Γραφει ο Aντωνης Kαρκαγιαννης/ karkagiannisant@ath.forthnet.gr
Με συνέλαβαν πολύ πρωί, ξημερώματα, την 21η Απριλίου 1967. Καθώς με οδηγούσαν στο αστυνομικό τμήμα, όπου με υποδέχθηκε ένας πολύ άγριος υπολοχαγός επικεφαλής μιας διμοιρίας στρατού, αισθανόμουν μεγάλη στενοχώρια. Πρώτα γιατί δεν είχα ακόμη κλείσει χρόνο από τότε που είχα απολυθεί από τις φυλακές της Αίγινας, έπειτα από πολυετή κράτηση. Δεν είχα προλάβει να ζήσω ελεύθερος, γιατί αμέσως μετά την αποφυλάκισή μου από την Αίγινα, σε ηλικία 35 ετών, επιστρατεύθηκα με την υποχρέωση να υπηρετήσω έξι μήνες και να πληρώσω τους υπόλοιπους. Απολύθηκα από τον στρατό δύο μήνες πριν από το πραξικόπημα και την εκ νέου σύλληψή μου.
Δεν ήταν όμως αυτό που με στενοχωρούσε τόσο πολύ. Ηταν ότι αφέθηκα να συλληφθώ. Κυριολεκτικά στον ύπνο, με σήκωσαν από το κρεβάτι. Αισθανόμουν ένοχος απέναντι στο Κόμμα, αλλά και απέναντι στον εαυτό μου. Δεν έκανα το καθήκον μου. Αυτό ήταν που με στενοχωρούσε και με κατέθλιβε.
Λίγες ώρες αργότερα, αφού συγκέντρωσαν αρκετούς κρατούμενους στο αστυνομικό τμήμα, με πήγαν στον Ιππόδρομο. Με κατάπληξη βρήκα εκεί όλη την ηγεσία της τότε διφυούς Αριστεράς, της νόμιμης (ΕΔΑ) και της παράνομης (ΚΚΕ), αν και τα όρια μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης ήσαν ασαφή και συγκεχυμένα. Βρήκα εκεί τον Ηλιού, τον Φλωράκη, τον Λουλέ, τον Τρικαλινό, βουλευτές, δημάρχους, δημοσιογράφους της «Αυγής» και της «Δημοκρατικής Αλλαγής», τον Γιάννη Ρίτσο και πολλούς συγκρατουμένους από τις φυλακές. Ελειπαν μόνο τα δύο πιο προβεβλημένα στελέχη της Αριστεράς (της νόμιμης και ταυτόχρονα παράνομης!), ο Μανώλης Γλέζος και ο Λεωνίδας Κύρκος. Οπως μάθαμε αργότερα είχαν συλληφθεί τις πρώτες ώρες της 21ης Απριλίου και κρατούνταν σε ένα μικρό ξενοδοχείο στο Πικέρμι μαζί με τους ηγέτες των άλλων κομμάτων ή στου Γουδή μαζί με τον Ανδρέα Παπανδρέου (δεν θυμάμαι καλά). Ηταν παράδοξο, αλλά αισθάνθηκα μεγάλη ανακούφιση, σα να ξαναβρέθηκα στην «οικογένειά μου». Αργότερα συνειδητοποίησα ότι σχεδόν ολόκληρη η ηγεσία της Αριστεράς συνελήφθη στον ύπνο!
Τα όσα συνέβησαν στον Ιππόδρομο τις τέσσερις μέρες που μείναμε εκεί είναι λίγο - πολύ γνωστά. Ξυλοδαρμοί, τρομοκρατία με επιστέγασμα τη δολοφονία του Ελή μπροστά στα μάτια όλων μας. Σκοπός που γράφω αυτό το σημείωμα δεν είναι για να αφηγηθώ γεγονότα και προσωπικές εμπειρίες εκείνης της εποχής. Μέσα από τα γεγονότα και τα πρόσωπα προσπαθώ ακόμη να καταλάβω τι ήταν και τι ήθελε τότε η οργανωμένη Αριστερά.
Στις 25 Απριλίου μάς μετέφεραν με αρματαγωγό στη Γυάρο και εγκατασταθήκαμε στα κτίρια των φυλακών που υπήρχαν εκεί από την περίοδο 1947-1949. Πολλοί από μας τα γνωρίζαμε καλά, γιατί είχαμε κρατηθεί εκεί σε προηγούμενες περιόδους. Τα κτίρια όμως χωρούσαν το πολύ 500-600 κρατούμενους και στη Γυάρο, μέσα σε μια βδομάδα, συγκεντρώθηκαν περίπου 8.000 κρατούμενοι. Από όλη την Ελλάδα. Πολλοί έρχονταν σε κακό χάλι, χτυπημένοι στα αστυνομικά τμήματα. Αλλά και πολλοί κατέφθαναν οργανωμένοι γύρω από τις νομαρχιακές επιτροπές της ΕΔΑ, με συνθήματα και τραγούδια του Θεοδωράκη, λες και πήγαιναν εκδρομή. Εκτός από την πρώτη αποστολή, τη δική μας, που εγκατασταθήκαμε στα κτίρια των φυλακών, όλοι οι άλλοι εγκαταστάθηκαν σε μεγάλες σκηνές που έστησαν οι ίδιοι σε τέσσερις σχετικά απάνεμους όρμους. (Για μένα, το μεγαλύτερο βασανιστήριο της Γυάρου, και στις δύο περιόδους που κρατήθηκα εκεί, ήταν ο αέρας).
Τότε, κυρίως για να οργανώσουμε τη σίτιση, αλλά και την υγειονομική περίθαλψη, κάναμε έναν κατάλογο όλων των κρατουμένων με ονοματεπώνυμο, ηλικία, τόπο διαμονής και ποια προβλήματα υγείας είχε ο καθένας. Δεν ξέρω αν κάποιος περιέσωσε εκείνον τον κατάλογο. Νομίζω ότι θα ήταν σοβαρό ιστορικό στοιχείο. Οι περισσότεροι κρατούμενοι γνωριζόμασταν μεταξύ μας από προηγούμενες περιόδους κράτησης σε φυλακές και εξορίες. Λιγότεροι από τις οργανώσεις της πολιτικής δράσης.
Σύμφωνα με τον κατάλογο που είχαμε συντάξει, ο μέσος όρος ηλικίας των κρατουμένων ήταν τα 53 χρόνια. Μεγάλος μέσος όρος για ένα κόμμα που θα ήθελε να είναι και... επαναστατικό. Αυτό βέβαια, εν μέρει οφειλόταν στο ότι οι συλλήψεις έγιναν σύμφωνα με παλαιότερους καταλόγους που συνόδευαν το σχέδιο «Περικλής». Εύκολα όμως παρατηρούσες ότι οι κεντρικές και περιφερειακές οργανώσεις στελεχώνονταν από αγωνιστές παλαιοτέρων εποχών, της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου, δοκιμασμένους ήδη στις εξορίες και στις φυλακές.
Η Αριστερά, η νόμιμη και η παράνομη, ήταν ήδη γερασμένη. Οχι μόνον στην ηλικία, αλλά και στις ιδέες και κυρίως στη διάθεση, στο φρόνημα. Μιλούσα με συντρόφους που είχα γνωρίσει σε προηγούμενες περιόδους, από το 1950 και μετά. Η διάθεση ήταν εντελώς διαφορετική. Πρώτα δεν έθεταν κανένα όριο στις προσωπικές θυσίες που απαιτεί η «επανάσταση». Με αυτό το φρόνημα, όσοι επέζησαν του Εμφυλίου Πολέμου, πέρασαν στις δοκιμασίες της μετέπειτα εποχής, πιστεύοντας ότι η ήττα ήταν απλώς ένα επεισόδιο. Ολοι τότε μιλούσαμε για την «επανάσταση» που θα ερχόταν και τελικά δεν ήρθε ποτέ.
Στη Γυάρο το φρόνημα ήταν εντελώς διαφορετικό. Κανείς πλέον δεν μιλούσε για «επανάσταση» και η ήττα επιβεβαιωμένη από το πραξικόπημα ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπα όλων, είτε το ομολογούσαν είτε όχι. Η Αριστερά, όπως συγκροτήθηκε και διαμορφώθηκε στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, η Αριστερά της ανάτασης και των θυσιών, η Αριστερά της «επανάστασης» που δεν ήλθε ποτέ δεν ήταν μόνο γερασμένη, αλλά και οριστικά ηττημένη. Οι περισσότεροι κρατούμενοι της Γυάρου το 1967 είχαν ζήσει τουλάχιστον μια δεκαετία ελεύθερης ζωής (εκτός φυλακών και εξοριών) και νόμιμης ή μισονόμιμης πολιτικής δράσης. Στο διάστημα αυτό ερωτεύθηκαν, παντρεύτηκαν, έκαναν παιδιά και ασκούσαν κάποιο επάγγελμα. Οι υποχρεώσεις της ελεύθερης ζωής σε μια ώριμη πλέον ηλικία βάραιναν πολύ περισσότερο από τις υποχρεώσεις απέναντι στην «επανάσταση».
Θα έλεγα ότι η ζωή τούς είχε κερδίσει. Το ίδιο παρατηρήθηκε και αργότερα, μετά την πτώση της Δικτατορίας, όταν η Αριστερά, κυρίως το ΚΚΕ, άρχισε να ανασυγκροτείται ως οργάνωση και διόλου, κατά τη γνώμη μου, ως ιδέα και φρόνημα. Από αυτήν την ανασυγκροτούμενη Αριστερά πέρασαν με ενθουσιασμό μερικές γενιές νέων. Δεν της έμεινε σχεδόν τίποτα. Μόνο μερικές δεκάδες επαγγελματικών στελεχών. Τους υπόλοιπους τους κέρδισε αυτό που λέμε ζωή. Ο έρωτας, η οικογένεια, το επάγγελμα, η φιλοδοξία της επιτυχίας. Να υποθέσω ότι η Αριστερά είναι πλέον ένα αποστειρωμένο στεγανό έξω από τη ζωή;
Στη Γυάρο έμεινα λίγους μήνες μόνο. Επειτα μας πήραν περίπου 500 κρατούμενους και μας μετέφεραν, πάλι με αρματαγωγό, στο Παρθένι της Λέρου...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου