Το :::open::: μεταφέρθηκε στο OpenMag

ΜΕΤΑΦΕΡΘΗΚΑΜΕ!!!

Είμαστε πλέον εδώ http://www.openmag.gr/ και σας περιμένουμε!

Oι μπλόγκερ στο επίκεντρο κοινοβουλευτικής έκθεσης

'Είμαι μπλόγκερ, άρα υπάρχω'': αυτό φαίνεται να πιστεύουν συχνά πολλοί μπλόγκερ που διατυπώνουν τις απόψεις τους στο Διαδίκτυο. Δεν λείπουν όμως συχνά και οι κακοπροαίρετοι μπλόγκερ, που χρησιμοποιούν τα μπλογκ τους για ανέντιμους σκοπούς. H έκθεση της Marianne Mikko ζητά ένα νομικό καθεστώτος για τους μπλόγκερ, καθώς και έναν Διαμεσολαβητή που θα εγγυάται την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης.Γνωρίζετε τα μπλογκ; Έχετε δικό σας μπλογκ, δηλαδή τη δική σας μερίδα στον "παράδεισο" του Διαδικτύου; Aν όχι, σας υπενθυμίζουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο εύκολο σήμερα από το να δημιουργήσει κανείς το μπλογκ του και να εκφράσει σ'αυτό τις απόψεις του δίνοντας παράλληλα την ευκαιρία και σε άλλα άτομα να εκφραστούν για το ίδιο θέμα. Συνήθως τα μπλογκ ενημερώνονται συχνά και αντανακλούν την προσωπικότητα του δημιουργού τους.

Tα μπλογκ είναι λοιπόν ένα σημαντικό μέσο εδραίωσης της δημοκρατίας. Aυτό υποστηρίζει άλλωστε και η έκθεση της Marianne Mikko (από τη Σοσιαλιστική Ομάδα). H Εσθονή ευρωβουλευτής εφιστά όμως την προσοχή μας κατά της συγκέντρωσης των μέσων μαζικής ενημέρωσης στα χέρια λίγων εταιριών και ζητά κοινωνικές και νομικές εγγυήσεις για τους δημοσιογράφους και τους συντάκτες.

''Tα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποτελούν ισχυρό εργαλείο, το οποίο δεν θα πρέπει να διαχειρίζεται βάσει μόνο οικονομικών όρων" τονίζει η ευρωβουλευτής από την Εσθονία, της οποίας η έκθεση εγκρίθηκε από την επιτροπή Πολιτισμού στις 3 Ιουνίου. Γι'αυτό και η κα Mikko ζητά με την έκθεσή της την καθιέρωση ενός νομικού πλαισίου που θα διέπει τους μπλόγκερ και θα αποτρέπει την τυχόν μετατροπή του διαδικτυακού "παραδείσου" σε κόλαση...

Tο κοινό δεν απειλείται από τα μπλόγκερ -μήπως θα έπρεπε;

Oι μπλόγκερ στο σύνολό τους δεν αποτελούν απειλή, αλλά ορισμένοι από αυτούς "μολύνουν" τον κυβερνοχώρο

Marianne Mikko

Mιλώντας για την έκθεση της η κα Mikko μας είπε ότι "μέχρι στιγμής τα μπλογκ στο σύνολο τους αποτελούν έναν παράδεισο καλών προθέσεων. Ωστόσο, καθώς αυξάνεται σταδιακά ο αριθμός τους, όλο και πιο άνθρωποι θα γίνονται χρήστες τους".

Σε ερώτηση αν θεωρεί τους μπλόγκερ απειλή, η Marianne Mikko είπε χαρακτηριστικά: "Δεν τους βλέπουμε ως απειλή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι σε θέση να "μολύνουν" σημαντικά τον κυβερνοχώρο. Bρισκόμαστε ήδη συχνά αντιμέτωποι με πολλά spam, κακή πληροφόρηση και κακόβουλες προθέσεις στο Διαδίκτυο".

''Θεωρώ ότι το κοινό εξακολουθεί να εμπιστεύεται τα μπλογκ, καθώς φαίνονται ειλικρινή και θα πρέπει να παραμείνουν έτσι. Για το λόγο αυτό χρειαζόμαστε μια εγγύηση ποιότητας" προσθέτει η εισηγήτρια της έκθεσης σχετικά με " τη συγκέντρωση και τον πλουραλισμό στα μέσα ενημέρωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση".

Kαι αν γίνουν τα λόμπι και τα μπλογκ συνώνυμα;

Kατά τη γνώμη του Bέλγου ευρωβουλευτή Ivo Belet, τα μπλογκ συνεισφέρουν στη δημιουργία ενός "πολύπλευρου και πολύχρωμου τοπίου", γι'αυτό και "δεν θα πρέπει να υφίστανται περιορισμούς". O ευρωβουλευτής από την Ομάδα τoυ Ευρωπαϊκoύ Λαϊκoύ Κόμματoς και των Ευρωπαίωv Δημoκρατώv παραδέχεται ωστόσο ότι θα πρέπει να διευθετηθούν ορισμένα νομικά θέματα, όπως είναι το απαράβατο της ιδιωτικής ζωής.

O Jorgo Chatzimarkakis, μέλος της Ομάδας της Συμμαχίας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη, μας είπε από τη μεριά του ότι πιστεύει ότι οι μπλόγκερ δεν μπορούν αυτομάτως να θεωρηθούν απειλή. "Φανταστείτε όμως ομάδες πίεσης, λόμπι ή άτομα με διάφορα συμφέροντα να χρησιμοποιούν τα μπλογκ για να περάσουν τα μηνύματά τους. Tα μπλογκ είναι πανίσχυρα εργαλεία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια εξελιγμένη μορφή λόμπι, κάτι που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως απειλή" είπε χαρακτηριστικά ο ευρωβουλευτής από τη Γερμανία.

"H έκθεση της κας Mikko αφορά κάθε μπλόγκερ που εκπροσωπεί ή εκφράζει κάτι περισσότερο από την προσωπική του άποψη" σημειώνει ο κ. Chatzimarkakis.

H γνώμη σας μας ενδιαφέρει!

Εσείς έχετε δικό σας μπλογκ; Aν ναι, γιατί; Πιστεύετε ότι η κοινοβουλευτική αυτή έκθεση σας αφορά; Είστε υπέρ ή κατά των μπλογκ; Πιστεύετε ότι χρειάζεται μια νομοθεσία σε κοινοτικό επίπεδο; H γνώμη σας μας ενδιαφέρει! Mπορείτε να στείλετε όλα τα σχόλιά σας σχετικά με τα θέματα που θίγει το παρόν άρθρο, στην εξής διεύθυνση: web-editor-el@europarl.europa.eu

Αναφ. : 20080605STO30955

Αναλυτικά :

Σχέδιο έκθεσης σχετικά με τη συγκέντρωση και τον πλουραλισμό στα μέσα ενημέρωσης στην ΕΕ

Η Θεσσαλονίκη στον 21ο αιώνα: Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου και ανάγκες των πολιτών

Η επιτυχημένη συνεργασία του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, του Βρετανικού Συμβουλίου και του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ συνεχίζεται και το Καφέ της Επιστήμης σας προσκαλεί να απολαύστε τον καφέ σας και να συζητήσετε με τους ειδικούς, επιστημονικά ζητήματα που προκαλούν το ενδιαφέρον μας. Το προσεχές Καφέ το σύγχρονο αστικό περιβάλλον της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Μετά από πολλούς αιώνες συνεχούς ιστορικής παρουσίας, το τέλος του 19^ου και ο 20^ος αιώνας επιφέρουν πολύμορφες αλλαγές στη Θεσσαλονίκη. Οι συνεχόμενες μεταβολές του ανθρώπινου δυναμικού της (ανταλλαγή, ολοκαύτωμα, αστυφιλία και μετανάστευση), η ριζική πολεοδομική της αναδιοργάνωση και η μαζική οικοδομική «ανάπτυξη», της έδωσε το γνωστό ομοιόμορφο ύφος της νεοελληνικής πόλης. Η παρουσίαση θα παρακολουθήσει τις διαδοχικές μεταβολές του αστικού σκηνικού, υποδεικνύοντας εμμονές, απώλειες και νέα δεδομένα, μέσα από την σύγχρονη φυσιογνωμία της πόλης όπως συγκροτείται/διαγράφεται στις αρχές του 21ου αιώνα.

Εισηγήτρια, η κυρία Αλεξάνδρα Καραδήμου - Γερολύμπου, καθηγήτρια Πολεοδομίας, τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, στη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 14 Απριλίου 2008, στις 19.00, στο Γαλλικό Ινστιτούτο (Λεωφόρος Στρατού 2Α, πληροφορίες: 2310 821231).

Το κραχ της παγκοσμιοποίησης

Χρήμα, Σάββατο, 22 Μαρτίου 2008

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΝΟΙΚΟΚ ΥΡΙΑ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΜΕΤ Α ΤΟΝ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Το κραχ της παγκοσμιοποίησης

Στη δίνη της χειρότερης κρίσης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρίσκεται η διεθνής οικονομία.

Χρήμα / το κραχ

Ο καπιταλισμός θυμήθηκε το κράτος

Ασφυξία για δανειολήπτες

Ευκαιρίες και ρίσκο σε ευρώ, χρυσό, πετρέλαιο

Ιός κερδοσκοπίας

Δημοσιογραφία του μέλλοντος

Γ. ΒΩΚΟΣ

Σε πολλά από τα βιβλία του Ιουλίου Βερν, ο οποίος δεν είναι μόνο συγγραφέας για παιδιά και εφήβους, όπως τον θέλουν οι περισσότεροι, η δημοσιογραφία και κυρίως οι δημοσιογράφοι έχουν ρόλο να παίξουν. Συνήθως παρακολουθούν τα γεγονότα και τα καταγράφουν, βοηθώντας τον αναγνώστη στην παρακολούθηση της πλοκής του έργου. Αλλοτε, σπανιότερα, παίρνουν μέρος στην περιπέτεια και αναδεικνύονται δευτερεύοντες ήρωες. Υπάρχει όμως ένα μικρό αφήγημα του Βερν στο οποίο κεντρικός ήρωας είναι ένας δημοσιογράφος, ο Αμερικανός μεγιστάνας του τύπου Φράνσις Μπένετ. Ο τίτλος του αφηγήματος είναι: Η ημέρα ενός Αμερικανού δημοσιογράφου το 2889.

Το όνομα του πρωταγωνιστή δεν έχει επιλεγεί τυχαία, μια και ο Φράνσις είναι μακρινός απόγονος του υπαρκτού ιστορικά Τζέημς Γκόρντον Μπένετ, ο οποίος ίδρυσε την πρώτη μοντέρνα εφημερίδα στη Νέα Υόρκη το 1835, την περίφημη New York Herald. Η καινούργια εφημερίδα, έξι φορές φθηνότερη από τους ανταγωνιστές, υπηρετεί συγκεκριμένες αρχές: το ελκυστικό κασέ με τα σύντομα ρεπορτάζ και την ευρεία εικονογράφηση αντικαθιστούν τα βαριά - και ίσως βαρετά; - αναλυτικά άρθρα, ενώ μεγάλη σημασία δίνεται σε θέματα που ως τότε δεν απασχολούσαν σχεδόν καθόλου τον τύπο, όπως το αστυνομικό ρεπορτάζ, τα σπορ, η οικονομία και η κοσμική ζωή. Η εφημερίδα αποφεύγει συστηματικά να πάρει σαφείς πολιτικές θέσεις, σε ευθεία αντίθεση με όλες τις άλλες που είναι έντυπα γνώμης. Οι επαγγελματίες δημοσιογράφοι δυσανασχετούν και διαμαρτύρονται, αλλά το κοινό επικροτεί: η εφημερίδα έχει τεράστια κυκλοφορία.

Η επιτυχία του παππού πολλαπλασιάζεται στο αφήγημα του Βερν από τον μακρινό εγγονό, ο οποίος, εκμεταλλευόμενος τις προόδους της τεχνολογίας, ίδρυσε την «τηλεφωνική δημοσιογραφία», αλλάζοντας τον τίτλο του εντύπου σε Earth Herald. Η γραπτή μορφή καταργήθηκε και οι συνδρομητές μπορούν να πληροφορηθούν αυτό που τους ενδιαφέρει σε μια σύντομη τηλεφωνική συζήτηση με τον εξειδικευμένο συντάκτη, ενώ, με κάποια επιπλέον οικονομική επιβάρυνση, μπορούν να συνδυάσουν τον ήχο με την εικόνα μέσω του «φωτοτηλεφώνου». Δεν είναι καθόλου παράξενο που με την καινοτομία αυτή ο αριθμός των συνδρομητών έφτασε τα ογδόντα πέντε εκατομμύρια, ενώ τα καινούργια γραφεία της εφημερίδας στεγάζονται σε ένα τεράστιο κτίριο που απλώνεται σε «δώδεκα τετραγωνικά χιλιόμετρα».

Ευτυχής ο «βασιλιάς του τύπου» Φράνσις Μπένετ μπορεί να ξεκινήσει την ημέρα του στις 25 Ιουλίου του 2889, η οποία αρχίζει με την επίσκεψη στις διάφορες αίθουσες σύνταξης της εφημερίδας. Στην πρώτη, που είναι από τις σημαντικότερες, στεγάζονται οι «εκατό λογοτέχνες που γράφουν ο καθένας το κεφάλαιο που του αναλογεί από τα εκατό μυθιστορήματα που η εφημερίδα προσφέρει καθημερινά σε συνέχειες στους συνδρομητές της». Πρόκειται για ένα από τα πιο δημοφιλή τμήματα της Earth Herald, σχεδόν το ίδιο προσοδοφόρο με το τμήμα της διαφήμισης που ο εκδότης θα επισκεφτεί λίγο αργότερα. Ακολουθεί η επίσκεψη στο επιστημονικό τμήμα όπου ειδικοί επιστήμονες ασχολούνται με την επίλυση εξισώσεων 95ου βαθμού και τη μελέτη του χώρου με 24 διαστάσεις.

Στην αίθουσα των πολιτικών συντακτών, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι εκπρόσωποι των σημαντικών κρατών της γης, ο Φράνσις είναι υποχρεωμένος να βάλει στη θέση του με τρόπο ξηρό τον πρεσβευτή της Αγγλίας που ζητά τη συνδρομή του εναντίον των φημών που θέλουν την προσάρτηση της χώρας τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Δεν μπορώ αγαπητέ μου, απαντά ο εκδότης, να προχωρήσω σε αυτήν την αντιπατριωτική εκστρατεία!». Σήμερα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αίθουσα των συνεντεύξεων, όπου οι βεντέτες είναι δύο: ο πρόεδρος της χώρας Γουίλκοξ και ο ειδεχθής εγκληματίας Τσάπμαν. Ο πρώτος έδωσε επαρκείς εξηγήσεις για την ελαφρά αδιαθεσία που τον ταλαιπωρεί τον τελευταίο καιρό. Ο δεύτερος όμως είναι αυτός που αποσπά την προσοχή του κοινού: «Πήρατε συνέντευξη από τους ενόρκους;», ρωτά ο Φράνσις. «Ναι» απαντούν οι δημοσιογράφοι και συμπληρώνουν: «Ολοι συμφώνησαν στην ενοχή του και συνεπώς ο Τσάπμαν θα εκτελεστεί χωρίς να καταδικαστεί». «Τέλεια!... Τέλεια!...», απαντά ο μεγιστάνας του Τύπου.

Η 25 Ιουλίου 2889 πλησιάζει στο τέλος της. Η ημέρα όμως είναι σημαδιακή, συγκυρία που προφανώς εξηγεί την επιλογή της από τον Βερν. Πράγματι την ημέρα αυτή διάλεξε να αναστηθεί ο μεγάλος επιστήμων Ναθαναήλ Φέημπορν, όταν, εκατό χρόνια νωρίτερα, αποφάσισε να υποβληθεί στην τεχνική της κρυογονικής. Τα μεγάλα στελέχη, οι επιστήμονες και ο ίδιος ο Φράνσις συγκεντρώνονται στην αίθουσα των πειραμάτων, μπροστά στο φέρετρο. Ο παγωμένος επιστήμων «μοιάζει με μούμια, κίτρινος, σκληρός, ξηρός». Οι ειδικοί εφαρμόζουν την επιστημονική μέθοδο για την ανάστασή του. Ο Ναθαναήλ, όμως, δεν ανασταίνεται. «Νεκρός;», ρωτά ο Φράνσις. «Πιο νεκρός δεν γίνεται», απαντά ο ειδικός. «Η μέθοδος αυτή πρέπει να τελειοποιηθεί», παρατηρεί ο μεγιστάνας. «Η τελειοποίηση. Αυτή είναι η λέξη», συμφωνεί ο επιστήμων.

Το βράδυ ο Φράνσις, μόνος του, κάνει ταμείο. Διακόσιες πενήντα χιλιάδες δολάρια είναι το καθαρό κέρδος της ημέρας, πενήντα χιλιάδες δολάρια περισσότερο από την προηγούμενη. Ο Βερν συμπεραίνει: «Καλό επάγγελμα, το επάγγελμα του δημοσιογράφου στο τέλος του ΧΧΙΧου αιώνα!».

Ο κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Το ΒΗΜΑ, 16/03/2008

ΒΗΜΑ: Φάκελος Κεντροαριστερά

Εχουν οι σοσιαλιστές ένα καινούργιο όραμα;
Α. ΛΙΑΚΟΣ
Η σοσιαλδημοκρατία ήταν μια δύναμη αποτελεσματική: επέβαλε αλλαγές, θεσμικές, οικονομικές ή κοινωνικές, που άλλαξαν και εκσυγχρόνισαν όχι μόνο τον καπιταλισμό αλλά και τον ίδιο τον σοσιαλισμό. Σήμερα, σε σύγκριση με τη δεκαετία του '60, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης έχουν απoλέσει ικανό ποσοστό της εκλογικής ισχύος τους. Εχουν εισέλθει σε πορεία βραδείας ολίσθησης, καθώς κάθε επόμενη δεκαετία εμφανίζεται εκλογικά λιγότερο αποδοτική από την ...

Κρίση στρατηγικής
Ι. ΛΟΥΛΗΣ
Στη μάχη των «κύκλων κυριαρχίας» είναι γεγονός ότι η Σοσιαλδημοκρατία περνάει κρίση - με την έννοια ότι χάνει περισσότερες μάχες από εκείνες που κερδίζει. Γνωρίζω ότι αρκετοί από τον χώρο της αριστερίζουσας διανόησης θα αποδώσουν την κρίση αυτή σε «ιδεολογικούς λόγους», κάνοντας περίπλοκες αναλύσεις. Και όμως η πραγματικότητα είναι απλή: Η κρίση της Σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι ιδεολογική. Αλλά στρατηγική. Με δυο λόγια, αδυνατεί να προσαρμοσθεί στα δεδομένα της «εποχής του ...

Νέα πολιτική βούληση
Α. ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ιστορικά μιλώντας η πορεία της σοσιαλδημοκρατικής Αριστεράς είναι άρρηκτα δεμένη με αυτή του διεκδικητικού και συνεργατικού κινήματος των εργαζομένων και φέρει την ανεξίτηλη σφραγίδα της κοινωνικής ισότητας και του πολιτικού βολονταρισμού. Οποια εκδοχή σοσιαλδημοκρατικού συμβιβασμού ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία και αν διερευνήσουμε, από την πλέον ριζοσπαστική ως την πλέον ρεφορμιστική, θα βρούμε στο επίκεντρό της αυτά τα δύο σημαίνοντα χαρακτηριστικά: την ...

Βιώνουμε την τυραννία της κοινής γνώμης;
Τη νέα κυρίαρχη συνιστώσα των σύγχρονων δημοκρατιών, αυτήν της κοινής γνώμης, αναδεικνύει μέσα από το δοκίμιό του «Η βασίλισσα του κόσμου» (La Reine du monde) ο γάλλος φιλόσοφος Ζακ Ζυλιάρ (Jacques Julliard) ισχυριζόμενος μάλιστα ότι ο ρόλος της είναι πλέον τόσο ισχυρός ώστε καθιστά την αντιπροσωπευτική δημοκρατία στα δυτικά πολιτικά συστήματα «ξεπερασμένη». Μέσα από το συγκεκριμένο δοκίμιο ο Ζυλιάρ χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του δημοψηφίσματος του 2005 στη Γαλλία, ή της ...

Πρωτοβουλία μελών του Μικτού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ και δημοσιογράφων μελών της ΕΣΗΕΑ

Οι δημοσιογράφοι δεν είναι απεργοσπάστες

«Πρωτοβουλία μελών του Μικτού Συμβουλίου της ΕΣΗΕΑ και δημοσιογράφων μελών της ΕΣΗΕΑ» μας έστειλε ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ – ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ, όπου αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Δεν είμαστε απεργοσπάστες. Δεν είμαστε ρεζίληδες. H μεγάλη πλειονότητα των δημοσιογράφων μαζί με όλους τους εργαζόμενους αγωνιζόμαστε για την απόσυρση του αντιασφαλιστικού νομοσχεδίου. Όχι μόνο δεν μας εκφράζουν, αντίθετα λειτουργούν σε βάρος του κλάδου, οι μεγαλοσχήμονες δημοσιογράφοι- παπαγαλάκια της αντιασφαλιστικής πολιτικής, που συκοφαντούν τους απεργούς και τις κινητοποιήσεις στη ΔΕΗ στη ΔΕΗ, τους ΟΤΑ και κάθε άλλο κλάδο.
Τους καταγγέλλουμε δημόσια και για το γεγονός ότι είναι οι ίδιοι που έχουν δημιουργήσεις την εικόνα για τους «βολεμένους δημοσιογράφους» που «σταμάτησαν τους αγώνες». Όταν γνωρίζουν πολύ καλά - και αυτούς προφυλάσσουν με αυτήν τη διαστρέβλωση της πραγματικότητας - ότι την αποκλειστική ευθύνη για τον αγωνιστικό παροπλισμό των δημοσιογράφων φέρει η πλειοψηφία του ΔΣ της ΕΣΗΕΑ. Αυτή που, από την πρώτη στιγμή, παρά τις φραστικές αγωνιστικές διακηρύξεις, στην πράξη το μόνο που έκανε ήταν να στέκει εμπόδιο στις έντονες αγωνιστικές διαθέσεις των δημοσιογράφων και να αναζητά πατήματα για να σταματήσει εντελώς τις κινητοποιήσεις.

Περιμέναμε επτά ημέρες το Δ.Σ της ΕΣΗΕΑ να πάρει θέση στο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο και με αγανάκτηση διαβάσαμε μια ολιγόλογη και άνευρη ανακοίνωση που έκανε λόγο για τρίωρη στάση εργασίας στις 19 του μήνα, ημέρα κατά την οποία έχουν εξαγγείλει 24ωρη απεργία ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ.
Αργότερα ο πρόεδρος του Δ.Σ. μετά την πραξικοπηματική κατάργηση του Μικτού Συμβουλίου ΕΣΗΕΑ που έχει συνεδριάσει ελάχιστες φορές στη διάρκεια της θητείας του προέβη στην ευτράπελη κίνηση να καταργήσει το ΔΣ ΕΣΗΕΑ ανακοινώνοντας 24ωρη απεργιακή κινητοποίηση χωρίς το θέμα να έχει συζητηθεί στο ΔΣ!!!
Δεν υπάρχει καμία εξαίρεση των δημοσιογράφων από το αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο. Όσα προβλέπει για όλους τους άλλους κλάδους, ισχύουν και για τους δημοσιογράφους. Το γεγονός ότι το Ταμείο μας το ΤΣΠΕΑΘ δεν ενοποιείται με τα ταμεία δικηγόρων, μηχανικών κλπ αλλά με τα ταμεία των άλλων ειδικοτήτων στον Τύπο και τα ΜΜΕ δεν αλλάζει στο ελάχιστο την ουσία της ενοποίησης που είναι η προς τα κάτω εξίσωση δικαιωμάτων και απολαβών. Μάλιστα από το ενιαίο ταμείο τύπου αρχίζει η πλήρης ενοποίηση όλων των «κλάδων», που θα είναι το επόμενο βήμα, καθώς προβλέπει την από τώρα εξίσωση των κλάδων υγείας. Το γεγονός ότι δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτήν τη φάση ο ΕΔΟΕΑΠ οφείλεται στο ότι η κυβέρνηση άφησε εκτός ΟΛΟΥΣ τους ασφαλιστικούς οργανισμούς που είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (όπως το ταμεία Υγείας Εθνικής, Αγροτικής κλπ) και ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΚΑΜΙΑ ΧΑΡΗ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ.
Όπως ισχύει και δραματική μείωση των εσόδων των Ταμείων μας με την κλοπή του 10% αγγελιόσημου που τον βαπτίζουν «κοινωνικό πόρο» όταν γνωρίζουν πολύ καλά ότι το αγγελιόσημο δεν είναι δώρο στους δημοσιογράφους που πληρώνουν κανονικά τις εργατικές εισφορές, αλλά χάρισμα της χούντας στους ιδιοκτήτες των εφημερίδων τότε. Που είναι η μόνη κατηγορία εργοδοτών που «με το νόμο» δεν πληρώνουν εργοδοτικές εισφορές.
Η Κυβέρνηση χαρακτηρίζει «κοινωνικό πόρο» το αγγελιόσημο με σκοπό σταδιακά να το υφαρπάξει με το πρόσχημα της στήριξης των «ασθενών ταμείων».
ΟΙ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΜΑΣ ΜΕΙΩΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΦΟΝ ΤΟΥ 20% ΣΤΙΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΤΑΜΕΙΑ…
ΚΑΤΑΡΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΡΟΩΡΕΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ ΟΠΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ τους ΥΠΟΛΟΙΠΟΥΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ
ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΔΕΝ ΦΤΙΑΧΝΕΙ ΤΑΜΕΙΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΕΝΑ ΘΝΗΣΙΓΕΝΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΤΕΡΑΣ ΠΟΥ ΣΕ 5 ΕΤΗ ΘΑ ΜΑΣ ΣΤΕΙΛΕΙ ΣΤΟ ΙΚΑ
Σε μία κρίσιμη καμπή για τον κλάδο και γενικότερα για τους εργαζόμενους είμαστε αποφασισμένοι να μην επιτρέψουμε σε κανέναν να παίζει παιχνίδια στις πλάτες μας.
Δε θα αφήσουμε κανένα να παριστάνει στα λόγια τον αγωνιστή και στην πράξη να αδιαφορεί για την δικαιολογημένη αγανάκτηση των δημοσιογράφων και να υπονομεύει τους αγώνες μας.
Σε αυτόν τον αγώνα, όποιος δεν είναι δυναμικά αντίθετος στο αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο και δε ζητά την άμεση απόσυρσή του, όποιος δεν απαιτεί την κατάργηση και των άλλων αντιασφαλιστικών νόμων Σιούφα, Ρέππα κλπ βρίσκεται στην ουσία απέναντι στα συμφέροντα του κλάδου. Όποιος ακολουθεί ύποπτες μεθοδεύσεις, οφείλει να δώσει λόγο στους χιλιάδες εκείνους δημοσιογράφους που είναι αναγκασμένοι να εργάζονται σκληρά χωρίς ωράρια και μάλιστα με μισθούς πείνας.
Για την εικόνα του κλάδου ευθύνεται η συμβιβασμένη και σφιχταγκαλιασμένη με την κυβέρνηση πλειοψηφία της ΕΣΗΕΑ, η οποία, αρνείται πεισματικά να αγωνιστεί μαζί με τα υπόλοιπα Σωματεία στο χώρο του Τύπου.
Ο εργαζόμενος δημοσιογράφος έχει κοινή μοίρα και βρίσκεται στην ίδια πλευρά με κάθε άλλο εργαζόμενο. Εμείς οι εργαζόμενοι στα ΜΜΕ συστρατευόμαστε με όλους τους εργαζόμενους της χώρας και απαιτούμε άμεση απόσυρση του αντιασφαλιστικού νομοσχεδίου, κατάργηση όλων των αντιασφαλιστικών νόμων, ΣΣΕ που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς μισθούς ενώ απαιτούμε να συμπεριληφθούν και όλοι οι τεχνικοί τηλεόρασης και ραδιοφώνου στο Ταμείο Τύπου.

Η διαμόρφωση των εθνών - κρατών στα Βαλκάνια και το «Μακεδονικό»

Η ιστορική πορεία του «μακεδονικού» ζητήματος κατά τον 19ο ως και τις αρχές του 20ού αιώνα θεμελιώθηκε ουσιαστικά πάνω σε τρεις βασικούς, άρρηκτα αλληλένδετους και διαλεκτικά διαμορφούμενους άξονες: α) Το ρόλο του ελληνικού αστικού εθνικισμού στο πλαίσιο συγκρότησης και διεύρυνσης του νεοσύστατου έθνους - κράτους της Ελλάδας («Μεγάλη Ιδέα»). β) Τις αντίστοιχες ιστορικοπολιτικές εξελίξεις στα Βαλκάνια και γ) τις επιδιώξεις και τους σχεδιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων στην περιοχή (το λεγόμενο «Ανατολικό Ζήτημα»).

Οι διεργασίες που είχαν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση του σημερινού γεωγραφικού - εθνογραφικού χάρτη της περιοχής διήνυσαν μια ιστορική διαδρομή που δεν υπήρξε καθόλου ευθύγραμμη ή ομαλή. Τουναντίον, σημαδεύτηκε από διαρκείς αντιθέσεις και συνθέσεις, έντονες κοινωνικοπολιτικές συγκρούσεις και αδυσώπητους ανταγωνισμούς. Χαρακτηριστικά, που διαιωνίζονται ως και τις μέρες μας, καθιστώντας τις σελίδες αυτές της Ιστορίας επίκαιρες όσο ποτέ.

Η άνοδος των βαλκανικών αστικών εθνικισμών - Η σύγκρουση των μεγαλοϊδεατισμών

Ο μεγαλοϊδεατισμός - σαφώς με πολλές παραλλαγές - υπήρξε σε γενικές γραμμές κοινός τόπος για τον ανερχόμενο αστικό εθνικισμό σε πολλές χώρες, τόσο της ανατολικής (Μεγάλη Σερβία, Μεγάλη Βουλγαρία, Μεγάλη Ουγγαρία, Μεγάλη Ρουμανία, Μεγάλη Αλβανία, κλπ.), όσο και της δυτικής Ευρώπης (Μεγάλη Ολλανδία, Μεγάλη Γερμανία, κλπ.).

Οι ηγέτες των κρατών της Βαλκανικής Συμμαχίας. Λιθογραφία εποχής

Από τα μέσα - τέλη του 19ου αιώνα, ο ελληνικός μεγαλοϊδεατισμός, ο στρατηγικός προσανατολισμός, δηλαδή, της ελληνικής αστικής τάξης προς επέκταση του οικονομικού και κοινωνικοπολιτικού χώρου, όπου διεκδικούσε ηγεμονεύουσα θέση και ρόλο, άρχισε να «υπονομεύεται» από τις αντίστοιχες εθνικές αστικές τάξεις άλλων αναδυόμενων εθνών - κρατών, οι οποίες εμφανίζονταν ολοένα και πιο επιθετικά ως ανταγωνίστριες δυνάμεις στο μοίρασμα των εδαφών (και αγορών) της κλυδωνιζόμενης οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τις αντιθέσεις αυτές υποδαύλιζαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, δημιουργώντας πλασματικές προσδοκίες, στρέφοντας τον ένα λαό εναντίον του άλλου, σχηματίζοντας και διαλύοντας συμμαχίες ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

Ταυτόχρονα, αδυνάτιζε ο «παμβαλκανικός» χαρακτήρας της ελληνικής αστικής τάξης που κατείχε έως τότε ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή (η θέση του ελληνικού κεφαλαίου συνέδραμε καταλυτικά στην εμφάνιση και άνοδο «επιμέρους» βαλκανικών εθνικισμών, καθώς και στα «ανθελληνικά» χαρακτηριστικά που συχνά έλαβαν).

Από την άλλη, η Βουλγαρία διεκδικούσε ηγεμονική θέση στα Βαλκάνια και διαδοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας (Μακεδονία, Θράκη, Κωνσταντινούπολη, κ.ά.). Η Ρουμανία πρόβαλε αξιώσεις για την περιοχή της Θεσσαλίας, όπου, κατά τις αντιλήψεις της, κατοικούσαν βλάχικοι πληθυσμοί. Η Αλβανία διεκδικούσε την Ηπειρο, ως και την Αρτα. Συνάμα «η κάθε μια εμφανίζει δικές της στατιστικές, αναβιώνει ιστορικά δικαιώματα, κινητοποιεί επιστήμονες και σοφούς».¹

Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Μακεδονίας, όπου ο Γ. Ζέβγος, παραθέτοντας σχετικό απόσπασμα από το έργο του Jacques Angel «Λαοί και Εθνη των Βαλκανίων» (1920), έγραφε: «Ενας Ελληνας, ο Νικολαΐδης, τοποθετεί στα τρία μακεδονικά βιλαέτια (Κόσσοβο, Μοναστήρι, Σαλονίκη) 576.000 τούρκους, 656.000 έλληνες, 454.000 σλαύους. Ενας βούλγαρος, ο Κάντσεφ τοποθετεί 489.000 τούρκους, 225.000 έλληνες, 1.184.000 βούλγαρους, 700.000 σέρβους. Ενας σέρβος, ο Γκόπτσεβιτς, βρίσκει 231.000 τούρκους, 201.000 έλληνες, 57.000 βούλγαρους, 2.048.000 σέρβους.» ²

Σχ

Η ελληνική αποστολή στη Συνδιάσκεψη του Βουκουρεστίου. Από αριστερά στα δεξιά, καθισμένοι: λοχαγός Κ. Πάλλης, Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος, Ελ. Βενιζέλος, Δ. Πανάς, Ν. Πολίτης. Ορθιοι: Θ. Πετρακόπουλος, Σ. Γεωργόπουλος, Κ. Μαρκαντωνάκης, Σ. Κωνσταντινίδης, λοχαγός Αλ. Εξαδάκτυλος και Μ. Τσαμαδός

ολιάζοντας τις κινήσεις αυτές, ο Ε. Ροΐδης έγραψε το 1875: «Αλλ' αι επωφελέστερον εσχάτως επιδιωχθείσαι εθνογραφικαί μελέται, αποδεικνύουσι καθ' εκάστην δυσχερεστέραν πάσαν απόπειραν δικαίας διανομής της τουρκικής κληρονομίας. Τας δε δυσχερείας του έργου επαυξάνει, αδύνατον καθιστώσα οιονδήποτε συμβιβασμόν, οι παρά τοις λαοίς τούτοις επιφοίτησις της αρχής των εθνοτήτων. Καθ' ην ώραν οι πλείστοι των κατοίκων της χερσονήσου κηρύσσονται έτοιμοι να υποστώσι πάσαν καταστροφήν και εξόντωσιν μάλλον ή να υπομείνωσι τη στέρησιν του αλβανισμού, βουλγαρισμού ή ρουμανισμού αυτών, τα δε παρέχοντα το πολύτιμον τούτο προνόμιον γεωγραφικά όρια ουδαμού είνε ευχάρακτα και πολλαχού ουδέ καν ορατά, ουδέ λόγος δύναται να γίνη περί αδελφικής συμβιώσεως εθνών βλεπόντων καθ' ύπνους μεγάλην Βουλγαρίαν, αρχαίαν Σερβίαν, αλβανικόν κράτος, Ρουμανίαν μέχρι Πίνδου και Ελλάδα μέχρι του Αίμου, ήτοι την ανέφικτον ανάγκην ν' αλληλοσφαγώσιν, αφού δεν υπάρχει επί του χάρτου τόπος ικανός να συνυπάρξωσι τα όνειρα ταύτα».

Και αυτό επειδή, ενώ κάθε εθνότητα παρουσίαζε κατά τόπους συμπαγείς πληθυσμούς, στο σύνολο των υπό διεκδίκηση εδαφών, το τότε υπάρχον πολυεθνικό μωσαϊκό σήμαινε αναπόφευκτα πως: «προς διαλλαγήν των φυλών της ανατολής απαιτείται ή να λάβωσιν όσα εκάστη διεκδικεί, όπερ απολύτως ακατόρθωτον ή να παραιτηθώσι του ονείρου των, πεισθείσαι ότι αδύνατος είνε η πραγματοποίησις αυτού. Αλλά προς τοιούτον σωφρονισμόν και χρόνος απαιτείται μακρός και αγώνες πιθανώς αιματηροί...». Μόνη λύση: Η συνεργασία των λαών, αίτημα που μετουσιώθηκε τότε στο όραμα για μια Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία.³

Το ζήτημα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας

«Το ζήτημα της ομοσπονδιακής οργάνωσης εμφανίστηκε εδώ (σημ: στα Βαλκάνια) παράλληλα με αυτό της εθνικής χειραφέτησης. Το κήρυγμα άλλωστε του Ρήγα Βελεστινλή για την εξέγερση όλων των λαών της Ανατολής εναντίον του οθωμανικού δεσποτισμού και τη συγκρότηση μιας ομοσπονδιακού τύπου Δημοκρατίας, αν και ανήκε στα τέλη του 18ου αιώνα, θεωρούνταν ακόμα (τον 19ο αιώνα) από πολλούς επίκαιρο.» ⁴

Το αίτημα για μια ομόσπονδη Βαλκανική υιοθετήθηκε από πολλά τμήματα της προοδευτικής διανόησης και των αστών δημοκρατών του 19ου αιώνα, τα οποία έβλεπαν στην ενότητα των λαών των Βαλκανίων το μόνο δρόμο για τον υπερκερασμό των «εθνικών διαφορών» (που προμήνυαν εθνικές συγκρούσεις), την ανεξαρτητοποίηση της περιοχής από τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς των Μεγάλων Δυνάμεων, και την ευημερία όλων των εθνοτήτων στα υπό διαμόρφωση έθνη - κράτη. Η δημοκρατική ομάδα των Πανά και Λυκιαρδόπουλου, για παράδειγμα, διακήρυττε πως «Συμμεριζόμεθα (την ιδέα της βαλκανικής ομοσπονδίας) πληρέστατα, καθ' όσον και ημείς φρονούμεν ότι το πολυθρύλητον ανατολικόν ζήτημα πρέπει να λυθεί ουχί υπό ταύτης ή εκείνης της (ευρωπαϊκής) Δύναμης, αλλ' υπ' αυτών τούτων των ενδιαφερομένων βαλκανικών λαών, εν πνεύματι ομονοίας και αδελφότητος των εργαζομένων.» ⁵

Ομολογουμένως το αίτημα για μια ομόσπονδη Βαλκανική αδυνάτισε προς τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ού αιώνα. Σύμφωνα με τον Λ. Χασιώτη, οι «βασικές αιτίες για την εξέλιξη αυτή υπήρξαν: α) Η ουσιαστική υπαγωγή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στις επιλογές των "προστάτιδων" Δυνάμεων, ιδιαίτερα της Μεγάλης Βρετανίας, κυρίως μετά το 1856, και β) η κυριαρχία στο ιδεολογικό τοπίο της Ελλάδας της "Μεγάλης Ιδέας".» ⁶ Ωστόσο, στη βόρεια Ελλάδα - και ιδιαίτερα στους κόλπους του αναπτυσσόμενου συνδικαλιστικού κινήματος - διατηρούνταν εν πολλοίς η πεποίθηση πως «η λύση του εθνικού προβλήματος των πολλαπλών εθνικών ομάδων των Βαλκανίων θα περνούσε μέσα από τον αγώνα για την κοινωνική απολύτρωση των λαών, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής πολυεθνικής Πολιτείας». Ακολούθως, η πρωτοπόρα συνδικαλιστική οργάνωση της Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης, αντικατοπτρίζοντας την πολυεθνική γεωγραφία της πόλης, υπήρξε πολυεθνική και στη σύνθεσή της, οργανωμένη σε ομοσπονδιακή βάση.⁷

Μακεδονία και εθνική ολοκλήρωση

Η επανάσταση του 1821 στο μακεδονικό χώρο περιορίστηκε κυρίως στη Χαλκιδική υπό την ηγεσία του Φιλικού Ε. Παππά και καταπνίγηκε πριν το πέρας του έτους. Στην εξέλιξη αυτή συνηγόρησαν πολλοί παράγοντες: Η ύπαρξη πολυάριθμου μωσαϊκού εθνοτήτων (και συμπαγής μουσουλμανικός πληθυσμός), ισχυρών τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, καθώς και η απροθυμία των προκρίτων (που διατηρούσαν σημαντικά προνόμια) και της Εκκλησίας να στηρίξουν υλικά ή ηθικά τον Αγώνα.⁸

Στις 3 Φεβρουαρίου 1830 υπογράφηκε στη Διάσκεψη του Λονδίνου το πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας της Ελλάδας. Απαντώντας στο πρώτο από τα 28 ερωτήματα που υπέβαλαν οι Μεγάλες Δυνάμεις στον Ι. Καποδίστρια ενάμιση περίπου χρόνο νωρίτερα (Οκτώβρης 1828) περί των γεωγραφικών / ιστορικών ορίων τού υπό σύσταση ελληνικού κράτους, ο τελευταίος απάντησε: «Εάν οδηγηθώμεν εκ της ιστορίας, εκ των σωζομένων εισέτι μνημείων της αρχαιότητος και εκ της γνώμης των περιηγητών και γεωγράφων, η έκτασις αυτής της χώρας θέλει έχει οροθετικήν γραμμήν προς άρκτον την αρχομένην από τας εκβολάς της Βοϊούσας, εκτεινομένην δε προς τα άνω διά του ποταμού αυτού μέχρι της πηγής του και διερχομένην διά τη σειράς των ορέων του Ζαγορίου και Μετζόβου και διά της του Ολύμπου μέχρι του κόλπου της Θεσσαλονίκης».⁹ Οι ελληνικές λοιπόν γεωγραφικές και ιστορικές διεκδικήσεις προσδιορίστηκαν αρχικά μέχρι το ύψος του Ολύμπου και του κόλπου της Θεσσαλονίκης.

Στα έτη που ακολούθησαν, το γνήσιο αίτημα των υπόδουλων Ελλήνων για απελευθέρωση διαστρεβλώθηκε από το περιεχόμενο που προσέδωσε σε αυτό ο αστικός εθνικισμός. Οι ζυμώσεις, οι ανταγωνισμοί και οι συγκρούσεις στο μακεδονικό χώρο οξύνθηκαν.

Τον Σεπτέμβρη του 1885 ξέσπασε κίνημα στην ανατολική Ρωμυλία με αίτημα την ένωση της επαρχίας με τη Βουλγαρία. Η κίνηση αυτή θορύβησε τους οπαδούς του μεγαλοϊδεατισμού στην Ελλάδα που οργάνωσαν συλλαλητήρια καταγγέλλοντάς την ως «ανθελληνική» (βλέπε για παράδειγμα ομιλία Γ. Καπετανάκη στην πλατεία Συντάγματος).

Ο Χ. Τρικούπης (πλέον στην αντιπολίτευση) δήλωσε σχετικά σε συνέντευξή του στην αγγλική εφημερίδα «Pal Mall Gazette»: «Η Ελλάς ενδιαφέρεται τετραχώς κατά την ενεστώσαν κρίσιν: Η πρώτη αυτής ασχολία πρέπει να είναι η περί του ελληνικού πληθυσμού της Ανατολικής Ρωμυλίας, όστις θα απορροφηθεί υπό των Βουλγάρων εάν οι Δυνάμεις αναγνωρίσωσι τη μετά της βουλγαρικής ηγεμονίας ένωσιν της Ρωμυλίας. Κατά δεύτερον λόγον η Ελλάς ενδιαφέρεται διά τη Μακεδονίαν, ήτις δύναται να διαιρεθεί εις τρία τμήματα: Τη μεσημβρινήν ήτις είναι και θα είναι ελληνική, οτιδήποτε και αν συμβεί, την κεντρικήν την περιλαμβάνουσαν ελληνικούς πληθυσμούς και την αρκτικήν τη μη οικούμενην υφ' Ελλήνων. Την Ελλάδα απασχολεί η Κεντρική Μακεδονία ης οι κάτοικοι αναγνωρίζουσι τον Πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως και ουχί τη βουλγαρικήν εξαρχίαν, αλλ' επειδή ενταύθα ο ελληνικός πληθυσμός δεν αποτελεί συναφή πληθυσμόν, είναι σχεδόν βέβαιον ότι, εάν η χώρα περιέλθει υπό τη σερβικήν κυριαρχίαν ή τη βουλγάρικην, οι κάτοικοι θα εκσλαβισθώσιν, ενώ εάν υπό την Ελλάδα θα εξελληνισθώσιν ολοσχερώς.» ¹⁰

Σε μια άλλη συνέντευξή του, δήλωσε επίσης σχετικά: «Ο Τούρκος εκλείπει και πολύ ταχέως. Οταν έλθει ο μέγας πόλεμος, ως αφεύκτως θα συμβεί μετά τρία, πέντε, οκτώ έτη, η Μακεδονία θα γίνει Ελληνική ή Βουλγάρικη κατά τον νικήσαντα. Αν τη λάβωσιν οι Βούλγαροι, δεν αμφιβάλλω ότι εντός ολίγων ετών θα είναι ικανοί να εκσλαβίσωσι τον πληθυσμόν μέχρι των Θεσσαλικών συνόρων. Αν ημείς τη λάβωμεν, θα τους κάμωμεν όλους Ελληνας μέχρι της Ανατολικής Ρωμυλίας.» ¹¹

Ενόψει μιας ενδεχόμενης στρατιωτικής επιχείρησης της Ελλάδας στη Μακεδονία (ως απάντηση στις κινήσεις της Βουλγαρίας), κινητοποιήθηκαν προληπτικά ο αγγλικός και ιταλικός στόλος προβαίνοντας σε «ειρηνικό αποκλεισμό» της χώρας. Τελικά, η ανατολική Ρωμυλία προσαρτήθηκε στη Βουλγαρία, τροφοδοτώντας τους μεγαλοϊδεατικούς σχεδιασμούς της ντόπιας άρχουσας τάξης και θέτοντάς τους παράλληλα σε τροχιά σύγκρουσης με τους αντίστοιχους ελληνικούς.

Η κινητικότητα στη Μακεδονία συνεχίστηκε το επόμενο διάστημα: Το φθινόπωρο του 1893 ιδρύθηκε η Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση» (ή Κομιτάτο των Σαντραλιστών), μέλος της οποίας «μπορούσε να γίνει κάθε κάτοικος της Ευρωπαϊκής Τουρκίας χωρίς καμιά διάκριση γλώσσας, εθνικότητας, θρησκείας και πολιτικοφυλετικών πεποιθήσεων», και που σκοπός της ήταν «η βελτίωση της πολιτικής και κοινωνικής θέσης των κατοίκων της Μακεδονίας», αλλά και η «απαλλοτρίωση των μεγάλων τσιφλικιών προς όφελος των ακτημόνων αγροτών και η Αυτονομία της Μακεδονίας». Στο πλαίσιο του βουλγαρικού μεγαλοϊδεατισμού σχηματίστηκε, δύο χρόνια μετά, η «Εξωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση» (Κομιτάτο των Βερχοβιστών), η οποία και προχώρησε σε δολοφονίες πολιτικών / εθνικών αντιπάλων («οι κομιτατζήδες που ανήκανε στο Κομιτάτο των βερχοβιστών έβγαζαν από τη μέση κάθε Ελληνα ή Τούρκο που δεν εκτελούσε τις εντολές τους»). Στο φόντο των παραπάνω εξελίξεων στην περιοχή, ιδρύθηκε το 1904 το ελληνικό «Μακεδονικό Κομιτάτο». Οι συγκρούσεις μεταξύ των αντάρτικων ομάδων γενικεύτηκαν ως το 1908 (μέχρι την Επανάσταση των Νεότουρκων), ενώ στην ίδια τη Βουλγαρία εντάθηκαν οι διώξεις ενάντια στο ελληνικό στοιχείο (1900-1906).¹²

Οι «λογαριασμοί» τέθηκαν επί τάπητος κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο (1912). Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτού, όχι μόνο δεν ικανοποίησαν τις επεκτατικές ορέξεις των αρχουσών τάξεων των εμπλεκόμενων κρατών, αλλά δημιούργησαν εκ νέου πρόσθετες επιδιώξεις και διεκδικήσεις. Ενας καινούριος «γύρος» αναδιανομής των εδαφών της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν αναπόφευκτος, με τους μέχρι πρόσφατα «συμμάχους» να μετατρέπονται «εν μία νυκτί» σε εχθρούς και αντίστροφα.

Με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913) ολοκληρώθηκε η γεωγραφική ενσωμάτωση της Μακεδονίας (του ελληνικού τμήματος, όπως το ξέρουμε σήμερα) στην ελληνική επικράτεια. Βέβαια, στο πλαίσιο των παρασκηνιακών διαπραγματεύσεων για τη συμμετοχή των βαλκανικών χωρών στον πρώτο παγκόσμιο στο πλευρό του ενός ή του άλλου ιμπεριαλιστικού συνασπισμού, η κυβέρνηση Βενιζέλου δε φαίνεται να είχε ιδιαίτερους ενδοιασμούς να παραχωρήσει στη Βουλγαρία την περιοχή της Καβάλας - Δράμας - Σαριμπασάν, με αντάλλαγμα τη Δυτική Μικρά Ασία. ¹³

Η γεωγραφική προσάρτηση της Μακεδονίας συνοδεύτηκε από την εθνική - πληθυσμιακή ανασύνθεσή της σχεδόν 10 χρόνια αργότερα. Η Ανταλλαγή των Πληθυσμών και η εγκατάσταση των προσφύγων «έλυσε» ριζικά το ζήτημα της εθνικής ανομοιογένειας στη Βόρεια Ελλάδα. Η Εκθεση της Ελληνικής Επιτροπής για την Αποκατάσταση των Προσφύγων είναι αποκαλυπτική ως προς τη μεταβολή στην πληθυσμιακή σύνθεση της Μακεδονίας: Το 1912 οι Ελληνες αποτελούσαν μόλις το 42,6% του συνόλου, με τους μουσουλμάνους να έρχονται από κοντά δεύτεροι (39,4%) και τους Βούλγαρους να ακολουθούν (9,9%). Οι Ελληνες αποτελούσαν πλειοψηφία μόλις στις 11 από τις 25 επαρχίες - νομούς της περιοχής. Τους 300.000 και πλέον μουσουλμάνους «αντικατέστησαν» περίπου 638.000 πρόσφυγες (το 52,2% των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα). Μετά την Ανταλλαγή, οι Ελληνες αποτελούσαν πλέον το 88,8% του συνόλου των πληθυσμών της Μακεδονίας. ¹⁴ Βέβαια, εκκρεμούσε η ενσωμάτωση (κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική) των ίδιων των προσφύγων στο ελληνικό κράτος, διαδικασία που θα αποδεικνυόταν τόσο δύσκολη όσο και μακρόχρονη (με μια μεγάλη μερίδα των γηγενών πληθυσμών να τους θεωρεί «ξένους», κλπ.).

Επίλογος

Γιατί έχει αξία σήμερα η εξέταση της ιστορικής πορείας του «Μακεδονικού»; Πρώτον, γιατί αποκαλύπτεται η σαθρότητα των επιχειρημάτων του αστικού εθνικισμού (περί «απευθείας απογόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου», κλπ.), ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύονται οι καταστροφικές συνέπειες από τη διαχρονική καπήλευση και διαστρέβλωση των εννοιών «πατρίδα» και «πατριωτισμός». Πρόκειται για έναν «εθνικό μανδύα», που αποκρύπτει ή εξευμενίζει τα πραγματικά αίτια πίσω από τις «εθνικές» συγκρούσεις και ανταγωνισμούς στην περιοχή: Τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις, σε συνδυασμό με τις επιμέρους επιδιώξεις των αστικών τάξεων των εμπλεκόμενων μερών στα Βαλκάνια.

Παράλληλα, ξεσκεπάζεται η υποκρισία του αστικού κοσμοπολιτισμού, που αντιπροτείνει δήθεν ως παράγοντα σταθερότητας την οικονομική διείσδυση και ηγεμονία του ελληνικού κεφαλαίου στην περιοχή. Διαχωρίζει, επίσης, τις «Μεγάλες Δυνάμεις» (ΗΠΑ και ΕΕ) σε καλές και κακές, λες και ο ιμπεριαλισμός μεσολάβησε ποτέ υπέρ οποιουδήποτε άλλου εκτός από τον εαυτό του. Οι διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη στις μέρες μας ελλοχεύουν σοβαρούς κινδύνους για τους λαούς των Βαλκανίων. Η στάση του αντιιμπεριαλιστικού λαϊκού κινήματος σε όλες τις χώρες θα παίξει καταλυτικό ρόλο στην ευόδωση ή κατάργηση των σχεδιασμών αυτών.

1. Ζέβγος Γ. (1946) «Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας. Β` μέρος» (Αθήνα: Τα Νέα Βιβλία Α.Ε.) σελ. 93.

2. ό.π. σελ. 133-134.

3. Οπως παρατίθεται στο Ζέβγος Γ. (1946) ό.π. σελ. 94-95.

4. Χασιώτης Λ. (2001) «Η Ανατολική Ομοσπονδία» (Αθήνα: Βάνιας) σελ. 17.

5. Παρατίθεται στο Ζέβγος Γ. (1946) ό.π. σελ. 95-96. Βλέπε επίσης Κιτρομιλίδης Π. (1998) «Ρήγας Βελεστινλής: Θεωρία και Πράξη» (Αθήνα: Βουλή των Ελλήνων).

6. Χασιώτης Λ. (2001) «Η Ανατολική Ομοσπονδία» (Αθήνα: Βάνιας) σελ. 18.

7. Μπεναρόγια Α. (1986) «Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου» (Αθήνα: Κομμούνα / Ιστορική Μνήμη) σελ. 9-10, 22.

8. Κορδάτος Γ. «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», τόμος 10, σελ. 261-270.

9. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τόμος 2, σελ. 244.

10. Στο Κορδάτος Γ. «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», τόμος ΧΙΙ, σελ. 478-479.

11. «Μαγχεστριανός Φύλακας», 6 Ιουλίου 1889, ό.π. σελ. 499.

12. Κορδάτος Γ. «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», τόμος ΧΙΙΙ, σελ. 39-45.

13. Ο.π. σελ. 420 και 525.

14. Greek Refugee Settlement Commission (1926) «Greek Refugee Settlement» (Geneva: League of Nations).

Του
Αναστάση ΓΚΙΚΑ*
*Ο Αναστάσης Γκίκας είναι Δρ. Πολιτικών Επιστημών

Ο αντιασφαλιστικός δεκάλογος

Οι κυριότερες ανατροπές που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο που κατέθεσε η κυβέρνηση είναι οι εξής:

1. Μείωση των επικουρικών συντάξεων που ποσοστιαία φτάνει μέχρι και το 40%.

2. Αύξηση του εργάσιμου βίου κατά 5 χρόνια (πάει στα 55), για τις εργαζόμενες με ανήλικα παιδιά. Δηλαδή, ουσιαστικά καταργείται το δικαίωμα των μανάδων ανηλίκων να συνταξιοδοτούνται με μειωμένη σύνταξη.

3. Αύξηση από 50 σε 100 των ελάχιστων ενσήμων που χρειάζονται για την εξασφάλιση ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

4. Αύξηση του ορίου ηλικίας από τα 58 στα 60, για όσους συμπληρώνουν 35 χρόνια εργασίας.

5. Αύξηση του ορίου ηλικίας από τα 55 στα 57, για όσους συμπληρώνουν 35 χρόνια εργασίας έχοντας εργαστεί στα ΒΑΕ τουλάχιστον 25 χρόνια.

6. Αύξηση της «ποινής», του ποσοστού μείωσης των συντάξεων ανά χρόνο, από 4,5% σε 6%, για όσους συνταξιοδοτούνται πρόωρα.

7. Αύξηση του ορίου ηλικίας και στις τρίτεκνες μητέρες από τα ειδικά ταμεία αφού εκτός από τα 20 χρόνια εργασίας πρέπει να έχουν συμπληρώσει και το 50ό έτος.

8. Για όσους συμπληρώνουν 37 χρόνια εργασίας και μέχρι σήμερα μπορούσαν να βγουν σε σύνταξη χωρίς όριο ηλικίας, επιβάλλεται πλέον και όριο ηλικίας, τα 58 χρόνια.

9. Παρακράτηση του 10% από τους λεγόμενους κοινωνικούς πόρους των Ταμείων, για τη δημιουργία Ταμείου Αλληλεγγύης των γενεών, που θα προσφέρεται μέσα από την «αξιοποίηση» (βλ. τζόγος) ως ένα καλό κομπόδεμα για το κεφάλαιο και θα καλύπτει τρύπες που ανοίγει η πολιτική που στηρίζει την εισφοροδιαφυγή και εισφοροαπαλλαγή.

10. Σαρωτικές συγχωνεύσεις και ενοποιήσεις με μείωση παροχών, ειδικά στους κλάδους Υγείας.

βασικές ανατροπές που εμπεριέχονται στο νομοσχέδιο, κωδικοποιημένες σε έξι βασικές ενότητες.

1. ΑΥΞΗΣΗ ΟΡΙΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΗΣ

Στο στόχαστρο μπαίνουν:

• Ολοι οι ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ που μπήκαν στην παραγωγή μέχρι το 1992.
• Οι γυναίκες των Ταμείων Αυτοαπασχολουμένων.
• Οι ασφαλισμένοι των Ειδικών Ταμείων (πρώην ΔΕΚΟ και τράπεζες).
• Οι ασφαλισμένοι στα Ταμεία του Τύπου.
• Χειροτερεύει το καθεστώς συνταξιοδότησης στους ασφαλισμένους μετά το 1993 του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ και των ειδικών Ταμείων, που ακόμα και με 10.500 ένσημα με το 55ο έτος της ηλικίας δε στοιχειοθετούν δικαίωμα σύνταξης.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το δικαίωμα συνταξιοδότησης λόγω 35ετίας για τους μέχρι 31/12/1992 ασφαλισμένους επέρχονται οι εξής ανατροπές:

• Στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ, με 10.500 μέρες ασφάλισης (35ετία) από το 58ο έτος ηλικίας συνταξιοδότησης για άνδρες και γυναίκες έχουμε αύξηση στο 60ό έτος. Η αύξηση γίνεται με προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος μετά το 2013.
• Στα ειδικά Ταμεία (τράπεζες - πρώην ΔΕΚΟ) από τη συμπλήρωση του 58ου έτους προβλέπεται αύξηση στο 60ό έτος με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος από το 2013.
• Για τα Ταμεία Αυτοαπασχολουμένων - μετά και τις νέες ενοποιήσεις - αύξηση στις γυναίκες κατά δύο χρόνια, στο 60ό έτος από το 58ο με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος από το 2013.
• Για τους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ με 10.500 μέρες ασφάλισης εκ των οποίων τα 7.500 ένσημα σε Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα, το όριο ηλικίας αυξάνεται από το 55ο έτος στο 57ο έτος για πλήρη σύνταξη και για μειωμένη από το 53ο στο 55ο έτος, με την προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος με έναρξη της αύξησης το 2013. Για την τελευταία κατηγορία εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που είναι σε Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (ΒΑΕ), το μέτρο αυτό συνιστά χτύπημα στο καθεστώς των ΒΑΕ, πριν ακόμα γίνει ο αποχαρακτηρισμός του επαγγέλματος.
• Για τις γυναίκες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ με 10.000 μέρες ασφάλισης και δικαίωμα συνταξιοδότησης στο 57ο έτος επέρχεται αύξηση τριών χρόνων. Η συνταξιοδότηση θα γίνεται στο 60ό έτος, με προσθήκη ενός εξαμήνου για κάθε έτος από το 2013.
• Για την 37ετία (11.100 μέρες ασφάλισης) χωρίς όριο ηλικίας τίθεται όριο ηλικίας το 58ο έτος αρχής γενομένης από το 2013.
• Παράλληλα, επεκτείνεται η «εθελούσια» παράταση του εργάσιμου βίου μέχρι τα 68 χρόνια (από 67 που ίσχυε με το νόμο Ρέππα), με αύξηση της σύνταξης κατά 3,3% ανά έτος, για τους μετά το 1993 ασφαλισμένους με 35 χρόνια ασφάλισης σε όλα τα Ταμεία. Για τους πριν το 1993 ασφαλισμένους του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ που συνταξιοδοτούνται στα 60 έτη με 35 χρόνια διαρκούς εργασίας, προβλέπεται αύξηση μέχρι και 3 χρόνια («εθελούσια» παράταση) με αύξηση της σύνταξης κατά 3,3% ανά έτος.

2. ΧΤΥΠΗΜΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ - ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ

Με το νομοσχέδιο:

• Αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης για τις μητέρες με ανήλικο παιδί ασφαλισμένες στο ΙΚΑ, καταργείται σταδιακά το μειωμένο όριο ηλικίας στο 50ό έτος.
• Για τις ασφαλισμένες με ανήλικο σε Ταμεία Αυτοαπασχολούμενων, ειδικά Ταμεία και σε Ταμεία Τύπου, αυξάνεται το όριο ηλικίας από το 50ό στο 55ο έτος.
• Για τις μετά το 1993 ασφαλισμένες μητέρες οι οποίες έχουν 3-5 παιδιά το κατώτερο όριο και σε αυτές καθορίζεται στο 55ο έτος.

Αναλυτικά, για τις μητέρες με ανήλικα, επέρχονται οι εξής ανατροπές:

• Για το ΙΚΑ - ΕΤΑΜ, οι μητέρες με ανήλικο οι οποίες είχαν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτούνται με μειωμένη σύνταξη στο 50ό έτος της ηλικίας τους με 5.500 ημέρες ασφάλισης, χάνουν αυτή τη δυνατότητα. Από το 2010 προστίθεται ένα επιπλέον έτος για κάθε χρόνο και μέχρι τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους.
• Στα Ειδικά Ταμεία μισθωτών, ενώ είχαν δυνατότητα συνταξιοδότησης με 25 έτη ασφάλισης (7.500 ένσημα) στο 50ό έτος, αυξάνεται σταδιακά μέχρι το 55ο έτος. Η αύξηση αρχίζει το 2013 με την προσθήκη ενός χρόνου για κάθε έτος.
• Στο ΤΣΠΕΑΘ (δημοσιογράφων) αντί για 15 χρόνια ασφάλισης και το 50ό έτος ηλικίας επιβάλλεται αύξηση του συντάξιμου χρόνου στα 20 χρόνια. Η αύξηση γίνεται από το 2013. Ταυτόχρονα, επέρχεται αύξηση (διπλή δηλαδή) και στο όριο ηλικίας, αφού πρέπει να συμπληρώνεται το 55ο έτος.
• Στο ΤΣΕΥΠ Αθήνας από τα 20 έτη ασφάλισης και το 50ό έτος, το όριο ηλικίας αυξάνεται στο 55ο έτος (από το 2013), που αποτελεί και το γενικό όριο πλέον όλων των Ταμείων του κλάδου. Το ίδιο θεσπίζεται και για το ΤΣΕΥΠ Θεσσαλονίκης.
• Για το ΤΑΙΣΥΤ παραμένει το ισχύον καθεστώς (20 έτη ασφάλισης και 55ο έτος).
• Για το ΤΑΤΤΑ καταργείται το δικαίωμα στη μειωμένη σύνταξη στο 50ό έτος της ηλικίας με 5.500 ημέρες ασφάλισης, με την προσθήκη ενός έτους από το 2010 και μέχρι το 55ο. Ταυτόχρονα, αυξάνεται ο συντάξιμος χρόνος κατά 150 ημέρες ασφάλισης και μέχρι τη συμπλήρωση 6.000 ημερών ασφάλισης.
• Στα Ταμεία αυτοαπασχολούμενων και ειδικότερα στο Ταμείο Νομικών και ΤΑΝΠΥ, που οι μητέρες με ανήλικο μπορούν να συνταξιοδοτηθούν στο 50ό έτος επέρχεται σταδιακή αύξηση στο 55ο έτος με την προσθήκη ενός έτους από το 2013.
• Στα Ειδικά Ταμεία Μισθωτών για τις τρίτεκνες μητέρες, από τα 20 έτη ασφάλισης χωρίς όριο ηλικίας επιβάλλεται παράλληλα και όριο, το 50ό έτος, από το 2013 αλλά ανεξάρτητα από την ανηλικότητα των παιδιών, ενώ το δικαίωμα αυτό το διατηρούν και οι πατέρες χήροι ή διαζευγμένοι εφόσον έχουν την επιμέλεια των ανήλικων ή ανίκανων παιδιών.
• Μετά απ' αυτά, η αύξηση κατά 6 μήνες της άδειας μητρότητας και η αύξηση κατά ένα έτος του πλασματικού χρόνου για τις εργαζόμενες μητέρες, μόνο πρόκληση και κοροϊδία μπορούν να χαρακτηριστούν.

3. ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ - «ΠΡΟΩΡΕΣ»

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου:

• Καμία επικουρική σύνταξη με 35 έτη ασφάλισης και 10.500 ημέρες εργασίας δεν μπορεί να υπερβαίνει το 20% των συντάξιμων αποδοχών.
• Η μείωση θα αρχίσει το 2013 και εντός μιας οχταετίας θα πρέπει να φτάσει στο 20% με ισόποσες ετήσιες μειώσεις. Σε ορισμένα Ταμεία, η μείωση της σύνταξης θα ξεπεράσει το 40% (π.χ. ΤΑΔΚΥ - μείωση 37%, ΤΕΑΠΟΚΑ - μείωση 43%).
• Η «ποινή» για κάθε έτος πρόωρης αποχώρησης από την εργασία, αφού έχει θεμελιωθεί δικαίωμα και υπάρχουν οι ηλικιακές προϋποθέσεις, αυξάνεται από το 4,5% στο 6% για κάθε έτος επί του ποσού της σύνταξης. Στην πενταετία, η μείωση στις πρόωρες συντάξεις θα ανέρχεται στο 30%, γεγονός που επί της ουσίας καθιστά απαγορευτική τη συνταξιοδότηση πριν τα τυπικά όρια.
• Η ποινή για κάθε «πρόωρη» αποχώρηση, που φτάνει στο 30% της σύνταξης, αρχίζει από την 1/1/2009. Η διάταξη αυτή επί της ουσίας ακυρώνει και το δικαίωμα των μητέρων με ανήλικο παιδί να φύγουν χωρίς επιπτώσεις με μειωμένη σύνταξη πριν το 2013, αφού για κάθε χρόνο «πρόωρης» συνταξιοδότησης θα επιβαρύνονται με μείωση 6% στη σύνταξή τους.

4. ΑΥΞΗΣΗ ΟΡΙΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΕΝΣΗΜΩΝ ΓΙΑ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

Το νομοσχέδιο προβλέπει:

• Για να έχει κάποιος κάλυψη στην Υγεία πρέπει να έχει στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ τουλάχιστον 100 ένσημα, από 50 που είναι σήμερα.
• Για τους οικοδόμους τα ένσημα ασφάλισης αυξάνονται από 40 σε 80.
• Για τις παροχές σε χρήμα θα απαιτούνται 120 ημερομίσθια, από 100 που είναι σήμερα, και για τους οικοδόμους 100 ένσημα, από 80 που ισχύει σήμερα.
• Η ανατροπή αυτή αρχίζει να εφαρμόζεται από την 1/1/2009 και είναι σίγουρο ότι θα έχει σαν αποτέλεσμα να αφήσει χωρίς ιατροφαρμακευτική κάλυψη εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους στο ΙΚΑ και τις οικογένειές τους.

5. ΕΝΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΑΜΕΙΩΝ

Η ενοποίηση των Ταμείων προβλέπει τη σύμπτυξη των 133 υπαρχόντων φορέων ασφάλισης σε 5 Κύριας, 6 Επικουρικής και 2 Πρόνοιας. Συγκεκριμένα:

Φορείς κύριας ασφάλισης

• ΙΚΑ - ΕΤΑΜ
• ΟΑΕΕ
• Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ - νέος φορέας)
• Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Προσωπικού Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΕΤΑΠ - ΜΜΕ, νέος φορέας)
• ΟΓΑ

Φορείς επικουρικής ασφάλισης

• Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ)
• Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα (ΤΕΑΙΤ, νέος φορέας)
• Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (ΤΑΥΤΕΚΩ, νέος φορέας)
• Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΕΑΔΥ)
• Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Απασχολουμένων στα Σώματα Ασφαλείας (ΤΕΑΠΑΣΑ, νέος φορέας)
• Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Τραπεζοϋπαλλήλων (ΕΤΑΤ)

Φορείς Πρόνοιας

• Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ)
• Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα (ΤΑΠΙΤ, νέος φορέας)

Φορείς Υγείας

• Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου (ΟΠΑΔ)

Μετά την ένταξη στο ΙΚΑ, μόνο οι μέχρι τώρα ασφαλισμένοι στα επιμέρους Ταμεία διατηρούν τα ισχύοντα δικαιώματα, αν και αυτά ακόμα σε πολλές περιπτώσεις, μακροπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα, θα τεθούν υπό αμφισβήτηση. Για όσους ασφαλιστούν μετά την ένταξη των φορέων στο ΙΚΑ, θα ισχύει η νομοθεσία του τελευταίου. Από την 1/1/2013, κάθε 3 χρόνια και για μια 10ετία, ξεκινάει η εξίσωση των εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών με τις αντίστοιχες του ΙΚΑ.

Οι ξενοδοχοϋπάλληλοι θα είναι οι πρώτοι που θα δουν τις παροχές σε είδος να μειώνονται με την ένταξή τους στο ΙΚΑ, καθώς αυτές θα εξισωθούν με των άλλων ασφαλισμένων στο Ταμείο. Πέραν όλων των άλλων, η «ενοποίηση» εξυπηρετεί και τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης για την ενθυλάκωση πόρων από τα λεγόμενα «υγιή» Ταμεία για να καλυφθούν ελλείμματα άλλων, αλλά και με την πρόθεση, μέσα από αυτή τη σαλαμοποίηση, να προβεί σε πετσόκομμα παροχών.

6. ΝΕΟ ΚΟΜΠΟΔΕΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Το νομοσχέδιο προβλέπει και τη σύσταση του λεγόμενου «Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης των Γενεών», το οποίο θα σημάνει την παραπέρα αφαίμαξη των λαϊκών στρωμάτων και την πριμοδότηση του κεφαλαίου με ένα ακόμα γερό κομπόδεμα προς αξιοποίηση. Το Ασφαλιστικό Κεφάλαιο προορίζεται δήθεν να χρηματοδοτήσει το σύστημα από το 2019 και η χρηματοδότησή του θα γίνεται από:

• Την παρακράτηση του 10% των λεγόμενων «κοινωνικών πόρων».
• Την παρακράτηση του 4% από τον ΦΠΑ.
• Το 10% από την ιδιωτικοποίηση των πρώην ΔΕΚΟ.

Σκοπιανό: Το χρονικό μιας κρίσης

Από τον Τίτο στον Νίμιτς

Το χρονικό μιας κρίσης που κρατάει 17 χρόνια

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

Πώς φτάσαμε από την ίδρυση της ΠΓΔΜ στη διαιώνιση (από το 1991) της «περιπέτειας» ενός ονόματος και τι σημαίνει η παρούσα, κρίσιμη φάση στην οποία έχει εισέλθει το ζήτημα μετά και την κατάθεση της νέας πρότασης Νίμιτς; «ΤΑ ΝΕΑ» απαντούν σε 10 + 1 βασικά σημεία για το Σκοπιανό.

10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις

1 Πότε ιδρύθηκε η ΠΓΔΜ;Πότε άρχισε η περιπέτεια του ονόματος;
Στις 25 Ιουνίου 1991 πρώτα η Κροατία και η Σλοβενία κήρυξαν την αποχώρησή τους από τη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία. Την επομένη ακριβώς η «Μακεδονική» Βουλή συζήτησε το ζήτημα της απόσχισης και της «Μακεδονίας». Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές έλαβαν χώρα στις 11 και 25 Νοεμβρίου 1990 και η πρώτη επίσημη σύγκληση της νέας Βουλής τον Ιανουάριο του 1991. Στις 27/1 του 1991 οι βουλευτές εξέλεξαν τον Κίρο Γκλιγκόροφ στην προεδρία της Δημοκρατίας. Η ΠΓΔΜ ήταν η μοναδική περίπτωση στη Γιουγκοσλαβία όπου δημιουργήθηκε συμμαχία κομμουνιστών-εθνικιστών.
Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., με τη συμμετοχή και του τότε υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, αποδέχθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1991 τη διάλυση της Πρώην Γιουγκοσλαβίας και αναγνώρισε την κρατική οντότητα της Κροατίας, της Σλοβενίας και των Σκοπίων. Κατά τον Α. Σαμαρά είχε κλείσει το θέμα της ονομασίας, αλλά οι θέσεις του δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς στα κοινοτικά έγγραφα το νέο κράτος εξακολουθούσε να εμφανίζεται ως «Μακεδονία», χωρίς εισαγωγικά.
2 Τι προέβλεπε η περίφημη πρόταση Πινέιρο;
Τον Απρίλιο του 1992 ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας Ζοζέ Πινέιρο πρότεινε συμβιβασμό με αποδοχή από την πλευρά της Ελλάδας μιας σύνθετης ονομασίας για το νέο κράτος με επικρατέστερη την «Νοβοματσεντόνια» (Νέα Μακεδονία), την οποία απέρριψε η Αθήνα.
3 Πότε υπεγράφη και τι προβλέπει η Ενδιάμεση Συμφωνία;
Υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 1995 από τις δύο χώρες και παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα ήρε το εμπορικό εμπάργκο που είχε επιβάλει στα Σκόπια τον Φεβρουάριο του 1994, ενώ η ΠΓΔΜ αποδέχθηκε να αντικαταστήσει στη σημαία τον Ήλιο της Βεργίνας και να αλλάξει το Σύνταγμά της, αφαιρώντας από τις διατάξεις του όλες τις αλυτρωτικές αναφορές που η ελληνική πλευρά χαρακτήριζε «επιθετικές βλέψεις» (όπως την αναφορά που έκανε λόγο για «δικαιώματα των μελών του μακεδονικού λαού σε γειτονικές χώρες»). Με την Ενδιάμεση Συμφωνία παρέμεινε σε εκκρεμότητα μόνο το ζήτημα της ονομασίας, για το οποίο συμφωνήθηκε να ανοίξει κύκλος διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
4 Τι προβλέπει η σημερινή πρόταση Νίμιτς;
Η φόρμουλα Νίμιτς είναι μια παραλλαγή της διπλής ονομασίας, που προτείνει τη διατήρηση της συνταγματικής ονομασίας των Σκοπίων (αναγνωρίζεται δηλαδή ότι το συνταγματικό της όνομα είναι «Δημοκρατία της Μακεδονίας») για χρήση στο εσωτερικό της χώρας και μία σύνθετη ονομασία για τα Σκόπια, η οποία θα χρησιμοποιείται από την Ελλάδα και τους Διεθνείς Οργανισμούς. Από τα πέντε προτεινόμενα ονόματα η ελληνική πλευρά προκρίνει το «Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας», η σκοπιανή πλευρά τα «Ανεξάρτητη Δημοκρατία της Μακεδονίας» και «Δημοκρατική Πολιτεία (Democratic Republic) της Μακεδονίας» και οι ΗΠΑ το «Νέα Δημοκρατία της Μακεδονίας» (το πέμπτο προτεινόμενο όνομα είναι «Συνταγματική Δημοκρατία της Μακεδονίας»).
5 Απαγορεύει η πρόταση τη χρήση του όρου «Μακεδονία» στην Ελλάδα;
Στο σχετικό κείμενο αναφέρεται ότι «κανένα κράτος δεν θα έχει αποκλειστικά δικαιώματα, πολιτικά είτε εμπορικά, στα ονόματα “Μακεδονία ή μακεδονικός” μόνο του». Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αυτό δημιουργεί επιπλοκές στην Ελλάδα, καθώς δημιουργεί ζήτημα για τις διοικητικές περιφέρειες της Μακεδονίας, καθώς και για το υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Πάντως, τα ονόματα «Μακεδονία» και «μακεδονικός» μπορεί να χρησιμοποιούνται εμπορικά και από τα δύο μέρη και τους πολίτες και από νομικά αναγνωρισμένες ομάδες των δύο μερών.
6 Πόσες χώρες έχουν αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας»; 123 χώρες έχουν αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ με τη συνταγματική της ονομασία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ανάμεσα σε αυτά οι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, δηλαδή τρία από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
7 Σε ποια περίπτωση η Ελλάδα θα ασκήσει βέτο;
Η Ελλάδα μιλά για συνολική αξιολόγηση της ενδεχόμενης υποψηφιότητας της ΠΓΔΜ στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Η μη ικανοποίηση του κριτηρίου της καλής γειτονίας, που αποτελεί συστατική παράμετρο της Συμμαχίας, αποτελεί για την Ελλάδα «κόκκινη γραμμή». Πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι η μη εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, θα σημάνει αυτόματα τη μη πρόσκλησή της για ένταξή της στο ΝΑΤΟ στη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Απριλίου στο Βουκουρέστι.
8 Μπορεί η Ελλάδα να ασκήσει βέτο,αν προηγουμένως δεν έχει καταγγείλει την Ενδιάμεση Συμφωνία;
Η Ενδιάμεση Συμφωνία είναι διμερής συμφωνία- εκτός ΝΑΤΟ- και δεν περιορίζει, ούτε επηρεάζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχουν τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας.
9 Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις ενός ελληνικού βέτο;
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η άσκηση βέτο από την ελληνική πλευρά, θα φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα και θα οδηγήσει στη διεθνή της απομόνωση, καθώς η μη πρόσκληση της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ λόγω ενδεχόμενου ελληνικού βέτο, θα ερμηνευθεί από Ευρωπαίους και Αμερικανούς εταίρους ως αρνητική στάση απέναντι στην ασφάλεια και σταθερότητα που απαιτείται στην περιοχή των Βαλκανίων. Σε περίπτωση άσκησης βέτο από την Αθήνα, η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ θα επανεξεταστεί στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2009.
10 Εάν η ΠΓΔΜ προσφύγει στα Ηνωμένα Έθνη και ζητήσει αναγνώριση με τη συνταγματική ονομασία,πώς μπορεί να το επιτύχει;
Για να αλλάξει η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών προϋπόθεση είναι να υπάρξει νέα απόφασή τους, στην οποία απαιτείται πλειοψηφία των δύο τρίτων.
11 Πόσα χρήματα έχουν επενδύσει οι Έλληνες επιχειρηματίες στη γειτονική χώρα;
Περίπου 300 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επεκτείνει τις επενδύσεις τους στην ΠΓΔΜ, απασχολώντας περί τους 20.000 εργαζομένους. Χαρακτηριστικό της άνθησης των ελληνικών επενδύσεων στα Σκόπια είναι το γεγονός ότι ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών κατάφερε μέσα σε μια δεκαετία να δεκατετραπλασιαστεί αγγίζοντας από τα 52 εκατ. ευρώ το 1995 τα 758,4 εκατ. ευρώ το 2006, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, ενώ οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν προσεγγίσει το 1 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με το ελληνικό Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στα Σκόπια, το μέγεθος των ελληνικών επενδύσεων- σύμφωνα με το επενδεδυμένο κεφάλαιοανέρχεται σε 950 εκατ. ευρώ καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση, ενώ οι σαράντα μεγαλύτερες εταιρείες ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ διαθέτουν επενδεδυμένο κεφάλαιο που αγγίζει τα 830 εκατ. ευρώ.

Από τον Τίτο στον Νίμιτς

Αν ο αλυτρωτισμός ήταν ο εχθρός έναντι του οποίου ήθελε η Ελλάδα να προφυλαχθεί, αυτό που κατάφερε στην πραγματικότητα ήταν να τον γιγαντώσει, να τον θεριέψει, μέσα σε 16 χρόνια. Και να τον βρίσκει τώρα απέναντί της, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Γνώμη
Νίμιτς και Πινέιρο

Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ

Θα αφήσουμε να γίνει ο Θερμαϊκός μια νέα Κορώνεια;

Τα προβλήματα που δημιουργεί η επέκταση του διαδρόμου 10/28

Πάνος Α. Ζέρβας

panosz at otenet.gr

Ζυγώνει το μέλλον, σφραγισμένη μποτίλια.

Αδειανή ή γεμάτη, ρωτούν οι γονείς.

Μαύρη, παιδιά μου, μαύρη τους λέω.

Μιχάλης Γκανάς

Περαία, Φεβρουάριος 2008

*

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή

2. Γιατί η θέση του υπάρχοντος Α/Δ δεν είναι η ενδεικνυόμενη

3. Η επέκταση του 10/28 δυναμιτίζει μακροπρόσθεσμα την ανάπτυξη της περιοχής

4. Οι θέσεις του ΤΕΕ (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας)

5. Η γνωμοδότηση του καθηγητή Κουμαντάκη

6. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και η μελέτη του ΕΜΠ σε

«φυσικό ομοίωμα»

7. Ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί

8. Υπάρχουν αντίστοιχα παραδείγματα έργων, όπου ακολούθησε περιβαλλοντική καταστροφή;

9. Τι λέει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διάβρωση των ακτών

10. Οι επιπτώσεις από το έργο, που έχουν γίνει ορατές μέχρι σήμερα

11. Η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η εξέλιξη του έργου

12. Επίλογος

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Τι θέλετε από αυτή τη ζωή; (Σεπτέμβριος 2005)

2. Μπάζωμα στο Θερμαϊκό; Όχι, ευχαριστώ! (Ιούνιος 2006)

3. Ανακοίνωση- έκκληση σε φορείς και πολίτες (Ιανουάριος 2008)

*

Η παρουσίαση αυτή υπάρχει σε μορφή pdf. Όποιος τη θέλει, ας μου στείλει ένα μέηλ για να του τη στείλω. Την ανεβάζω και στην καλύβα, για να τη δουν και άλλοι που τυχόν ενδιαφέρονται.
1. Εισαγωγή

Ο Νομός Θεσσαλονίκης πέρασε κι αυτός, κουτσά στραβά, από την αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή και τη μεταποίηση, στην οικονομία των υπηρεσιών. Η αλλαγή αυτή, δύσκολη και επώδυνη, ούτως ή άλλως, πραγματοποιήθηκε στρεβλά, με επικυρίαρχο χαρακτηριστικό την εγγενή μιζέρια και την έλλειψη φαντασίας και προοπτικής του εντόπιου πολιτικού, επιστημονικού και οικονομικού κατεστημένου.

Η οικονομία των υπηρεσιών για έναν νομό όπως της Θεσσαλονίκης, με τη συγκριμένη ιστορία, τη δεδομένη πληθυσμιακή σύνθεση και τον βαθιά ριζωμένο κοινωνικό συντηρητισμό, ενώ απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια για προσαρμογή της διαχείρισης (πολιτικής και οικονομικής) στα σύγχρονα δεδομένα, εξακολουθεί να ταλανίζεται από τις ηττοπαθείς νοοτροπίες του παρελθόντος.

Η πιο χαρακτηριστική από αυτές, ίσως, είναι η αδιαφορία και ο ωχαδερφισμός της συντριπτικής πλειοψηφίας των κατοίκων του νομού σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και της φυσιογνωμίας του τόπου, στην ύπαιθρο, στο Θερμαϊκό, στο αστικό τοπίο. Οι Θεσσαλονικείς εξακολουθούν να μην αντιλαμβάνονται ότι ο σημαντικότερος πλουτοπαραγωγικός τους πόρος, ισοδύναμος με ή και σημαντικότερος από τον ανθρώπινο παράγοντα, είναι ο ίδιος ο τόπος τους. Και παρατηρούν αδιάφοροι να υλοποιούνται έργα - εγκλήματα εις βάρος του μέλλοντος της πόλης και του νομού, όπως η Υποθαλάσσια Αρτηρία και η επέκταση του διαδρόμου 10/28, με μπάζωμα του Θερμαϊκού.

Δυστυχώς, αντί να συζητάμε για τον τρόπο που θα αναπτυχθεί ο νομός, για το πώς θα δημιουργηθούν νέες δουλειές και θέσεις εργασίας, για το πώς θα βελτιωθεί η ποιότητα ζωής στην πόλη, τα προάστια και τις επαρχίες της Θεσσαλονίκης, είμαστε υποχρεωμένοι να προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε την πλαδαρή κάστα των παλαιολιθικών/ απολιθωμένων πολιτικών, επιστημονικών και οικονομικών ελίτ του νομού, οι οποίες είναι πρόθυμες να θυσιάσουν τα σπουδαιότερα συγκριτικά του πλεονεκτήματα, δηλαδή το περιβάλλον και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, προκειμένου να αποκομίσουν οι ίδιες ευτελή, σε σχέση με αυτά που καταστρέφουν, οφέλη.

Το μπάζωμα του Θερμαϊκού, για να επεκταθεί ο διάδρομος προσαπογειώσεων 10/28, μπορεί να αποτελέσει σεμιναριακό υπόδειγμα παράλογου αναπτυξιακού σχεδιασμού, που καμιά σχέση δεν έχει με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας του τόπου - αλλά και εξωφρενικής πολιτικής διαχείρισης, από το πολιτικό προσωπικό, σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής μας οργάνωσης και (σχεδόν) από όλα τα κόμματα.

Στην παρουσίαση που ακολουθεί, θα προσπαθήσω να δείξω γιατί πρέπει, ακόμα και τώρα, να προσπαθήσουμε με κάθε νόμιμο τρόπο να σταματήσουμε την επέκταση του διαδρόμου, η οποία ισοδυναμεί με καταστροφή του Θερμαϊκού κόλπου - είναι δηλαδή εξόχως αντιπαραγωγική επιλογή!

2. Γιατί η θέση του υπάρχοντος Α/Δ δεν είναι η ενδεικνυόμενη

• Γιατί η θέση του νέου αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης πρέπει να είναι κοντά στους μεγάλους οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες, το λιμάνι, τη βιομηχανική ζώνη. Πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο εύκολη η πρόσβαση από τις πόλεις της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας. Η σημερινή θέση σημαίνει πως κάθε μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων από και προς το αεροδρόμιο, υποχρεωτικά θα περάσει μέσα από την πόλη της Θεσσαλονίκης, επιβαρύνοντας το κυκλοφοριακό πρόβλημα και τη ρύπανση, με ανυπολόγιστη σπατάλη σε χρόνο και ενέργεια.
• Γιατί το υπάρχον αεροδρόμιο βρίσκεται μέσα σε κατοικημένη περιοχή, η οποία αναπτύσσεται οικιστικά με γοργούς ρυθμούς. Οι Ευρωπαϊκές πόλεις βγάζουν τα αεροδρόμιά τους έξω από τις κατοικημένες ζώνες - ακόμα και η Αθήνα και το Ηράκλειο το έκαναν.
• Γιατί ακριβώς δίπλα στο αεροδρόμιο κατασκευάζονται δύο νέα νοσοκομεία (Παιδιατρικό και Ογκολογικό), ενώ έχει ήδη δρομολογηθεί και η μεταφορά του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
• Γιατί σε λίγα μόνο χρόνια (και αφού καταστραφεί περιβαλλοντικά ο Θερμαϊκός και οι ακτές του) η Θεσσαλονίκη θα είναι υποχρεωμένη να αναζητήσει εξαρχής λύση. (Οι επιπτώσεις που θα έχει το έργο στη θάλασσα και τις ακτές «προβλέπονται» με τον πλέον ενδεικτικό τρόπο, από τη δραματική κατάσταση στη Σκάλα των Νέων Επιβατών, αλλά και την καταστροφή μεγάλου τμήματος των απέναντι ακτών [της Πιερίας] από έργα πολύ μικρότερης έκτασης που έγιναν εκεί)
• Γιατί θέτει υπό αμφισβήτηση το μέλλον διάφορων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα και τις ακτές του Κόλπου (αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, τουρισμό, αλιεία οστράκων, αναψυχή κλπ) - με απροσδιόριστες οικονομικές επιπτώσεις για χιλιάδες εργαζομένους και επαγγελματίες.
• Γιατί ακόμα και όταν (αν) κατασκευαστεί η εξωτερική περιφερειακή, τα περισσότερα από τα προβλήματα που αναφέρθηκαν θα εξακολουθούν να υφίστανται.
• Γιατί υπάρχει σοβαρό πρόβλημα καθίζησης, στον ήδη υφιστάμενο διάδρομο 10/28, καθώς οι κτιριακές υποδομές στηρίζονται σε σαθρό έδαφος. Η επιβάρυνση με τα έργα της επέκτασης πιθανόν θα οξύνει το πρόβλημα - και δεν έχουμε υπόψη μας να έχει εκπονηθεί καμιά σχετική γεωλογική μελέτη. Καμιά μελέτη δεν υπάρχει επίσης για το αν και κατά πόσο θα επηρεαστεί το ενεργό τεκτονικό ρήγμα του Ανθεμούντα, που περνάει από την περιοχή - και ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες για τις κατοικημένες περιοχές.
• Γιατί ειδικά ο διάδρομος 10/28, λόγω της φοράς του, είναι εκτεθειμένος σε όλους τους επικρατούντες πλάγιους ανέμους, ενώ οι κύριοι διάδρομοι, σε όλα τα αεροδρόμια, έχουν κατεύθυνση προς τον επικρατούντα κύριο άνεμο.

Για τους λόγους αυτούς (και άλλους που παραλήφθηκαν) η συντριπτική πλειοψηφία των θεσμικών παραγόντων και των επαγγελματικών οργανώσεων της περιοχής (και ορισμένοι βουλευτές) έχουν ταχθεί δημόσια υπέρ της μεταφοράς του Α/Δ της Θεσσαλονίκης δυτικά, συμφωνώντας ουσιαστικά με τη διαπίστωση ότι η επέκταση του 10/28 είναι έργο χωρίς μέλλον. Ωστόσο, οι διαπιστώσεις τους αυτές δεν μετατράπηκαν ως τώρα σε συνεπή πολιτική στάση, απέναντι στις κυβερνητικές επιλογές. Όλοι φαίνεται πως αναγνωρίζουν ότι το έργο που γίνεται είναι άχρηστο για τη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα, αλλά …ως εκεί!

3. Η επέκταση του 10/28 δυναμιτίζει μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη της περιοχής

Το ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε είναι αν θέλουμε ανάπτυξη για την Ανατολική Ακτή με προστασία (και αποκατάσταση) του Θερμαϊκού ή «ανάπτυξη» με μετατροπή του κόλπου σε ανοιχτή χαβούζα και τσιμεντάρισμα των ακτών. Θέλουμε να διατηρήσουμε τα μοναδικά σε ομορφιά (και τελευταία εναπομείναντα, περιμετρικά του κόλπου, για το νομό Θεσσαλονίκης) οχτώ χιλιόμετρα αμμουδιάς, από την Περαία ως την Αγία Τριάδα και να τα αξιοποιήσουμε, διατηρώντας τα, ως βάση για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής; Δεχόμαστε ότι η καθαρότητα των νερών του Θερμαϊκού και η διατήρηση της ακτογραμμής αποτελούν αδιαπραγμάτευτα δεδομένα για οποιονδήποτε αναπτυξιακό, οικιστικό κλπ σχεδιασμό;

Αν οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα είναι καταφατικές, τότε η αντίθεση με το μπάζωμα του Θερμαϊκού, για την επέκταση του 10/28, είναι αυτονόητη. Γιατί, όπως έχει τονιστεί από πολλούς ειδικούς, οι βασικές επιπτώσεις από το έργο αυτό θα είναι η παρεμπόδιση του φυσικού αυτοκαθαρισμού του Θερμαϊκού, με την παρεμβολή ανυπέρβλητου εμποδίου στην κίνηση των ρευμάτων, και η δραματική αλλοίωση της φυσιογνωμίας της ακτογραμμής.

Παράλληλα, σε περίπτωση μεταφοράς του Α/Δ σε άλλη θέση, ανοίγονται πραγματικά εκπληκτικές προοπτικές ανάπτυξης, αν αξιοποιηθούν σωστά τα 5.500 στρέμματα παραθαλάσσιας έκτασης που ελευθερώνονται. Θα μπορούσαν, ενδεικτικά, με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον, να χωροθετηθούν εκεί δραστηριότητες και εγκαταστάσεις που τόσο πολύ χρειάζεται η Θεσσαλονίκη: πίστα ασφαλούς εκπαίδευσης στην ασφαλή οδήγηση, εγκαταστάσεις αεραθλητισμού, ακαδημίες ναυταθλητισμού, ποδηλατοδρόμιο, κολυμβητήρια, συνεδριακά και πολιτιστικά κέντρα, ιππικός όμιλος, πάρκα, μεταφορά της ΔΕΘ για να αποκτήσει και το κέντρο της Θεσσαλονίκης λίγα στρέμματα πράσινου - και πολλά άλλα. Αυτά, σε συνδυασμό με τη μεταφορά του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το πανεπιστήμιο της Ν. Μηχανιώνας και τα νέα νοσοκομεία που χτίζονται στην περιοχή, θα μπορούσαν να απογειώσουν την οικονομία όχι μόνο της περιοχής, αλλά ολόκληρης της Θεσσαλονίκης.

Ας κρατήσουμε στα υπόψη, ότι η επέκταση του 10/28 αναστέλλει οριστικά αυτές τις αναπτυξιακές δυνατότητες και ανοίγει το δρόμο σε άλλες, εξαιρετικά επισφαλείς, όπου το μπετόν θα αντικαταστήσει τις ακρογιαλιές της Ανατολικής Ακτής. Η τοποθέτηση μας απέναντι στην επέκταση του διαδρόμου 10/28 ισοδυναμεί με την επιλογή σε τι τόπο και με τι τρόπο επιλέγουμε να ζήσουμε, εμείς και τα παιδιά μας.

4. Οι θέσεις του ΤΕΕ (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας)

Ο κατ’ εξοχήν υπεύθυνος επιστημονικός φορέας, το ΤΕΕ (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας) έχει τοποθετηθεί επίσημα και δημόσια για το έργο της επέκτασης του 10/28. Στις 27/10/2005, η Διοικούσα Επιτροπή, απέστειλε επιστολή στον ΥΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιά, με θέμα Θέμα: Επέκταση διαδρόμου προσαπογειώσεων αεροσκαφών 10-28 του αεροδρομίου «Μακεδονία». Τη διερεύνηση της όλης υπόθεσης ανέλαβε πενταμελής ειδική επιτροπή «έμπειρων στελεχών», προκειμένου να ενημερωθεί και να τοποθετηθεί για την πορεία εξέλιξης του έργου. Η Επιτροπή παρουσίασε ένα πλήρες ιστορικό της πορείας του έργου, από το 1996 έως τον Οκτώβριο του 2005.
Στη Επιστολή περιέχονται τα ακόλουθα ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία σε ορισμένα σημεία σχολιάζω, με πλάγια γράμματα. Ό,τι βρίσκεται μέσα σε αγκύλες [ ] είναι ακριβές απόσπασμα του κειμένου που υιοθέτησε το ΤΕΕ (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας)

*

Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων βασίζεται, σύμφωνα νε την Επιτροπή του ΤΕΕ σε τρεις υποστηρικτικές μελέτες, τις ακόλουθες:

* [Η «ακτομηχανική» (παράκτια κυκλοφορία και στερεομεταφορά, διασπορά αιωρούμενων σωματιδίων κατά την κατασκευή), σύμφωνα με την οποία και με εφαρμογή μαθηματικών μοντέλων προσομοίωσης, προβλέπεται μεταξύ άλλων διαβρωτική τάση της ακτής σε μήκος 1.000 περίπου μέτρων από τη Σκάλα Περαίας μέχρι τις κεραίες, της τάξης των 2-3 μέτρων περίπου σε ετήσια βάση, χαρακτηριζόμενη ως ήπια και ανατάξιμη με συγκεκριμένα μέτρα προστασίας (τεχνητός εμπλουτισμός της ακτής περιοδικά, κατασκευή κυματοθραυστών παράλληλων προς την ακτή, κατασκευή εγκάρσιων προς την ακτή βραχιόνων)

* η ωκεανογραφική (μετρήσεις ρευμάτων και μετρήσεις ποιότητας ιζημάτων) και

* η γεωτεχνική (έρευνα υλικών κατασκευής του επιχώματος και λιμενικών έργων, διερεύνηση εναλλακτικών δανειοθαλάμων και λατομικών περιοχών)].

(Σημ: η «γεωτεχνική» μελέτη έχει ήδη ανατραπεί πλήρως, καθώς εγκαταλείφθηκε η απόληψη υλικού από την περιοχή κοντά στις πηγές της Σουρωτής και στη συνέχεια προσδιορίστηκαν ως περιοχές απόληψης το Λιτόχωρο και η υποθαλάσσια περιοχή στο Μεγάλο Έμβολο)

*

Η Επιτροπή αναφέρει τη θετική γνωμοδότηση του Νομαρχιακού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης. Παραλείπει όμως να αναφερθεί στους όρους που έθεσε το Νομαρχιακό Συμβούλιο, υιοθετώντας τις ενστάσεις του Δήμου Θερμαϊκού - και οι οποίοι αγνοήθηκαν παντελώς στη συνέχεια!

*

Η Επιτροπή του ΤΕΕ μας πληροφορεί ότι: [Δύο ενστάσεις είχαν υποβληθεί κατά του 1ου πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού οι οποίες απορρίφθηκαν με συγκεκριμένη απόφαση του Υπουργού και αξίζει να γίνει αναφορά στην μία εξ’ αυτών, υποβληθείσα από την Ε.Ε. «J & P ABAΞ A.E.» η οποία επικαλούνταν ότι έπρεπε να κληθεί η πρώτη μειοδότρια και η δεύτερη που προσέφερε έκπτωση 45,40% να αιτιολογήσουν τις προσφορές τους σύμφωνα με το άρθρο 30 του Π.Δ. 334/2000 ως υπερβολικά χαμηλές. Το σκεπτικό της απόφασης του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ που τις απέρριψε, το οποίο υιοθέτησε και το Ελεγκτικό Συνέδριο κρίνοντας τη νομιμότητα της διαδικασίας, ήταν ότι αποκλεισμός λόγω χαμηλής προσφοράς κατόπιν διαδικασίας αιτιολόγησης δεν προβλέπεται πλέον από τον υφιστάμενο νόμο 3263/2004 σε αντίθεση με το προϊσχύον δίκαιο]

Με άλλα λόγια, η πρώτη και η δεύτερη μειοδότρια, που έδωσαν εξωφρενικές εκπτώσεις, (υποτίθεται ότι) λειτούργησαν απολύτως μέσα στα νόμιμα πλαίσια. Αν όμως συνδυάσουμε τις εκπτώσεις με την εν συνεχεία μεταξύ τους «συνεργασία» - μήπως διακρίνουμε ότι κάτι δεν πάει καλά; Η όλη ιστορία (μεθόδευση;) ευλογήθηκε από τον κ. Σουφλιά, με την υπογραφή της σύμβασης. Για κάθε αντικειμενικό παρατηρητή, ο κ. Σουφλιάς οφείλει να εξηγήσει, κάποτε, με πειστικά πολιτικά επιχειρήματα τις αποφάσεις του. Γιατί, έστω και αν οι αποφάσεις είναι σύννομες, εξακολουθούν να είναι πολιτικά ανεξήγητες και αδικαιολόγητες.

*

Στη συνέχεια η Επιτροπή αναφέρεται στην προσφυγή του Δήμου Θερμαϊκού και φορέων της περιοχής προς το Συμβούλιο της Επικρατείας, προκειμένου να ακυρωθεί η σύμβαση (η απόφαση επρόκειτο να εκδικαστεί τον Φεβρουάριο του 2006, αλλά δεν έχει εκδικαστεί δύο χρόνια μετά): [Οι προσφεύγοντες επικαλούνται, ως πλέον σημαντικούς, τους παρακάτω λόγους :

* Η κατασκευή του έργου πρόκειται να επιφέρει μια ιδιαιτέρως εκτεταμένη και επικίνδυνη διάβρωση της παράκτιας περιοχής του Δήμου Θερμαϊκού, φαινόμενο που δεν μελετήθηκε επαρκώς από τη συνταχθείσα και εγκριθείσα ΜΠΕ.

* Το ενδεχόμενο συνολικής ανατροπής των δεδομένων της ΜΠΕ και των εγκεκριμένων Περιβαλλοντικών Όρων, στην περίπτωση απαγόρευσης χρήσης του προσδιορισμένου δανειοθαλάμου για τη λήψη των απαιτούμενων 7 εκ. κυβικών μέτρων αδρανών, στην περιοχή του Α. Αντωνίου.

* Η Υπουργική απόφαση είναι κατά παράβαση της Οδηγίας 93/37/ΕΟΚ και κακώς κατακύρωσε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού αναθέτοντας το έργο σε Ε.Ε., καθώς αυτή υπέβαλε «ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά»]

*

Η Επιτροπή του ΤΕΕ μας πληροφορεί ότι «η αίτηση αναστολής εκτέλεσης της απόφασης απορρίφθηκε από την Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ στις 15 Σεπτεμβρίου του 2005, αναφέροντας (σημ.: εννοείται η απόφαση), μεταξύ άλλων, ότι επειδή η δικάσιμος για την αίτηση ακύρωσης ορίστηκε στις 3.2.2006, οι εργασίες κατασκευής ενός έργου που θα διαρκέσουν περίπου 6 χρόνια θα βρίσκονται σε αρχικό στάδιο, χωρίς να έχουν αναπτυχθεί σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις».

Επίσης ότι: «ο Δήμος Θερμαϊκού και ο Δήμος Βασιλικών, κατέθεσαν στο Ελεγκτικό Συνέδριο (Ε.Σ.) στις 8 και 12 Σεπτεμβρίου 2005 αντίστοιχα, αίτηση ανάκλησης της πράξης του κλιμακίου του Ε.Σ. με την οποία κρίθηκε νόμιμη η απόφαση του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ για την κατακύρωση του διαγωνισμού, σύμφωνα ε το άρθρο 2 του Ν. 3060/2002, η οποία συζητήθηκε στο αρμόδιο τμήμα του στις 7 Οκτωβρίου, τη δε απόφασή του μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε» (Σημ.: Το Ε.Σ. έκρινε ως νόμιμη την κατακύρωση του διαγωνισμού)

*

Στη συνέχεια, η Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΚΜ καταλήγει στα ακόλουθα έξι συμπεράσματα:

α. [Το συγκεκριμένο έργο δημοπρατήθηκε έχοντας μια σχετική πληρότητα από πλευράς μελετών λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθός του, τις σχετικές εγκυκλίους του ΥΠΕΧΩΔΕ και τη συνήθη πρακτική στον τομέα κατασκευής των δημοσίων έργων στη χώρα μας]. (Σημ:Δεν είναι δουλειά μας να αξιολογήσουμε τις “συνήθεις πρακτικές” που εφαρμόζονται στη χώρα μας, αλλά τα παραγόμενα έργα συνήθως …μιλάνε από μόνα τους! Θα αναφέρουμε στη συνέχεια ενδεικτικά ποιές μελέτες δεν έχουν γίνει - ούτε προβλέπονται καν)

β. [Η διαδικασία διενέργειας του διαγωνισμού φαίνεται να μην έχει προβλήματα νομιμότητας, σύμφωνα με το ισχύον πρόσφατο θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης κατασκευής των δημοσίων έργων (Ν. 3263/2004)]

γ. [Η προβλεπόμενη έναρξη κατασκευής του συγκεκριμένου έργου, έχει καθυστερήσει τουλάχιστον μια πενταετία. Οι ευθύνες για την καθυστέρηση αυτή προφανώς βαρύνουν κυρίως την προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά σε κάποιο βαθμό και την παρούσα]

δ. [Οι επιπτώσεις από την κατασκευή του έργου στην παράκτια περιοχή (εξαμμώσεις, προσαμμώσεις) είναι αναμφίβολες και επιβεβαιώνονται από την ειδική υποστηρικτική μελέτη ακτομηχανικής διερεύνησης που συντάχθηκε, με βάση βέβαια μαθηματικό μοντέλο προσομοίωσης, που προβλέπει διάβρωση της ακτής 2-3 μ. σε ετήσια βάση για ένα τμήμα 1.000 περίπου μέτρων. Κατά τη γνώμη μας, πέρα από τις δυνατότητες ανάταξης της κατάστασης, ο χαρακτηρισμός αυτής της διάβρωσης ως ήπιας είναι μάλλον επιεικής, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι ένα μεγάλο μέρος της περιοχής αυτής είναι αστική, σε σχέση μάλιστα και με τον προβλεπόμενο χρόνο κατασκευής των μέτρων προστασίας (όταν διαπιστωθεί το βέβαιο φαινόμενο, μετά την κατασκευή του έργου, θα μελετηθούν και θα υλοποιηθούν τα μέτρα προστασίας).
Κατά τη γνώμη μας στο σημείο αυτό, τόσο η ΜΠΕ, όσο και οι Περιβαλλοντικοί Όροι που εγκρίθηκαν, θα έπρεπε να προβλέπουν, πριν τη δημοπράτηση του έργου, την περαιτέρω διερεύνηση και ενδεχόμενα πειραματική επιβεβαίωση της υπολογισθείσας διάβρωσης (διερεύνηση που πρόσφατα ανατέθηκε στο Ε.Μ.Π), αλλά και των έργων προστασίας της παράκτιας περιοχής. Θα έπρεπε επίσης, στην ίδια φάση να μελετηθούν οι επιπτώσεις, τόσο της πρόσχωσης των 500 περίπου στρεμμάτων για την κατασκευή του διαδρόμου 10-28, όσο και της κατασκευής των έργων προστασίας στο θαλάσσιο περιβάλλον της περιοχής (αλλοιώσεις στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, μεταβολές στη θαλάσσια κυκλοφορία - ρεύματα κ.λ.π.) .

Πρέπει να σας ενημερώσουμε, ότι οι παραπάνω επισημάνσεις μας τέθηκαν υπόψη των αρμοδίων υπηρεσιών της ΥΠΑ και του ΥΠΕΧΩΔΕ, σε σχετική ενημερωτική σύσκεψη που έγινε με τους μελετητές, πριν τρία χρόνια περίπου. Είναι βέβαιο επίσης γεγονός, κατά τη γνώμη μας όμως ήσσονος σημασίας, αν και χρήζει απάντησης, ότι κανένας από τους δικαιολογημένα ενδιαφερόμενους σήμερα φορείς δεν προσέβαλε στα αρμόδια διοικητικά δικαστήρια, την Μ.Π.Ε και τους Περιβαλλοντικούς όρους, ούτε την δημοπράτηση του έργου κατά τις προηγούμενες φάσεις του διαγωνισμού]

ε. [Η χρήση δανειοθαλάμου για τα αμμοχάλικα, παρά την ειδική διερεύνηση που έγινε σε συγκεκριμένη περιοχή, καλύπτεται επαρκώς σε ότι αφορά εναλλακτικές λύσεις, τόσο από τους περιβαλλοντικούς όρους, όσο και από την ειδική συγγραφή υποχρεώσεων των τευχών δημοπράτησης. Το γεγονός αυτό όμως, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν καθυστερήσεις (τήρηση τμηματικών προθεσμιών) στην περίπτωση αρνητικής απόφασης του ΣτΕ για τη χρήση του δανειοθαλάμου στην περιοχή Αγ. Αντωνίου, ούτε το ενδεχόμενο δικαστικών προσφυγών του αναδόχου για την διεκδίκηση προσαύξησης της τιμής κατασκευής επιχώματος, λαμβανομένου υπόψη του είδους του έργου και της επίδρασης της συγκεκριμένης εργασίας στο συνολικό κόστος του]

στ. [Η έκπτωση που δόθηκε από τον μειοδότη 48,10% πέρα από το γεγονός της πρόβλεψης των πρόσθετων εγγυήσεων από το Ν. 3263/2004, σίγουρα δεν είναι μια μικρή έκπτωση. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι ανάλογη περίπου έκπτωση έδωσε ο δεύτερος μειοδότης και παρόμοιες έχουν δοθεί και σε άλλα μεγάλα έργα μετά την εφαρμογή του νέου νόμου. Αποτελεί όμως απορίας άξιον το γεγονός, ότι η μειοδότης Ε.Ε «ΑΘΗΝΑ ΑΤΕ», παρότι της κοινοποιήθηκε από το ΣτΕ η προσφυγή του Δήμου Θερμαϊκού και ενώ είχε δικαίωμα παρέμβασης, δεν παρέστη στη συζήτηση για την αναστολή εκτέλεσης της Υπουργικής Απόφασης και δεν κατέθεσε τις απόψεις της, ως άμεσα ενδιαφερόμενη]

*

Ολοκληρώνοντας την επιστολή -παρέμβαση για το θέμα, το ΤΕΕ προτείνει προς τον Υπουργό κ. Σουφλιά:

α. [Να εκτιμήσει τους κινδύνους από την ανάληψη νομικών δεσμεύσεων (υπογραφή σύμβασης), πριν την εκδίκαση των υποθέσεων που εκκρεμούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (Μάρτιος 2006), τόσο για να μην εγερθούν αξιώσεις αποζημιώσεων από πλευράς αναδόχου, σε περίπτωση αποδοχής των προσφυγών, όσο και για να μη δημιουργηθούν προβλήματα στην απορρόφηση πόρων του Γ’ ΚΠΣ] (Σημ.: Ο κ. Σουφλιάς προχώρησε στην υπογραφή της σύμβασης, αγνοώντας τις υποδείξεις του ΤΕΕ και αναλαμβάνοντας την πολιτική ευθύνη. Οι εξηγήσεις από τη δική του πλευρά εκκρεμούν)

β. [Σε αυτό το χρονικό διάστημα και με βάση τα συμπεράσματα της διερεύνησης των επιπτώσεων στην ακτογραμμή σε φυσικό ομοίωμα που ανατέθηκε στο Ε.Μ.Π., να συνταχθεί η μελέτη των μέτρων προστασίας και να γίνει ολοκληρωμένη διερεύνηση, από οικονομική και περιβαλλοντική άποψη, των εναλλακτικών λύσεων, με πειραματική επιβεβαίωση της τελικής πρότασης επίσης. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα εκλείψουν οι φόβοι και οι όποιες υπερβολές μπορεί να ακούγονται δικαιολογημένα από τους κατοίκους της περιοχής. Εξάλλου το κόστος των έργων προστασίας έχει προβλεφθεί στις απολογιστικές δαπάνες του έργου και μπορούν να κατασκευάζονται παράλληλα με την πρόοδο της επέκτασης του διαδρόμου προσαπογείωσης αεροσκαφών]
γ. [Τέλος, θα πρέπει να επικαιροποιηθούν άμεσα από την ΥΠΑ τα δεδομένα που λήφθηκαν υπόψη κατά τη σύνταξη του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης του Αεροδρομίου Θεσσαλονίκης «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» πριν δέκα χρόνια περίπου, λαμβάνοντας υπόψη τις σημερινές προοπτικές εξέλιξης των αερομεταφορών παγκόσμια. Η διερεύνηση και προς αυτή την κατεύθυνση, κατά τη γνώμη μας έπρεπε να έχει ήδη γίνει, αλλά επιβάλλεται να γίνει έστω και τώρα, για να επιβεβαιωθεί αν εξακολουθούν να ισχύουν όσα λήφθηκαν υπόψη κατά το σχεδιασμό των τεχνικών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου έργου, αλλά και των επιπλέον απαιτούμενων παρεμβάσεων για τη συνολική αναβάθμιση του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης «Μακεδονία»]

(Σημ.: Εξ ΄ όσων γνωρίζουμε, δεν έχει ανακοινωθεί καμιά τέτοια «επικαιροποίηση»)

*

Τα «συμπεράσματα» της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΚΜ είναι ιδιαίτερα εύγλωττα, έστω κι αν είναι διατυπωμένα σε εξαιρετικά προσεγμένη, «διπλωματική» γλώσσα.
Η «μετάφραση» των θέσεων του ΤΕΕ είναι η ακόλουθη: Προσέξτε πριν υπογράψετε, ξεκινάτε ένα μεγάλο έργο έτσι, ουσιαστικά χωρίς να έχει μελετηθεί επαρκώς από καμιά πλευρά του. Υπάρχει κίνδυνος για ανεξέλεγκτες και μη ανατάξιμες περιβαλλοντικές καταστροφές. Υπάρχει κίνδυνος το έργο να πάρει «κόκκινη κάρτα» από την ΕΕ. Αν υπογράψετε και ακυρωθεί στη συνέχεια η σύμβαση (όπως είναι πιθανό, λόγω των προβλημάτων που παρουσιάζει) ο ανάδοχος έχει λαμβάνειν 7 εκατομμύρια ευρώ, ως ποινική ρήτρα!

Το ΤΕΕ (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας) ήταν σαφέστατα αρνητικό για τη σύμβαση που υπογράφτηκε - και σήμερα υλοποιείται. Αυτοί που πήραν την πολιτική απόφαση να ξεκινήσει το έργο έτσι όπως ξεκίνησε, έκριναν πως οι ίδιοι ξέρουν καλύτερα! Τα αποτελέσματα αυτής της επιλογής αρχίζουν πλέον να γίνονται εμφανή…

5. Η γνωμοδότηση του καθηγητή Κουμαντάκη

Ο Καθηγητής Ι. Κουμαντάκης είναι Διευθυντής του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας και Υδρογεωλογίας, του ΕΜΠ. Συνέταξε μια «γνωμοδοτική έκθεση» (και μια «συμπηρωματική») για το θέμα, μετά από παραγγελία του Δήμου Θερμαϊκού, οι οποίες κοινοποιήθηκαν τον Ιανουάριο και τον Μάιο του 2006. Τα σημαντικότερα (για εμάς) σημεία των δύο κειμένων του καθηγητή Κουμαντάκη, αναφέρονται στη συνέχεια:

*

(για το μαθηματικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε στην ΜΠΕ)
Η πρόβλεψη επομένως του μαθηματικού μοντέλου της ακτομηχανικής διερεύνησης για διάβρωση 2 ÷ 3 μέτρων ετησίως της ακτής από Σκάλα Περαίας έως τις κεραίες και προσάμμωση από τις κεραίες έως τον αερολιμένα, δε μπορεί να έχει την επιθυμητή αξιοπιστία για να σχεδιαστούν τεχνικά έργα προστασίας των ακτών.
(…)
Οι αβεβαιότητες ως προς τα ανωτέρω, αποτυπώνονται και στην απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων σύμφωνα με την οποία, παράγραφος 20 «… Ιδιαίτερα πρέπει να τηρηθούν οι διατάξεις που επιβάλλουν στο φορέα διαχείρισης (του έργου) :….την λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων προς αποφυγή της προσάμμωσης βορειοανατολικά και δυτικά του έργου και της μικρής διάβρωσης της ακτής βορειοανατολικά της Περαίας μέχρι τις κεραίες.», καθώς και στην παράγραφο 55 σύμφωνα με την οποία «.. Σε περίπτωση που έγκαιρα διαπιστωθεί αλλοίωση της ακτογραμμής με κίνδυνο να κατακλυσθεί η περιοχή νοτιοανατολικά του αεροδρομίου θα πρέπει κατά προτεραιότητα να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και τα έργα ώστε να αποφευχθεί αυτό».

Επισημαίνεται ότι σε σημαντικό τμήμα στην περιοχή αυτή που κινδυνεύει να κατακλυσθεί, το υψόμετρο του εδάφους βρίσκεται χαμηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας και κατάκλυση αυτού ύστερα από διάβρωση της ζώνης που παρεμβάλλεται θα οδηγήσει σε εισχώρηση - εισβολή της θάλασσας, με πλήθος περιβαλλοντικών ανακατατάξεων, χωροταξικών μεταβολών και σημαντικότατων κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων.
Αν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα η αλλοίωση της ακτογραμμής ο ως άνω κίνδυνος θα γίνει πραγματικότητα.

Επίσης στην εγκριτική απόφαση των περιβαλλοντικών όρων στην παράγρ. 60 αναγράφεται, μεταξύ άλλων : «… Σύμφωνα με τα πορίσματα της Ακτομηχανικής διερεύνησης (παράγραφος 7.9.2. της Μ.Π.Ε.) μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου, θα πρέπει να γίνει παρακολούθηση των ρυθμών διάβρωσης της ακτής, με εποχιακές και ετήσιες τοπογραφικές και βυθομετρικές αποτυπώσεις. Στο βαθμό που κατά πάσα πιθανότητα επιβεβαιωθούν τα πορίσματα των μαθηματικών προσομοιώσεων και διερευνήσεων, θα πρέπει να ληφθούν ορισμένα τεχνικά μέτρα για την εξισορρόπηση των διαβρωτικών τάσεων, όπως: τεχνητός εμπλουτισμός ακτής, κατασκευή κυματοθραυστών, κατασκευή εγκάρσιων βραχιόνων κ.λ.π.».
Αναμενόμενη επομένως κατά τη Μελέτη και την απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων, είναι τόσο η διάβρωση, όσο και η προσάμμωση των γειτονικών ακτών και ΄΄αντιμετωπίσιμη΄΄, σύμφωνα με την ως άνω παράγρ. 60, η διάβρωση.

Αυτού του είδους όμως η ΄΄αντιμετώπιση΄΄ θα μετατρέψει μια ωραία παραλία κολύμβησης, σε μια τραυματισμένη ζώνη με πολλών ειδών, άγνωστα σε αριθμό, έργα ΄΄προστασίας΄΄ ακτών και ΄΄λιμενικών΄΄ έργων (κυματοθραύστες) που θα αποτρέψουν την τουριστική ανάπτυξη και θα μειώσουν την αξία της γης, με κίνδυνο να μειώσουν και την έκτασή της (κατάκλυση της περιοχής ΝΑ του αεροδρομίου) αν καθυστερήσει η κατασκευή τους και αν η απόδοσή τους αποδειχθεί μη ικανοποιητική.

Όλα αυτά θα συμβούν λόγω διαταραχής της υφιστάμενης ιδιαίτερα εύθραυστης ισορροπίας του Θερμαϊκού κόλπου και ιδιαίτερα του όρμου της Θεσσαλονίκης, εξ αιτίας της επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10 - 28 του αερολιμένα στη θάλασσα κατά 1000 μέτρα.

Η ισορροπία στον κόλπο και στον όρμο από πλευράς ακτογραμμής, διαμόρφωσης ακτών, μορφολογίας παράκτιων ζωνών και θαλάσσιου πυθμένα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη και ελέγχεται από το καθεστώς διαβρώσεων, μεταφοράς και απόθεσης ιζημάτων (θαλάσσιων και χερσαίων), εκδήλωσης κατολισθήσεων, καθιζήσεων (παραθαλάσσιων - παράκτιων, αλλά και υποθαλάσσιων) και άλλων φυσικών διεργασιών. Όλα αυτά αποτελούν ένα εύθραυστο κύκλο, ο οποίος διατηρείται σε δυναμική ισορροπία μέσα στα πλαίσια του γεωλογικού χρόνο, κατά την διάρκεια του οποίου οι φυσικές διεργασίες που προκαλούν τις μεταβολές, λαμβάνουν χώρα (πραγματοποιούνται) με πολύ αργούς φυσικούς ρυθμούς. Έτσι π.χ. με την παράκτια και θαλάσσια ιζηματογένεση, κυρίως από τα υλικά των ποταμών Αξιού και Αλιάκμονα, αλλά και των άλλων μικρότερων, ένας παλαιόρμος του Θερμαϊκού που επεκτεινόταν προς τα Β - ΒΔ, μέχρι την Αρχαία Πέλλα, και το λιμάνι του Φιλίππου και Μέγα Αλεξάνδρου, πληρώθηκε κατά τους ιστορικούς χρόνους με πρόσφατα προσχωματικά γεωλογικά υλικά, δίνοντας τη σημερινή μορφή στον κόλπο και την μετατροπή του παλαιο - όρμου της Πέλλας σε πεδιάδα.

Ο Θερμαϊκός κόλπος λοιπόν και ιδιαίτερα ο όρμος της Θεσσαλονίκης είναι μια μορφή ΄΄ζωντανού οργανισμού΄΄ πολύ εύθραυστης ισορροπίας, που εύκολα η ισορροπία αυτή ανατρέπεται αν μια ανθρώπινη παρέμβαση, σαν αυτή της επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10 - 28 του αερολιμένα Θεσσαλονίκης, λάβει χώρα μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα όπως αυτό που απαιτείται για την κατασκευή του.

Οι διεργασίες που θα λαμβάνουν χώρα μετά την κατασκευή του ενός χιλιομέτρου μήκους επιχώματος επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων στη θάλασσα, θα αλλάξουν απότομα ρυθμό εξέλιξης. Οι διεργασίες πλέον θα είναι πολύ πιο γρήγορες και ο ρυθμός εξέλιξης αυτών άγνωστος.

(…)
Η προαναφερόμενη ΄΄μικρή παράκτια μετακίνηση στις περιοχές Αγ. Τριάδας και Περαίας΄΄, θα γίνει μεγάλη μετά την κατασκευή του έργου της επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων αεροσκαφών 10 - 28 στη θάλασσα. Η μαθηματική προσομοίωση εκτίμησε ότι αυτή θα είναι της τάξης των 2 ÷ 3 μέτρων ετησίως, η έρευνα με φυσικό ομοίωμα στο Εργαστήριο Λιμενικών έργων του Ε.Μ.Πολυτεχνείου δεν έχει ολοκληρωθεί για να έχομε μία δεύτερη πρόβλεψη, με όποια αξία μπορεί ο καθ’ ένας να δίδει στις προβλέψεις των προσομοιώσεων ύστερα από όσα αναφέρθηκαν σε προηγούμενες παραγράφους της παρούσας τεχνικής έκθεσης.

Σε ότι αφορά την προσάμμωση, καμιά αναφορά δεν γίνεται στην Κ.Υ.Α. έγκρισης των σχετικών περιβαλλοντικών όρων του έργου, σε ότι αφορά το μέγεθος και την έκτασή της και τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει όπου αυτή πραγματοποιηθεί, ούτε προσδιορίζονται στη ΜΠΕ επακριβώς οι ζώνες που αυτή θα λάβει χώρα, μετά την κατασκευή του έργου και ποία ΄΄έκταση΄΄ θα έχει το φαινόμενο σε κάθε θέση.

Σαν να πρόκειται για κάτι ασήμαντο, το θέμα της προσάμμωσης δεν εξετάζεται όσο θα ήταν αναγκαίο , παρ’ όλον ότι είναι γνωστό ότι οι προσαμμώσεις δημιουργούν συχνά μεγάλα προβλήματα π.χ. σημαντική μείωση του βάθους λιμανιών λόγω συσσώρευσης ιζημάτων, μεταφορά και απόθεση στην ακτή ιζημάτων μη επιθυμητής ποιότητας, επιπλεόντων απορριμμάτων κ.λ.π..

*

(για τα βυθοκορήματα)

Τα ακατάλληλα όπως χαρακτηρίζονται ανωτέρω υλικά, είναι τα βυθοκορήματα που θα προκύψουν από τις εκσκαφές που θα γίνουν στον πυθμένα της θάλασσας για την εξυγίανσή του, που αντιστοιχεί στη ζώνη θεμελίωσης του αναχώματος επέκτασης του διαδρόμου προσαπογείωσης 10 - 28. Η ποσότητα αυτών σύμφωνα με τη μελέτη είναι 1.400.000 m3 (σελ. 5 - 48 ΜΠΕ). Πρόκειται ιλυώδη και αμμοϊλυώδη υλικά κορεσμένα με θαλασσινό νερό και πλούσια σε οργανική ύλη, πιθανόν και σε βαρέα μέταλλα.
(…)
Η παράγραφος 18 των εγκεκριμένων περιβαλλοντικών όρων ορίζει ακόμη κάτι ακατόρθωτο : « … να μην αλλοιωθούν τα βάθη της περιοχής». Ζητά δηλαδή να ΄΄διασκορπισθούν στη θάλασσα΄΄ 1.400.000 m3 χωρίς να αλλοιωθεί το βάθος της συγκεκριμένης θαλάσσιας περιοχής που θα αποτεθούν τα βυθοκορήματα. Αυτό φυσικά είναι αδύνατον. Ακόμη και αν οι μεγάλες αυτές ποσότητες διασκορπιστούν σε μια τεράστια σε έκταση θαλάσσια περιοχή, αυτή θα χάσει λίγο από το βάθος της‼.

*

(για τη διάβρωση των ακτών)

Η μελέτη Ακτομηχανικής που έγινε στα πλαίσια των ειδικών υποστηρικτικών μελετών για την επέκταση του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10-28 του αεροδρομίου «Μακεδονία» έχει καταλήξει στο συμπέρασμα (πρόβλεψη μαθηματικού μοντέλου) ότι εξαιτίας των έργων επέκτασης θα πραγματοποιείται διάβρωση της ακτής 2-3 μέτρων ετησίως, δηλαδή η ακτογραμμή θα μετατοπίζεται εις βάρος της στεριάς και η θάλασσα θα προελαύνει αντίστοιχα μέτρα προς αυτήν, στο τμήμα από τη Σκάλα Περαίας έως τις κεραίες της ΕΤ-3.

Επισημαίνομε επ’ αυτού ότι σε όλο το μήκος του εν λόγω τμήματος το προς διάβρωση υλικό είναι στο σύνολό του λεπτόκοκκη έως μεσόκοκκη, ασύνδετη χωρίς συνοχή, άμμος, πλούσια σε μικρά θαλάσσια κοχύλια και θραύσματα αυτών. Η διάβρωση των παράκτιων αυτών υλικών είναι ιδιαίτερα εύκολη, καθώς και η μεταφορά τους και απόθεσή τους σε άλλες θέσεις.

Με τα χαρακτηριστικά αυτά των προς διάβρωση υλικών, η ως άνω πρόβλεψη του μαθηματικού μοντέλου για διάβρωση 2-3 μέτρων ετησίως, είναι πολύ πιθανόν να αποδειχθεί ιδιαίτερα συντηρητική. Στην περίπτωση αυτή, αλλά ακόμη κι αν η πρόβλεψη είναι ακριβής, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (2 έως 4 ετών) η αμμώδης παράκτια λωρίδα σε όλο της το μήκος, από Σκάλα Περαίας έως Κεραίες ΕΤ-3 και σε πλάτος μεγαλύτερο των 10 μέτρων θα έχει εξαφανισθεί από τη διάβρωση.

Με δεδομένη την σήμερα διαμορφωμένη κατάσταση στην παραλία σε όλο το μήκος της δομημένης ζώνης της Περαίας, η αμμώδης έκταση έχει πλάτος της τάξης των 10 μ. και στην ακραία της λωρίδα στα νότια αυτής έχει διαμορφωθεί ο παραλιακός πεζόδρομος της οδού Ακτής. Ο πεζόδρομος προβλέπεται να επεκταθεί σε όλη την παραλιακή ζώνη από Περαία προς Νέους Επιβάτες και Αγ. Τριάδα, μήκους περί τα 7 χιλιόμετρα, αρκετά τμήματα του ποίου έχουν ήδη ολοκληρωθεί (πεζόδρομος Κουντουριώτου στους Νέους Επιβάτες και οδός Οικονομίου στην Αγ. Τριάδα) και άλλα βρίσκονται υπό κατασκευή.

Ο μεγάλου μήκους αυτός παραλιακός πεζόδρομος, που τα ολοκληρωμένα τμήματά του αποτελούν σήμερα ό,τι ωραιότερο μπορεί να απολαύσει κάποιος, με ολόκληρο τον κόλπο της Θεσσαλονίκης σε επαφή, την πόλη της Θεσσαλονίκης και το Χορτιάτη απέναντι και την ύπαρξη κάθε είδους έργων και καταστημάτων αναψυχής, αθλητισμού, κ.τ.λ θα αρχίσει να διαβρώνεται και να καταστρέφεται από τη θαλάσσια δράση, όπου αυτή η δράση θα εκδηλώνεται έντονα διαβρωτικά, όπως στο τμήμα από Σκάλα Περαίας έως Κεραίες ΕΤ-3. Στον πεζόδρομο της οδού Ακτής υπάρχουν σήμερα ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, κέντρα διασκέδασης, μπαρ, αθλητικές εγκαταστάσεις, πλατείες, μικρά λιμενικά και παράκτια έργα, κ.ά.

Αν καθυστερήσουν να ληφθούν κατάλληλα μέτρα αντιδιαβρωτικής προστασίας, ο πεζόδρομος της οδού Ακτής στην παραλία της Περαίας θα καταστραφεί και θα αρχίσουν να διαβρώνονται οι ζώνες θεμελίωσης των πολυάριθμων κτηρίων που βρίσκονται σ’ αυτήν.

Είναι προφανές ότι μέτρα προστασίας από τη διάβρωση που θα αλλοιώσουν τη χρήση αυτής της παραλίας, η οποία σήμερα αποτελεί ζώνη κολύμβησης και αναψυχής, δεν πρέπει να υιοθετηθούν και να κατασκευαστούν.

Η επέκταση της αμμώδους αυτής ακτής της Περαίας προς τα ανατολικά και βορειοανατολικά προς τις κεραίες της ΕΤ-3, αποτελεί μικρού ύψους (2-3 m) θίνη, πίσω από την οποία τα υψόμετρα του εδάφους επιτρέπουν την κατάκλυση της περιοχής από τη θάλασσα αν η θίνη αυτή καταστραφεί από τη διάβρωση, Για το λόγο αυτό και μπροστά σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο κίνδυνο, η παράγραφος 55 της απόφασης έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων ορίζει τα εξής: «… Σε περίπτωση που έγκαιρα διαπιστωθεί αλλοίωση της ακτογραμμής με κίνδυνο να κατακλυσθεί η περιοχή νοτιοανατολικά του αεροδρομίου θα πρέπει κατά προτεραιότητα να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και τα έργα ώστε να αποφευχθεί αυτό».

Επισημαίνουμε σχετικά ότι η θίνη αυτή αποτελείται αποκλειστικά από λίαν λεπτόκοκκη άμμο και επομένως είναι ιδιαίτερα ευπαθής στη διάβρωση. Πάνω σ’ αυτήν την θίνη κατασκευάζεται σήμερα ασφαλτοστρωμένος δρόμος που οδηγεί από την Περαία στην περιοχή ΚΑΠΠΑ-2000* όπου τους προσεχείς μήνες ολοκληρώνονται τα έργα ολυμπιακών προδιαγραφών που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων κλειστό γήπεδο μπάσκετ, κλειστό κολυμβητήριο, ξενοδοχείο, εστιατόριο, μαρίνα κ.ά.

Αν η θίνη αυτή διαβρωθεί και καταστραφεί, πέραν της αναμενόμενης κατάκλυσης της πίσω από αυτήν περιοχής, θα καταστραφεί και η οδός πρόσβασης στις εγκαταστάσεις αυτές της ΚΑΠΠΑ-2000 και η προσπέλαση προς αυτές από άλλη πλευρά θα είναι αδύνατη γιατί εφάπτεται ζώνης που παρεμβάλλεται μεταξύ αυτών και του αεροδρομίου, η οποία προβλέπεται επίσης να κατακλυσθεί.

*

(για τις ζώνες προσάμμωσης)

Από όσα έχουν καταγραφεί στην προηγούμενη «Έκθεση Γνωμοδότησης» που συντάξαμε τον παρελθόντα Ιανουάριο, ως ζώνες προσάμμωσης θεωρούνται, σύμφωνα με την πρόβλεψη του μαθηματικού μοντέλου της μελέτης «Ακτομηχανική διερεύνηση» η περιοχή του αεροδρομίου μέχρι τις κεραίες της ΕΤ-3 και η περιοχή από Ν. Επιβάτες μέχρι Περαία (βλ. κεφ. 5.2.5. της ΜΠΕ). Το φαινόμενο αυτό δεν περιγράφεται σε ό,τι αφορά την έντασή του και τη χρονική εξέλιξή του, ούτε προτείνονται μέτρα και έργα προστασίας των ακτών από την προσάμμωση και βεβαίως δεν μελετούνται τέτοια έργα.

Επί του θέματος της προσάμμωσης θα μπορούσαν οι Μελετητές να έχουν μια πραγματική εικόνα του φαινομένου και όχι μόνο θεωρητική προσέγγισή του με την πρόβλεψη του μαθηματικού μοντέλου ή ακόμη και φυσικού προσομοιώματος.

Μια πραγματική εικόνα προσάμμωσης που έχει λάβει χώρα στο Δήμο Θερμαϊκού από το 1997 δίδεται στην περιοχή της Σκάλας των Νέων Επιβατών και τεκμηριώνεται σ’ αυτή την έκθεση με φωτογραφικό υλικό που παραθέτουμε στη συνέχεια. Η Σκάλα (προβλήτα) αυτή συνολικού αρχικού μήκους 120 μέτρων, κατασκευάστηκε το 1967-6 8. Αργότερα έγινε επέκτασή της κατά 80 μ. Ταυτόχρονα κατασκευάστηκαν όμοιες προβλήτες τόσο στην Περαία όσο και στην Αγ. Τριάδα. Οι τρεις αυτές προβλήτες κατασκευάστηκαν πάνω σε κολώνες, διατεταγμένες σε δύο παράλληλες σειρές που απέχουν μεταξύ τους περίπου όσο το πλάτος κάθε προβλήτας. Σε κάθε σειρά οι κολώνες απέχουν μεταξύ τους 3 μ., εδράζονται στον πυθμένα της θάλασσας και προεξέχουν από την επιφάνειά της περί τα 2,5-3 μ. Πάνω σ’ αυτές τις κολώνες εδράζεται η προβλήτα, αφήνοντας κάτω από αυτή το χώρο μεταξύ των κολωνών ελεύθερο για τα θαλάσσια ρεύματα και τον κυματισμό.

Αυτού του τύπου οι προβλήτες (σκάλες) δεν προκάλεσαν αισθητά και με εμφανείς συνέπειες προβλήματα προσάμμωσης ή διάβρωσης.

Όμως το 1997 στη Σκάλα των Νέων Επιβατών κατασκευάστηκαν, σε δύο φάσεις, κάθετα στην υπάρχουσα προβλήτα, δύο συνεχόμενα ολόσωμα (μασσίφ) επιχώματα μέσα στη θάλασσα, έτσι ώστε να δημιουργηθεί αλιευτικό καταφύγιο.

(…)

Το μικρό αυτό λιμενικό έργο-θαλάσσιο μασσίφ επίχωμα, συνολικού μήκους μικρότερου των 100 m, διατάραξε έντονα την ευπαθή ισορροπία του θαλάσσιου και παράκτιου περιβάλλοντος της περιοχής.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την μεταφορά και απόθεση τεράστιων ποσοτήτων λεπτόκοκκων αμμωδών υλικών, την προσάμμωση με αυτά μεγάλης έκτασης εκατέρωθεν της αρχικής προβλήτας και την μετατροπή της έκτασης της σε στεριά. Μέσα στα επόμενα τρία χρόνια από την κατασκευή του καταφυγίου, στη θέση της προβλήτας η προσάμμωση έφθασε στα 120 μ από την αρχική ακτογραμμή από την οποία “ξεκινούσε” η προβλήτα.

Δημιουργήθηκαν με τον τρόπο αυτό δύο, περίπου τριγωνικές, νέες επιφάνειες στεριάς από τα υλικά της προσάμμωσης και προφανώς μείωση του βάθους της θάλασσας μέσα στο υπόλοιπο αλιευτικό καταφύγιο.

Το γεγονός αυτό δείχνει ότι ο μέσος ρυθμός προσάμμωσης (τα πρώτα χρόνια) ήταν της τάξης των 40 μέτρων ετησίως.

(…)

Έκτοτε και μέχρι σήμερα το φαινόμενο της προσάμμωσης μένει “ζωντανό” και εντός της 5ετίας περίπου που μεσολάβησε από τον καθαρισμό (εξάμμωση) του 2000, η συνεχιζόμενη προσάμμωση ξαναγέμισε το χώρο που είχε εξαμμωθεί και ήδη προωθείται η δημιουργία νέας στεριάς και πέρα των 120 m από την αρχική θέση της ακτογραμμής.

Την τελευταία επομένως 5ετία ο ρυθμός προσάμμωσης μειώθηκε σε σχέση με την πρώτη 3ετία, παραμένει όμως ακόμη αρκετά υψηλός και σε μέση ετήσια βάση είναι της τάξης των 7 μέτρων (35 μ νέας προσάμμωσης εντός 5ετίας). Την πενταετία αυτή αποτέθηκαν περί της 150.000 m³ άμμου.

Η ως άνω περιγραφείσα κατάσταση που αφορά το φαινόμενο της προσάμμωσης στη Σκάλα των Νέων Επιβατών, δίδει μια συγκεκριμένη πραγματική εικόνα πορείας και εξέλιξής του.

Αυτή την πληροφόρηση και γνώση θα πρέπει να αξιολογήσομε και να κάνομε εκτιμήσεις για τις αναμενόμενες προσαμμώσεις μετά την επέκταση κατά 1 Km του διαδρόμου προσαπογειώσεων του αεροδρομίου και όχι την αμφίβολης αξιοπιστίας πρόβλεψη των μοντέλων.

Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι το φαινόμενο της προσάμμωσης όπως αποδεικνύεται από το υφιστάμενο μικρό λιμενικό έργο των Νέων Επιβατών, είναι εξόχως έντονο. Επισημαίνεται σχετικά ότι η διεύθυνση της επέκτασης μέσα στη θάλασσα του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10-28 του αεροδρομίου, σε μορφή μασσίφ επιχώματος, είναι σχεδόν ίδια με αυτήν του μικρού θαλάσσιου επιχώματος του αλιευτικού καταφυγίου Νέων Επιβατών.

*

(για τις διαβρώσεις στην παραλία της Αγίας Τριάδας)

Η αμμώδης παραλιακή ζώνη, πλάτους 10-15μ, επεκτείνεται ως συνεχόμενη ζώνη τους τα δυτικά μέχρι και δυτικότερα περί τα 200-300μ των εγκαταστάσεων του ΠΙΚΠΑ Αγ. Τριάδας.

Δυτικότερα τους θέσης τους, η ακτή είναι διαμορφωμένη σε μεγάλης κλίσης φυσικά πρανή έως και κατακόρυφες κρημνώδεις ζώνες μέχρι το ακρωτήριο Μεγάλο Εμβόλιο.

Στην ακραία δυτική αμμώδη ζώνη παρατηρούνται έντονα διαβρωτικά φαινόμενα τόσο στην περιοχή του ΠΙΚΠΑ, όσο και δυτικότερα. Η θαλάσσια διάβρωση που παρατηρείται στην ακτή αυτή έχει προσβάλλει εγκαταστάσεις του ΠΙΚΠΑ, καθώς και επιμήκη προστατευτική από τη διάβρωση προκυμαία από οπλισμένο σκυρόδεμα, η οποία έχει υποστεί υποσκαφή, καθίζηση και θραύση τους φαίνεται στο συνημμένο φωτογραφικό υλικό.

Η κρημνώδης ακτή μέχρι το Μεγάλο Εμβόλιο δομείται από νεογενή πετρώματα ευπαθή τους φυσικές διεργασίες αποσάθρωσης και διάβρωσης. Πρόκειται για μάργες, αμμώδεις μάργες, ψαμμίτες μικρής συνήθως συνοχής, κατά θέσεις μαργαϊκούς ασβεστόλιθους και κοκκινοχώματα. Η θαλάσσια δράση διαβρώνει τη βάση των κρημνωδών ακτών, την υποσκάπτει, με συνέπεια να προκαλούνται καταπτώσεις πετρωμάτων, κατακρημνίσεις βράχων και κατολισθήσεις χαλαρών υλικών τους θέσεις που τέτοια υλικά συσσωρεύονται και τα νερά (υπόγεια και επιφανειακά) επιτείνουν την αστάθεια τους και οδηγούν σε αστοχία των κλιτύων.

Η χρήση αυτών των κρημνωδών ακτών πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και να τοποθετηθούν σε όλο το μήκος τους, πινακίδες που να γνωστοποιούν τους χρήστες τους κινδύνους για πιθανές καταπτώσεις-κατακρημνίσεις και κατολισθήσεις.

Το υπάρχον στην περιοχή αυτή ευαίσθητο καθεστώς ισορροπίας ακτών, με έκδηλα τα φαινόμενα των διαβρωτικών διεργασιών και άλλων εδαφικών ασταθειών και αστοχιών, θα διαταραχθεί από τα μεγάλης κλίμακας έργα επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10-28 του αεροδρομίου, λόγω κυρίως των αναμενόμενων αλλαγών και μεταβολών στη διεύθυνση και ταχύτητα των θαλασσίων ρευμάτων, με συνέπειες στην ακτή και στην ακτογραμμή, μη προβλέψιμες.

*

Αυτά υποστηρίζει ένας κατ’ εξοχήν ειδικός επιστήμονας, για τις επιπτώσεις που θα έχει η επέκταση του 10/28 με μπάζωμα του Θερμαϊκού, αλλά και για την αξιοπιστία της ΜΠΕ. Η γνωμοδότησή του δεν ελήφθη υπόψη όταν έπρεπε (δηλ. ΠΡΙΝ ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου) αλλά εξακολουθεί να παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη! Και σήμερα, που αρχίζουν και γίνονται ορατές οι πρώτες επιπτώσεις του μπαζώματος στο Θερμαϊκό, όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να την πάρουν πολύ σοβαρά υπόψη!

6. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και η μελέτη του ΕΜΠ σε «φυσικό ομοίωμα»

Όπως είδαμε στα δύο προηγούμενα κεφάλαια, η ΜΠΕ του έργου της επέκτασης έχει υποστεί σοβαρότατη κριτική από τον κατεξοχήν υπεύθυνο επιστημονικό φορές (το ΤΕΕ/ Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας) και τον ειδικό καθηγητή του ΕΜΠ Ι. Κουμαντάκη, αλλά οι υπεύθυνοι πολιτικοί (πρώτα απ’ όλους ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής και ο ΥΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς) έδωσαν το πράσινο φως για να ξεκινήσει το έργο.

Ωστόσο, τα προβλήματα με την ΜΠΕ δεν εξαντλούνται σε όσα ανέφεραν η Επιτροπή του ΤΕΕ και ο καθηγητής Κουμαντάκης. Ας δούμε μερικά ακόμα, διαβάζοντας την ίδια τη ΜΠΕ - τα δικά μου σχόλια είναι με πλάγια γράμματα:

*

Το αεροδρόμιο βρίσκεται στην παράκτια περιοχή της Περαίας εν μέσω αστικού περιβάλλοντος και αγροτικής γης, μακριά από τους πολλούς και ενδιαφέροντες βιοτόπους που απαντώνται στο Νομό Θεσσαλονίκης.

Ανακριβέστατη ΚΑΙ παραπλανητική διατύπωση! Υπάρχει υγρότοπος - θέση τροφοληψίας για σπάνια μεταναστευτικά πτηνά της ευρύτερης περιοχής (Στριδοφάγοι, Καλαμοκανάδες, Τρύγγες, Σταχτοτσικνιάδες κ.λ.π), ακριβώς στο σημείο του έργου! Επιπλέον υπάρχουν οι θαλάσσιοι βιότοποι του Θερμαϊκού (τραγάνα, ποσειδωνία) σε επαφή με το έργο! Ακόμα, η περιοχή του έργου φιλοξενεί (φιλοξενούσε - αυτά αποτελούν ήδη παρελθόν) τρία ενδημικά είδη οστρακοειδών. Περιέργως, η ΜΠΕ δεν ασχολείται καθόλου με τις επιπτώσεις του έργου στους βιότοπους αυτούς.

Τέλος, στην άμεση χερσαία περιοχή μελέτης, απαντώνται αγροικίες με εκτάσεις κηπευτικών καθώς και ετήσιες καλλιέργειες με κυριαρχία στην καλλιέργεια του βαμβακιού και των σιτηρών.

Το απόσπασμα αυτό δείχνει πόσο «σοβαρά» έχει εκπονηθεί η συγκεκριμένη ΜΠΕ. Ώστε, στην άμεση χερσαία περιοχή μελέτης απαντώνται …αγροικίες με εκτάσεις κηπευτικών(!) και ετήσιες καλλιέργειες (!!) με κυριαρχία στην καλλιέργεια του …βαμβακιού (!!!) και των σιτηρών (πολλά θαυμαστικά!). Όλα αυτά υπήρχαν κάποτε, πριν πολλές δεκαετίες, αλλά δεν υπάρχουν σήμερα ούτε γι’ αστείο, αφού στη περιοχή κυριαρχούν αστικές κατοικίες και εμπορικές / επαγγελματικές δραστηριότητες. Κι όμως, η ΜΠΕ, με βάση την οποία υλοποιείται το έργο της επέκτασης, περιγράφει βαμβάκια, σιτηρά και αγροικίες με εκτάσεις κηπευτικών!

Η περιοχή του αεροδρομίου ανήκει στην λεκάνη απορροής του ποταμού Ανθεμούντα (…)

…στην οποία υπάρχει επίσης το ενεργό σεισμικό ρήγμα του Ανθεμούντα, με το οποίο η ΜΠΕ απαξιεί να ασχοληθεί!

Με βάση τα αποτελέσματα των γεωτεχνικών ερευνών και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών που έγιναν για την διερεύνηση των συνθηκών υπεδάφους στην περιοχή της θαλάσσιας επέκτασης του διαδρόμου 10-28 του Αερολιμένα Μακεδονία προκύπτει ότι το υπέδαφος χαρακτηρίζεται από ανομοιομορφία.

Μην αγωνιάτε αδίκως, η ΜΠΕ δεν καταδέχεται να περιγράψει αυτήν την ανομοιομοιρφία!

Τo κλίμα της περιoχής σε γεvική εκτίμηση είvαι ήπιo με ξηρό και θερμό καλoκαίρι, ιδιαίτερα στις παραλίμvιες περιoχές

Ξηρό κλίμα, σε παραλίμνιες περιοχές; Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα: σε ποιες ακριβώς λίμνες αναφέρεται η ΜΠΕ; Οι πλησιέστερες είναι η Κορώνεια και η Βόλβη, από την άλλη μεριά του Χορτιάτη! Στη περιοχή του Α/Δ δεν υπάρχουν λίμνες!

Η συχvότερη έvταση τωv επικρατoύvτωv αvέμωv είvαι 2-3 Beaufort

Μα δεν ενδιαφέρουν κανέναν οι «συνηθισμένοι άνεμοι», αλλά οι μέγιστες παρατηρούμενες εντάσεις, οι οποίες στην περιοχή φτάνουν τα 11 Μποφώρ! Με αυτούς τους ανέμους η ΜΠΕ απαξιεί (επίσης) να ασχοληθεί. Όπως και με το γεγονός ότι οι επικρατούντες άνεμοι στην περιοχή πνέουν πλάγια στον 10/28, αντί κατά μήκος.

Για την αξιολόγηση του ακουστικού περιβάλλοντος, εκτελέστηκαν 108 ηχομετρήσεις σε 76 θέσεις στην περιοχή μελέτης. Το υπόβαθρο περιβαλλοντικού θορύβου είναι γενικά χαμηλό στους οικισμούς της άμεσης περιοχής. Επίσης δεν παρατηρείται σημαντική διαφοροποίηση του υποβάθρου θορύβου μεταξύ μέρας και νύχτας. Η μέγιστη ηχοστάθμη θορύβου Lmax, διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, λόγω της επίδρασης των αεροσκαφών. Τέλος, η ισοδύναμη ενεργειακά στάθμη Leq κυμαίνεται σε ανεκτά επίπεδα τόσο κατά την διάρκεια της ημέρας όσο και κατά την διάρκεια της νύχτας. Με βάση τα παραπάνω, ο κυριότερες επιδράσεις στο ακουστικό περιβάλλον είναι αφενός ο θόρυβος στο οδικό δίκτυο της περιοχής μελέτης και αφετέρου ο θόρυβος από τις επιχειρησιακές λειτουργίες του αεροδρομίου. Οσον αφορά στον αεροπορικό θόρυβο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του μοντέλου ΙΝΜ, κανένας οικισμός της περιοχής μελέτης δεν βρίσκεται μέσα στη ζώνη της σημαντικής όχλησης, άνω των 40 NEF. Οι οικιστικές περιοχές Καλαμαριά, Νέο Ρύσιο και Καρδιά επηρεάζονται από τη ζώνη μέτριας όχλησης 30-40 NEF.

Αναφέρω κι αυτό το σημείο της ΜΠΕ, ως πρόσθετο χαρακτηριστικό δείγμα του δόγματος «άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε», που ακολουθούν με συνέπεια οι συντάκτες της. Γιατί ΔΕΝ μας ενδιαφέρει (σε μια ΜΠΕ) τόσο η παρούσα κατάσταση, η οποία μετρήθηκε, αλλά, κυρίως, η κατάσταση που θα δημιουργηθεί κατά την επιχειρησιακή λειτουργία του έργου, με πολλαπλάσιες πτήσεις και μεγαλύτερα αεροσκάφη και η συγκριτική αξιολόγηση της κατάστασης ΠΡΙΝ και ΜΕΤΑ το έργο. Περί αυτών, ουδέν!

Για την κατασκευή των επιχωμάτων της επέκτασης του διαδρόμου 10-28 και των τροχοδρόμων στην θάλασσα και των υπολοίπων έργων (επεκτάσεις δαπέδων, κτιριακών κλπ.) θα απαιτηθούν συνολικά 7.000.000 m3 περίπου, τα οποία αφορούν αδρανή υλικά λατομείων, ποσοστό των οποίων θα μπορούσε να αντικατασταθούν με φυσικά αμμοχάλικα.

Φυσικά αμμοχάλικα, από πού - και σε τι ποσοστό; Η ΜΠΕ δεν αναφέρει τίποτα σχετικό, αλλά αυτό το παραθυράκι αξιοποιήθηκε για την «τροποποίηση» που προβλέπει την αμμοληψία 400.000 κυβ. μέτρων άμμου από την υποθαλάσσια περιοχή στο Μεγάλο Έμβολο! Ή, εναλλακτικά (όπως δρομολογείται), από τη Σκάλα των Νέων Επιβατών και άλλα σημεία της ακτής! Εννοείται ΧΩΡΙΣ νέες ΜΠΕ - η παλιά (αυτή που διαβάζουμε τώρα) τα …καλύπτει όλα - και με το παραπάνω!

Εναλλακτικά τα υλικά εξυγίανσης του πυθμένα δύναται να εναποτεθούν σε θαλάσσιο χώρο με βάθος πυθμένα μεγαλύτερο των 50 μέτρων.

Όπερ και εγένετο - ο Θερμαϊκός δέχτηκε μια σοβαρότατη επιβάρυνση από τα βυθοκορήματα, τα οποία σκορπίστηκαν στο Θερμαϊκό με τέτοιον τρόπο, που προκάλεσαν την επέμβαση του Λιμενικού και την επιβολή προστίμου. Οι ακριβείς επιπτώσεις αυτής της «τακτοποίησης» των βυθοκορημάτων στη ρύπανση του Θερμαϊκού θα παραμείνουν, πιθανότατα, άγνωστες.

Η εκτίμηση των επιπτώσεων του έργου στα θαλάσσια νερά κατά την φάση της κατασκευής γίνεται με αριθμητικές προσομοιώσεις ενός συντηρητικού ρύπου. Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι στις περιπτώσεις των ανέμων που μεταφέρουν ρύπους προς τις τουριστικές ακτές Ν. Επιβατών - Περαίας, από τα 30-35% της αρχικής συγκέντρωσης των ρύπων που έφθανε σε αυτές τις ακτές γίνεται μείωση σε επίπεδα κάτω του 10% και σε ορισμένες περιπτώσεις και κάτω από 5%, δηλαδή αναμένονται θετικές επιπτώσεις.

Ως συνήθως η ΜΠΕ κάνει λόγο για «εκτίμηση» και όχι για «υπολογισμό», ως όφειλε. Και οι συντάκτες της έχουν το …κουράγιο να εμφανίζουν μείωση της ρύπανσης για τις ακτές της Περαίας, χωρίς να αναφέρουν τι θα γίνονται οι (δεδομένοι) ρύποι! Χωρίς να περιγράφουν δηλαδή αυτό που θα συμβεί: οι ρύποι και τα λύματα θα εγκλωβίζονται βόρεια της επέκτασης και θα σχηματίζουν εκεί ανοιχτή χαβούζα, την οποία θα «χαίρεται» όλη η ακτή, ως την Καλαμαριά! Γιατί, όπως μας λένε οι ειδικοί, ο μοναδικός τρόπος απομάκρυνσης αυτών των ρύπων και λυμάτων (αν εμποδιστούν τα ρεύματα, με την επέκταση) είναι κάποια (σπανιότατα) ακραία καιρικά φαινόμενα!

Οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα περιορίζονται μόνο σε εκείνες των έργων επέκτασης του διαδρόμου 10/28 στην θάλασσα και εστιάζονται στην εκσκαφή του θαλάσσιου πυθμένα καθώς επίσης στη επιχωμάτωσή του και στην τυχόν τοπική ρύπανση από τις κινήσεις των πλωτών μέσων κατασκευής του έργου.

Εδώ η ΜΠΕ παραείναι ανακριβής! Υπενθυμίζω την απόλυτη καταστροφή, περίπου ένα τετραγωνικό μίλι γύρω από το έργο, που έχει ήδη συντελεστεί. Θυμίζω, επίσης, τις μη σταθμισμένες επιπτώσεις από την απόρριψη των βυθοκορημάτων και τις απολύτως προβλέψιμες καταστροφικές επιπτώσεις από την υποθαλάσσια αμμοληψία, στην τελευταία καθαρή περιοχή του Κόλπου, οι οποίες έχουν ξεσηκώσει τους παράκτιους αλιείς της Ανατολικής Ακτής - γιατί αυτοί γνωρίζουν ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ τι ακριβώς θα επακολουθήσει, λόγω της εμπειρίας τους από αντίστοιχη αμμοληψία, πριν δέκα χρόνια περίπου, στην «Εγγλέζικη Σκάλα», σημείο που απέχει περί το ένα μίλι από το καθορισμένο σημείο της νέας αμμοληψίας!

Στις θετικές επιπτώσεις επίσης σημειώνεται ότι, παρά την αύξηση του αριθμού των πτήσεων, σε σύγκριση με σήμερα, ο κίνδυνος εμφάνισης θανατηφόρων ατυχημάτων το 2015 εμφανίζεται μειωμένος στους περισσότερους οικισμούς της περιοχής μελέτης (με μόνη εξαίρεση τα Φαρμακαίικα).

Άλλη μια αισιόδοξη πρόβλεψη της ΜΠΕ! Αλλά γιατί έχω την «ελαφράν υποψία» ότι οι εκτιμήσεις αυτές έγιναν με βάση τα οικιστικά δεδεμένα των εποχών που στην περιοχή υπήρχαν μαντριά, σταροχώραφα και βαμβάκια - και όχι με τα όντως υφιστάμενα; (Νοσοκομεία, Πανεπιστήμια, πυκνή οικιστική και εμπορική δόμηση).

Οσον αφορά στα μέτρα για τον περιορισμό των διαβρωτικών τάσεων στις ακτές, προτείνεται η λήψη μέτρων όπως, τεχνητός εμπλουτισμός της ακτής, κατασκευή κυματοθραυστών κλπ., αφού αυτά επιβεβαιωθούν από μαθηματική προσομείωση.

Εδώ χρειάζεται απαραιτήτως μετάφραση: Τι εννοούν οι ολιγόλογοι (στο σημείο αυτό) ποιητές που συνέγραψαν την ΜΠΕ;

Τεχνητός εμπλουτισμός της ακτής σημαίνει ότι η άμμος θα φεύγει (με την εξάμμωση) και θα αντικαθίσταται από άλλη, που θα μεταφέρεται από αλλού (η ΜΠΕ απαξιεί, και πάλι, να ασχοληθεί με ασήμαντες λεπτομέρειες. Από πού θα προέρχεται η άμμος που θα εμπλουτίζει τις ακτές - επ’ αόριστον;

Κατασκευή κυματοθραυστών, σημαίνει κάθετοι προς την ακτή πρόβολοι από λιθοριπές (χοντρόπετρες, μπλόγκια) οι οποίοι θα καταστρέψουν οριστικά τη φυσιογνωμία της περιοχής, χωρίς να λύσουν το πρόβλημα της εξάμμωσης, το οποίο θα μεταφέρεται παραπέρα - προς τους Νέους Επιβάτες, στην περίπτωσή μας.

Αφού αυτά επιβεβαιωθούν, σημαίνει ότι τίποτα απολύτως δεν έχει μελετηθεί / μετρηθεί με ακρίβεια. Ότι τα μέτρα (που επικαλείται η ΜΠΕ) είναι απολύτως φιλολογικού χαρακτήρα! Και, όπως είναι αναμενόμενο, κανένα συγκεκριμένο στοιχείο για μελέτη, χρηματοδότηση, χρονικό ορίζοντα υλοποίησης κλπ δεν υπάρχει - όχι μονάχα στη συγκεκριμένη ΜΠΕ, αλλά πουθενά!

*

Φυσικά, η ΜΠΕ έχει κι άλλα σημεία τα οποία δημιουργούν απορίες ή …θαυμασμό. Νομίζω, ωστόσο, ότι όσα αναφέρθηκαν ήδη (και, κυρίως, όσα έχουν ανακοινώσει γι’ αυτήν το ΤΕΕ και ο καθηγητής Κουμαντάκης) είναι αρκετά ώστε να καταλάβει κανείς ότι το έργο της επέκτασης του 10/28 στην πραγματικότητα υλοποιείται χωρίς Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων!

*

Ας δούμε τώρα και το «βαρύ πυροβολικό» του κ. Σουφλιά, την περίφημη μελέτη προσομοίωσης, που έγινε στο ΕΜΠ, με υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Μουτζούρη.

Η μελέτη του ΕΜΠ «σε φυσικό ομοίωμα», «αποδεικνύει» ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα! Δεν είμαστε ειδικοί, αλλά δεν είμαστε και τόσο άσχετοι με την ερευνητική μεθοδολογία και τους περιορισμούς που έχουν οι «προσομοιώσεις» ώστε να δεχτούμε εύκολα ότι ένα εργαστηριακό μοντέλο είναι δυνατόν να περιλάβει όλες τις παραμέτρους που αφορούν τον πραγματικό Θερμαϊκό (αν υπάρχουν κιόλας επαρκή και αξιόπιστα δεδομένα) - και να εκτιμήσει με την απαιτούμενη ακρίβεια τις επιδράσεις που θα έχει σ’ αυτές η παρεμβολή του υπό μελέτη τεχνικού έργου. Αλλά, καλύτερα, ας δούμε πως αξιολογεί την αξιοπιστία των μοντέλων προσομείωσης του Θερμαϊκού ένας ειδικός, ο καθηγητής του ΕΜΠ Ι. Κουμαντάκης:

*

Οι ακτές, η ακτογραμμή και η μορφολογία του θαλάσσιου πυθμένα υπόκειται σε δυναμική και γενετική εξέλιξη που εξαρτώνται από πολλούς φυσικούς παράγοντες. Οι κυριότεροι από τους παράγοντες αυτούς είναι :

α) Οι διευθύνσεις, οι εντάσεις και η διάρκεια των πνεόντων στην περιοχή ανέμων,
(β) Ο κυματισμός της θάλασσας με την ευρύτερη έννοια,
(γ) Τα θαλάσσια ρεύματα,
(δ) Η λιθολογική - πετρογραφική - κοκκομετρική σύνθεση, σύσταση και δομή των πετρωμάτων και ιζημάτων (παλαιών και προσφάτων) που υπάρχουν στις παραθαλάσσιες ζώνες και στο θαλάσσιο πυθμένα,
(ε) Τα φυσικομηχανικά χαρακτηριστικά των φυσικών γεωλογικών αυτών υλικών,
(στ) Η αποσαθρωσιμότητα και διαβρωσιμότητα τους,
(ζ) Η μορφολογία των ακτών και του θαλάσσιου πυθμένα,
(η) Η ποσότητα και η ποιότητα των ιζημάτων που μεταφέρονται με τα ποτάμια τους χειμάρρους και τα λοιπά υδατορρεύματα, προερχόμενα από τη διάβρωση των χερσαίων πετρωμάτων.

Αρκετοί από αυτούς τους παράγοντες μεταβάλλονται χωροχρονικά με τυχαίο τρόπο. Η ακριβής πρόγνωση τους, στο χώρο και στο χρόνο, δεν είναι δυνατή. Μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη που μπορεί να γίνει αφορά μόνο τον άνεμο και τον κυματισμό και εάν διαθέτουμε μεγάλες χρονοσειρές μετρήσεων των φαινομένων αυτών, μπορούμε να προσδιορίσουμε τάσεις και μέσες τιμές.

Δε μπορούμε όμως να ξέρουμε πώς μεταβάλλονται χωροχρονικά οι φυσικομηχανικές ιδιότητες των πετρωμάτων και επομένως η ευκολία ή δυσκολία με την οποία αυτά αποσαθρώνονται και διαβρώνονται, άρα και πόση (ποσοτικά) διάβρωση αυτών μπορεί να προκληθεί στις διάφορες θέσεις εξάπλωσής τους, σε διάφορες χρονικές περιόδους.

Η μορφολογία των ακτών και του πυθμένα της θάλασσας μεταβάλλονται επίσης χωροχρονικά υπό φυσικές συνθήκες, λόγω της δυναμικής των φαινομένων που ελέγχουν τη διαμόρφωση της επιφάνειας της γης. Πρόβλεψη αξιόπιστη επ’ αυτού δεν γίνεται. Πιθανολογική προσέγγιση γίνεται.

Για τους παραπάνω λόγους και αρκετούς άλλους, οι προβλέψεις των μοντέλων προσομοίωσης έχουν περιορισμένο βαθμό αξιοπιστίας, αλλά και οι φυσικές προσομοιώσεις είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατον να λάβουν υπ’ όψη και να προσομοιώσουν όλους τους φυσικούς παράγοντες και κυρίως τις άγνωστες χωροχρονικά μεταβολές τους.

(…)
Η αβεβαιότητα σε ότι αφορά την ως άνω εκτίμηση του μαθηματικού μοντέλου για τη διάβρωση και προσάμμωση, οδήγησε τον φορέα του έργου στην ανάθεση (τον παρελθόντα Σεπτέμβριο) εξειδικευμένου θέματος μελέτης που αφορά έρευνα σε φυσικό προσομοίωμα για τη μελέτη των αναμενομένων αλλοιώσεων στις παρακείμενες ακτές λόγω του έργου επέκτασης του διαδρόμου προσαπογειώσεων 10 - 28 στη θάλασσα κατά 1 χιλιόμετρο περίπου.

Με βάση τα προαναφερθέντα σε ότι αφορά τις υφιστάμενες γεωλογικές και λοιπές συνθήκες της υπ’ όψη περιοχής και τους φυσικούς παράγοντες που η αθροιστική τους δράση καθορίζει τη διάβρωση, καθώς και τη μεταφορά και απόθεση των υλικών (ιζηματογένεση - προσάμμωση), η δημιουργία ενός προσομοιώματος που να αναπαράγει όλο αυτό το πολύπλοκο - πολυπαραγοντικό - πολυπαραμετρικό σύστημα, είναι ιδιαίτερα δύσκολη και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν θα είναι ελεγχόμενα.

(Σημ: οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου -Π.Ζ.)

*

Για το θέμα της προσομοίωσης σε φυσικό μοντέλο, ίσως είναι χρήσιμο να παραθέσουμε εδώ ένα ακριβές απόσπασμα από δημόσια ομιλία του τέως Δημάρχου Αντώνη Μαντζάρη, στην Περαία, στις 9 Σεπτεμβρίου 2006:

Όμως υπάρχει και ένα ηθικό ζήτημα. Πρέπει να αναφερθεί επίσης ότι η φοβερή σε ακρίβεια προσομοίωση που επικαλείται ο Υπουργός ανατέθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ απευθείας στον καθ. Μουτζούρη. Εμείς δε μπορούμε αν κρίνουμε την επιστημονική συγκρότηση του καθ. Μουτζούρη, αλλά για λόγους δεοντολογίας δεν θα έπρεπε να κάνει τη μελέτη αφού σήμερα είναι Πρύτανης του Πολυτεχνείου εκλεγμένος με τη κομματική σημαία της Νέας Δημοκρατίας, ενώ στους ακαδημαϊκούς κύκλους θεωρείται «πνευματικό τέκνο» του σημερινού Υφυπουργού Δημοσίων έργων κ. Ξανθόπουλου. Γιατί δεν ανέθεσε το ΥΠΕΧΩΔΕ τη μελέτη σε έναν εντελώς ανεξάρτητο επιστήμονα;

7. Ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί

Ερώτηση κρίσεως: Οι υπάρχουσες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την επέκταση, πληρούν τις στοιχειώδεις απαιτήσεις, που πρέπει να έχουν αυτές οι μελέτες;

Η ερώτηση τίθεται σε κάθε πολιτικό παράγοντα (υπουργό, δήμαρχο, τοπικό στέλεχος κλπ) που προωθεί ή συμφωνεί ή δεν αντιτίθεται στο έργο της επέκτασης. Και συμπληρώνεται με τις ακόλουθες, επί λεπτομερειών:

1. Έχει προηγηθεί μια αξιόλογη εκτίμηση για τις τάσεις της εξέλιξης του περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή χωρίς την ύπαρξη του έργου στο μέλλον; - Γνωρίζετε ότι ο Θερμαϊκός, με τις μεγάλες προσχώσεις των ποταμών δυτικά τείνει να μετατραπεί σε λίμνη; Πόσες δεκάδες μέτρα είναι πια «ωφέλιμα» για την είσοδο των μεγάλων πλοίων στον Κόλπο, άρα την πρόσβασή τους στη Θεσσαλονίκη; Έχετε κάποιο σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;

2. Η επέκταση θα λειτουργεί σαν τεράστιος κυματοθραύστης, θα παρεμβαίνει στη ζώνη που κινείται το παράκτιο ίζημα, με αποτέλεσμα να τροποποιείται η «ακτομηχανική δίαιτα» της περιοχής. Στις περιπτώσεις τέτοιων έργων παρατηρούνται συνήθως μεγάλες συσσωρεύσεις ιζημάτων ανάντι του έργου και φαινόμενα παράκτιας διάβρωσης στα κατάντι. (Στο Θερμαϊκό, λόγω των ρευμάτων του, οι συσσωρεύσεις και οι διαβρώσεις προβλέπονται αμφοτερόπλευρα). Έχει γίνει αναλυτική μελέτη της διαφοροποίησης της ακτομηχανικής δίαιτας και μελέτη πρόβλεψης της ακτογραμμής, υπό την επίδραση του έργου, για τα επόμενα 25 χρόνια τουλάχιστον;

3. Έχετε αξιολογήσει επακριβώς τις επιπτώσεις του έργου στην αισθητική του τοπίου; Με άλλα λόγια, γνωρίζετε ποια ακριβώς θα είναι η έκταση και η μορφολογία των τεχνικών παρεμβάσεων (λιθορριπές, κρηπιδώματα, τσιμέντωμα ακτογραμμής) που θα γίνουν στις ακτές της Περαίας, της Πυλαίας και της Καλαμαριάς;

4. Υπάρχει μια σφαιρική συνθετική αξιολόγηση όλων των παραμέτρων που αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν σε σημαντικό ή υπολογίσιμο βαθμό το οικοσύστημα και τη βιοποικιλότητα της περιοχής; Έχει μελετηθεί αυτό το ζήτημα τόσο για τη φάση κατασκευής, όσο και για τη φάση λειτουργίας του έργου;

5. Έχετε κάποια μελέτη για τις επιπτώσεις του έργου της επέκτασης στις χρήσεις γης και στο δομημένο περιβάλλον της πλησίον περιοχής; Έχετε εντοπίσει και αξιολογήσει τις επιπτώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικά μνημεία της περιοχής; Έχετε πραγματική και αξιόλογη μελέτη συνεκτίμησης των θετικών / αρνητικών κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων στην πλησίον και την ευρύτερη περιοχή;

6. Υπάρχει μήπως πρόβλεψη και αναλυτική περιγραφή ενός συστήματος παρακολούθησης της καθεμιάς από τις παραμέτρους που αναφέραμε (και άλλες, που δεν αναφέραμε) κατά τη λειτουργία του έργου;

7. Πώς αντιλαμβάνεσθε τη σχέση μεταξύ των περιβαλλοντικών προβλημάτων, της επιστήμηςς και της κοινωνίας των πολιτών; Τι σημαίνει για εσάς ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης - και πώς εξειδικεύεται αυτό στην περίπτωση του Θερμαϊκού;

8. (Μόνο στην περίπτωση που ο ερωτώμενος δεν έχει απαντήσει στις προηγούμενες). Μήπως θεωρείτε την άμμο μιας παραλίας νεκρή φύση - άρα και να χάσουμε την αμμουδιά του Θερμαϊκού ή να την τσιμεντώσουμε, δε χάλασε ο κόσμος.
Αν τεθούν αυτές οι ερωτήσεις, είναι μαθηματικά βέβαιο ότι δεν θα υπάρξουν στοιχειωδώς ικανοποιητικές απαντήσεις, από τους ανθρώπους που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης.

Αρκεί να μπορέσουν οι πολίτες να θέσουν τις ερωτήσεις. Στοιχειώδης προϋπόθεση, να γνωρίσουν το πρόβλημα - αυτή η παρουσίαση προσπαθεί να καλύψει στοιχειωδώς αυτή την ανάγκη.

8. Υπάρχουν αντίστοιχα παραδείγματα έργων, όπου ακολούθησε περιβαλλοντική καταστροφή;

Ατυχώς, πάρα πολλά! Μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο δείχνει πως δεν υπάρχει σχεδόν κανένας νομός με θαλάσσιο μέτωπο και κανένα νησί, που να μην αντιμετωπίζει προβλήματα διάβρωσης των ακτών - σε πολλές περιπτώσεις συσχετιζόμενες με τεχνικές κατασκευές (λιμάνια, αλιευτικά καταφύγια κλπ). Ενδεικτικά και μόνο, αναφέρω:

• Χαρακτηριστικό σύγχρονο παράδειγμα εντονότατων αλλοιώσεων, με διαβρώσεις κυρίως, αλλά και προσαμμώσεις, αποτελεί η παράκτια ζώνη Κορίνθου - Κιάτου, η οποία την τελευταία 10ετία παρουσιάζει μια συνεχή αστάθεια, λόγω μικρής έκτασης παρεμβάσεων στη θάλασσα, που καμία σχέση δεν έχουν με την έκταση της επέμβασης που προβλέπεται να γίνει στην εξεταζόμενη περίπτωση.
  (καθ. Ι. Κουμαντάκης)
• Περίπτωση Λάρνακας Κύπρου. Αντιγράφω από την «Ελευθεροτυπία»:

Προ μιας πενταετίας περίπου 7.600 χιλιόμετρα ευρωπαϊκής ακτογραμμής ήταν ενταγμένα σε προγράμματα αντιμετώπισης της παράκτιας διάβρωσης.

Οι χρήσεις αποκατάστασης ήταν τσιμεντένιες κατασκευές και βράχοι για να σχηματιστούν κυματοθραύστες, λιμενοβραχίονες ή επιχωματώσεις και ήπιες μηχανικές μέθοδοι για τη συντήρηση άμμου. Αυτή η προσπάθεια όμως, ενώ λύνει τοπικά το πρόβλημα, επιδεινώνει ή δημιουργεί άλλα σε άλλες περιοχές - ακόμα και σε απόσταση δεκάδων χιλιομέτρων.

Το παράδειγμα με τους παράλληλους κυματοθραύστες στη Λάρνακα είναι διδακτικό:

Λίγους μήνες μετά την κατασκευή τους συσσωρεύτηκε μεγάλη ποσότητα άμμου ανάμεσα στα έργα και στην ακτή. (Εκεί όπου ακριβώς προοριζόταν για χρήση από τους λουόμενους). Το νερό δεν ξεπερνά σε βάθος τα 30 εκατοστά όποτε δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ούτε για κολύμπι ούτε για άλλο είδος θαλάσσιας αναψυχής.

Η προσπάθεια των ιδιωτών να σκάβουν κάθε χρόνο την περιοχή αφαιρώντας μεγάλες ποσότητες άμμου δεν έχει επιλύσει το πρόβλημα. Στο μεταξύ, οι γειτονικές ακτές έχασαν την άμμο που συγκεντρώθηκε μετά την κατασκευή των κυματοθραυστών. Το χειρότερο ήταν η διάβρωση που ήρθε ως συνέπεια της νέας πραγματικότητας απειλώντας τα παραλιακά κτίσματα, κυρίως τα ξενοδοχεία. Αποφασίστηκε λοιπόν να κατασκευαστούν άλλοι τέσσερις κυματοθραύστες όπως και έγινε.

Ετσι το πρόβλημα μεταφέρθηκε πιο πέρα, κι έγιναν άλλοι τέσσερις, και μετά άλλοι, και ούτω καθεξής. Από την κατασκευή των πρώτων δύο (πέρασαν δέκα χρόνια) φτιάχτηκαν 12 παράλληλοι κυματοθραύστες αλλά η περιοχή δεν έχει καταφέρει να «ανακτήσει ακόμα και σήμερα τη χαμένη ισορροπία της».

Αν αντί για “Λάρνακα” βάλετε “ανατολική ακτή του Θερμαϊκού” θα έχετε μια αρκετά καλή εικόνα του τι θα συμβεί και σε μας. Μόνο που η κατάσταση θα είναι πολύ χειρότερη, γιατί, επιπροσθέτως, η θαλάσσια περιοχή δεξιά του Α/Δ και ως την Καλαμαριά, θα μετατραπεί σε ανοιχτή χαβούζα. Όσο για τις διαβρώσεις και τον κίνδυνο καταβύθισης της παραλίας, των οικιών κλπ είδαμε ότι τα αναφέρει στην έκθεσή του ο καθηγητής του ΕΜΠ Ι. Κουμαντάκης, με κάθε λεπτομέρεια!

• Η αμμουδιά στη Σκάλα Ερεσσού Λέσβου εξαφανίστηκε, μετά από εξάμμωση που προκάλεσε η κατασκευή ενός ικρού λιμενοβραχίονα (στις φωτογραφίες, παρμένες από το ίδιο σημείο, βλέπουμε τι συνέβη μέσα σε ένα χρόνο!)

• Σκάλα Παναγιάς Θάσου. Αντιγράφω από την εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου 2006:Μπάζωσαν το λιμάνιΤο λιμάνι στη Σκάλα Παναγιάς (Θάσου), το οποίο αποτελεί αλιευτικό αλλά και τουριστικό καταφύγιο και μάλιστα τους θερινούς μήνες είναι ορμητήριο πολλών σκαφών αναψυχής, έχει μπαζωθεί, με αποτέλεσμα σήμερα να μην μπορούν να μπούν και να βγούν από αυτό ακόμα και σκάφη μήκους τεσσάρων μέτρων! Η εκβάθυνσή του είναι αναγκαία, όμως τα χρήματα που απαιτούνται είναι πολλά. «Από τη Νομαρχία μας είπαν οι τεχνικοί ότι για να γίνει εκβάθυνση χρειάζονται 45000 Ευρώ και η νομαρχία μπορεί να δώσει τα μισά. Το έργο πρέπει να γίνει, γιατί το καλοκαίρι δεν θα μπορεί να έρθει κανένας με σκάφος για διακοπές, ενώ και τώρα οι ψαράδες ταλαιπωρούνται και χτυπούν τις βάρκες τους.» είπε ο αντιπρόεδρος του τοπικού Συμβουλίου.
  Σύμφωνα με τους φορείς της περιοχής, το λιμάνι της Σκάλας μπαζώνεται σχεδόν κάθε χρόνο εξαιτίας μιας κακοτεχνίας που έγινε πριν από χρόνια, όταν γινόταν το έργο του αλιευτικού καταφυγίου.
  «Δεν είχαν υπολογίσει τα δύο ρεύματα της θαλάσσιας περιοχής και οι πέτρες που σχηματίζουν το βραχίονα έχουν ριχτεί σε λάθος σημεία, με αποτέλεσμα ό,τι φέρνουν τα ρεύματα να μένουν μέσα στον κόλπο και να μπαζώνεται καθημερινά», είπε ο κ.Καστρινός.

*

• Ας έρθουμε, ωστόσο, στη δική μας περιοχή - και ας θυμηθούμε την ΜΠΕ του έργου: Οσον αφορά στα μέτρα για τον περιορισμό των διαβρωτικών τάσεων στις ακτές, προτείνεται η λήψη μέτρων όπως, τεχνητός εμπλουτισμός της ακτής, κατασκευή κυματοθραυστών κλπ

Δείτε τι ακριβώς συνέβη στο αλιευτικό καταφύγιο του Πλαταμώνα Πιερίας: Είναι εμφανής η διάβρωση της ακτής και οι ‘Τ’ πρόβολοι που χρειάστηκε να κατασκευαστούν για να μην πέσουν τα σπίτια στη θάλασσα! Φαίνεται, επίσης, καθαρά (στη συνέχεια της παραλίας προς τα πάνω) ότι, η κατασκευή ‘προβόλων’ θα συνεχιστεί αφού η ακτή διαβρώνεται πιο πέρα.
Από πιο κοντά:

Προσέξτε δεξιά στη φωτογραφία - σύντομα πάμε και για άλλον «πρόβολο»!

• Αλιευτικό καταφύγιο Σκάλας Κατερίνης.

Μερικές δεκάδες μέτρα «λιμανιού», για να φυλάνε τις βάρκες τους οι τοπικοί ψαράδες. Αυτό το έργο προκάλεσε τέτοιες διαβρώσεις στη γειτονική παραλία που απαιτήθηκαν τα εξής «μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων»:

Σήμερα έχουν ήδη κατασκευαστεί δώδεκα ή δεκατρείς κάθετοι πρόβολοι - και θα γίνουν περισσότεροι αφού η διάβρωση συνεχίζεται αμέσως μετά τον τελευταίο!

Γράφει ο Γιώργος Παπαθανασίου, τ. δήμαρχος Λιτοχώρου, μιλώντας για το διάδρομο 10/28, με βάση τη δική του εμπειρία από τις ακτές της Πιερίας:

Σε κάθε όμως περίπτωση φοβάμαι ότι η οικολογική καταστροφή μιας ευρύτερης περιοχής είναι προ των πυλών. Σε οποιαδήποτε κατασκευαστική παρέμβαση έχει γίνει επί της ακτογραμμής αποδείχθηκε ότι επήλθε διάβρωση της ακτής. Η διάβρωση κάθε φορά εξαρτάται από το ίδιο το μήκος της κατασκευής, επηρεάζοντας όμως μια περιοχή πολλαπλάσια του μήκους κατασκευής. Οι φερτές ύλες μεταφέρονται κοντά στην κατασκευή και από τις δύο πλευρές, η διάβρωση όμως και η προσάμμωση είναι έντονη στη μία πλευρά, λόγω κυματισμών από τους ισχυρούς ανέμους αλλά και λόγω των θαλασσίων ρευμάτων. Το παράδειγμα και του δικού μας αλιευτικού καταφυγίου στην Γρίτσα Λιτοχώρου με το κλείσιμο της εισόδου και την υποχώρηση και το βούλιαγμα στην θάλασσα τμήματος του κρηπιδώματος αλλά και κυρίως τα παραδείγματα της Παραλίας Κατερίνης , των Νέων Επιβατών Θεσσαλονίκης και του Πλαταμώνα είναι χαρακτηριστικά. Με αποτέλεσμά την διάβρωση της ακτογραμμής και το κίνδυνο υποχώρησης του παραλιακού δρόμου σε κάποιες των περιπτώσεων. Για την αποφυγή των παραπάνω ξεκίνησε μια ατέρμονη διαδικασία δημιουργίας πέτρινων βραχιόνων μεταφέροντας το πρόβλημα κάθε φορά βορειότερα. Και όλα αυτά σε κατ’ ουσία μικρές κατασκευές. Φαντασθείτε τι πρόκειται να συμβεί σε μια επέκταση διαδρόμου προσγειώσεων μήκους 900 μ. και πλάτους 400μ, μέσα στον Θερμαϊκό.

• Ενάμισυ χιλιόμετρο από το έργο της επέκτασης, η Σκάλα των Νέων Επιβατών, όπως ήταν λίγο καιρό πριν. Τώρα το «θολό» κομμάτι στις πρώτες δύο φωτογραφίες είναι κι αυτό στεριά, τμήμα της οποίας (ένα «καινούριο» νησάκι) φαίνεται στις δύο επόμενες, που έχουν τραβηχτεί στις 3 Ιανουαρίου 2008. Εκτός αυτού, στην τελευταία φωτογραφία βλέπουμε σε τι μεταβάλλονται η θάλασσα και η αμμουδιά, εκεί όπου εμποδίζεται ο αυτοκαθαρισμός, μέσω των ρευμάτων του Θερμαϊκού: σε σκουπιδότοπο!

• Οι κάτοικοι της Νέας Μηχανιώνας γνωρίζουν ότι ο παραλιακός δρόμος, στη συνέχεια του λιμανιού τους (και εξαιτίας της διάβρωσης που αυτό προκαλεί στην ακτή) έχει σχεδόν πέσει στη θάλασσα - και ορισμένοι ιδιωκτήτες σπιτιών πάνω από το δρόμο ήδη δεν έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά!

9. Τι λέει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη διάβρωση των ακτών;

Η ΕΕ μιλάει …γενικά, αλλά αν διαβάσει κανείς προσεκτικά το κείμενο που ακολουθεί, δε θα δυσκολευτεί καθόλου να το συσχετίσει με όσα επιχειρούνται εις βάρος του Θερμαϊκού! Αντιγράφω από την ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Αντιπροσωπία στην Ελλάδα):

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρνει στο προσκήνιο τη διάβρωση των ακτών

Οι παράκτιες περιοχές της Ευρώπης αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερα προβλήματα διάβρωσης, δηλαδή σταδιακής καταστροφής του εδάφους από τη θάλασσα. Το ένα πέμπτο περίπου των ακτών της διευρυμένης ΕΕ έχει ήδη πληγεί σοβαρά, δεδομένου ότι υποχωρούν κατά 0,5 έως 2 μέτρα ετησίως και, σε μερικές περιπτώσεις, κατά 15 μέτρα. Αυτές είναι μερικές από τις διαπιστώσεις της πιο ολοκληρωμένης μελέτης που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα για το πρόβλημα της διάβρωσης, με τίτλο «Living with Coastal Erosion in Europe: Sediment and Space for Sustainability», την οποία ανέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η διάβρωση των παράκτιων ζωνών έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις για το περιβάλλον και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Μπορεί να καταστρέψει κατοικίες και υποδομές, απειλώντας την ασφάλεια του πληθυσμού και την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως του τουρισμού, ενώ παράλληλα αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τους φυσικούς οικότοπους. Η διάβρωση προκαλείται σε μεγάλο βαθμό από την ανθρώπινη παρέμβαση, κυρίως από τις υπερβολικές κατασκευαστικές και άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η μεγάλη συχνότητα καταιγίδων και πλημμύρων έχουν επιδεινώσει το πρόβλημα. Για την αντιμετώπισή του, απαιτούνται νέες περισσότερο βιώσιμες μορφές διαχείρισης των ακτών. Τα αποτελέσματα και οι συστάσεις της μελέτης θα ληφθούν υπόψη στη μελλοντική «Θεματική στρατηγική για το έδαφος» της ΕΕ. Πρόκειται, επίσης, να συζητηθούν σε διεθνή διάσκεψη που πραγματοποιείται αύριο στις Βρυξέλλες.

«Είναι αναγκαίο να προφυλάξουμε καλύτερα τις ακτές μας» δήλωσε η αρμόδια για το Περιβάλλον Επίτροπος, Margot Wallstrom. «Η παράκτια ζώνη προστατεύει τους ανθρώπους από τις καταστροφικές δυνάμεις της θάλασσας, αποτελεί σημαντικό οικότοπο για τα ζώα και τα φυτά και είναι σημαντική από οικονομικής απόψεως- για πολλούς ανθρώπους είναι απόλαυση να περνούν τις διακοπές τους στη θάλασσα! Η Επιτροπή θα εντείνει τις προσπάθειές της για να διασφαλίσει μια βιώσιμη διαχείριση των ακτών. Καλώ επίσης τις εθνικές, τις περιφερειακές και τις τοπικές αρχές να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να σταματήσουν τη διαδικασία διάβρωσης. Μελλοντικά, τα αναπτυξιακά έργα πλησίον των ποταμών και των ακτών θα πρέπει να υποβάλλονται σε προσεκτικότερο έλεγχο από την άποψη των επιπτώσεών τους στη διάβρωση των ακτών. Αυτό θα απαιτήσει μια μεγαλύτερη διασυνοριακή συνεργασία στην Ευρώπη».

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι;
Οι παράκτιες περιοχές επιτελούν ένα ευρύ φάσμα σημαντικών λειτουργιών. Οι παράκτιοι οικότοποι, όπως οι λασπότοποι, οι αλμυροί βάλτοι, αμμώδεις παραλίες και οι αμμοθίνες είναι ανεκτίμητης αξίας για την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Οι παράκτιες θίνες αποτελούν φυσικό αντιπλημμυρικό φράγμα και φυσικό φίλτρο για το πόσιμο νερό. Οι αλμυροί βάλτοι απορροφούν την ενέργεια των κυμάτων κατά τη διάρκεια των καταιγίδων, αποτρέποντας με αυτόν τον τρόπο τη διάβρωση. Τέλος, οι παραλίες και οι όμορφες ακτές αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης του τουρισμού.
Η διάβρωση των ακτών αποτελεί τεράστιο κίνδυνο.

Μερικές από τις επιπτώσεις της είναι:

• Απώλεια γης οικολογικής αξίας. Από τα 132,300 km² των ακτών που απειλούνται από τον κίνδυνο της διάβρωσης στη διευρυμένη ΕΕ, 47.500 km2 αποτελούν φυσικούς οικότοπους μεγάλης οικολογικής αξίας. Αυτό σημαίνει ότι έχουν πλούσια βιολογική ποικιλομορφία και αντιπροσωπεύουν σημαντικά οικοσυστήματα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους οικότοπους ανήκουν στο δίκτυο των προστατευομένων περιοχών του προγράμματος της ΕΕ NATURA 2000.
• Απώλεια γης οικονομικής αξίας. Οι εκτιμώμενη τρέχουσα αξία των οικονομικών αγαθών που βρίσκονται σε ακτίνα 500 μέτρων της ακτογραμμής της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των ακτών, της γεωργικής γης και των βιομηχανικών εγκαταστάσεων ανέρχεται σε 500 έως 1.000 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι δημόσιες δαπάνες για την αντιμετώπιση της διάβρωσης αυξάνονται. Το 2001, ανέρχονταν σε 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ.
• Απώλεια περιουσίας. Κάθε χρόνο, εγκαταλείπονται οι χάνουν την αξία τους εκατοντάδες παραλιακών σπιτιών στην ΕΕ γιατί κινδυνεύουν να παρασυρθούν από τη θάλασσα.
• Κίνδυνος για τις ανθρώπινες ζωές. Κατά τα τελευταία 50 έτη, ο πληθυσμός που ζει στις παράκτιες περιοχές της ΕΕ υπερδιπλασιάστηκε και έφθασε στο επίπεδο των 70 εκατομμυρίων (16% του πληθυσμού της ΕΕ των 25). Ο πληθυσμός αυτός είναι εκτεθειμένος στους κινδύνους της διάβρωσης και των πλημμύρων.
• Καταστροφή της φυσικών μέσων άμυνας κατά των θαλάσσιων κινδύνων. Η διάβρωση απειλεί τα φυσικά συστήματα άμυνας κατά των θαλάσσιων κινδύνων, όπως των συστημάτων θινών. Το Νοέμβριο του 2001, ένα μέρος των θινών της ακτής της Jurmala στον κόλπο της Ρήγα (Λεττονία) κατέρρευσε κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, προκαλώντας την πλημμύρα της ενδοχώρας.
• Καταστροφή των τεχνητών μέσων άμυνας κατά των θαλάσσιων κινδύνων, με αποτέλεσμα την πρόκληση πλημμύρων.

Αιτίες και απαντήσεις
Η διάβρωση των ακτών αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο επιδεινώνεται από την ανθρώπινη παρέμβαση. Η άμμος και τα σκύρα που παρασύρονται από τα κύματα και τα ρεύματα αντικαθίστανται φυσιολογικά από τα υλικά που μεταφέρουν οι ποταμοί από τη λεκάνη απορροής, ή από ιζήματα από διαβρωμένους βράχους ή υποθαλάσσιες συσσωρεύσεις άμμου.

Η ταχεία ανάπτυξη κατά μήκος των ακτών έχει διαταράξει τη φυσική αυτή διαδικασία. Κάθε χρόνο, 100 εκατομμύρια τόνοι άμμου που απαιτούνται για την αποκατάσταση των παράκτιων φυσικών οικότοπων στην Ευρώπη χρησιμοποιούνται για κατασκευές, με αποτέλεσμα να εξαφανίζονται τα φυσικά μέσα αντιμετώπισης των δυνάμεων της θάλασσας.

Οι επιπτώσεις της διάβρωσης των ακτών διαφέρουν μεταξύ των κρατών μελών της Ευρώπης. Για παράδειγμα, δύο τρίτα των βελγικών ακτών αποτελούνται από αμμώδεις παραλίες, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο έχει παραδοθεί στην κατασκευή. Ως αποτέλεσμα, το ένα τέταρτο της βελγικής παράκτιας ζώνης έχει υποστεί διάβρωση, σε μεγαλύτερο βαθμό από τις υπόλοιπες χώρες. Η Ιταλία επίσης πλήττεται από μεγάλο βαθμό διάβρωσης, 23%, η οποία οφείλεται στην ταχεία αστικοποίηση των ακτών. Αντίθετα, η παράκτια ζώνη της Φινλανδίας δεν έχει υποστεί μεγάλη διάβρωση, δεδομένου ότι η μισή έκταση είναι βραχώδης.

Οι παράκτιες κοινότητες έχουν συχνά αντιμετωπίσει το πρόβλημα της διάβρωσης με τις λεγόμενες «σκληρές» μηχανικές λύσεις, όπως η κατασκευή συστημάτων θαλάσσιας προστασίας και κυματοθραυστών. Ωστόσο, τα συστήματα αυτά ενώ περιορίζουν τη διάβρωση των ακτών σε ορισμένα σημεία, παρεμβαίνουν στη φυσική διαδικασία μεταφοράς της άμμου και προκαλούν διάβρωση των ακτών σε άλλα σημεία!

Επίσης, ορισμένες «ήπιες» τεχνικές προστασίας που χρησιμοποιούνται, όπως η μεταφορά άμμου από άλλες περιοχές για την ενίσχυση των συστημάτων θινών μπορούν να έχουν αντίθετα αποτελέσματα. Για παράδειγμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, η άμμος μεταφέρεται από ζώνες θαλάσσιας βλάστησης όπου συνέβαλλε στην επιβράδυνση της διάβρωσης.

Στο πλαίσιο της εφαρμογής των διαδικασιών αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως προβλέπεται στη νομοθεσία της ΕΕ, οι επιπτώσεις των ανθρώπινων παρεμβάσεων στις φυσικές αυτές διαδικασίες και στους οικότοπους δεν έχουν μέχρι σήμερα επαρκώς μελετηθεί. Κατά συνέπεια, το κόστος των μέτρων μείωσης της διάβρωσης των παράκτιων περιοχών αυξάνεται συνεχώς (3,2 δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρώπη, το 2001). Το κόστος αυτό καλύπτεται από τα χρήματα των φορολογουμένων.

Συστάσεις
Η μελέτη «Living with Coastal Erosion in Europe: Sand and Space for Sustainability» καταλήγει σε τέσσερις συστάσεις για την αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών στην Ευρώπη:
1. Ενίσχυση της προστασίας των ακτών με την αποκατάσταση του ισοζυγίου ιζημάτων. Αυτό προϋποθέτει τον εντοπισμό «στρατηγικών αποθεμάτων ιζημάτων» από τα οποία μπορούν να μεταφερθούν ιζήματα δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η φυσική ισορροπία.
2. Συνεκτίμηση του κόστους της διάβρωσης των ακτών κατά τον προγραμματισμό και τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Την ευθύνη για τους πιθανούς κινδύνους και την αποκατάσταση των ζημιών πρέπει να έχουν εν μέρει οι άμεσοι δικαιούχοι και οι επενδυτές. Επίσης, οι πιθανοί κίνδυνοι πρέπει να εντοπίζονται εγκαίρως και να λαμβάνονται υπόψη στον προγραμματισμό και στις επενδυτικές πολιτικές, καθώς και στο πλαίσιο της αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και των διαδικασιών διαχείρισης των ακτών.
3. Δραστική και προγραμματισμένη αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών. Αντίθετα με τη σημερινή αποσπασματική προσέγγιση, απαιτείται καλύτερος προγραμματισμός σε μακροπρόθεσμη βάση για την αντιμετώπιση της διάβρωσης. Οι μέθοδοι που θα χρησιμοποιηθούν πρέπει να βασίζονται σε περιφερειακά σχέδια διαχείρισης των ιζημάτων των ακτών που αποσκοπούν στην ικανότητα αποκατάστασης των ακτών. Τα σχέδια αυτά είναι σκόπιμο να συνυπολογίζουν τους πιθανούς κινδύνους, καθώς και το κόστος και τις επιπτώσεις των διαφόρων επιλογών πολιτικής.
4. Πληρέστερες γνώσεις για τη διαχείριση και τον προγραμματισμό της διάβρωσης των ακτών για τη διασφάλιση της λήψης ορθών αποφάσεων και της εφαρμογής βέλτιστων πρακτικών.

Επόμενα βήματα
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμπεριλάβει την εμπειρία που αποκτήθηκε από τη μελέτη για τη διάβρωση των ακτών στη «Θεματική Στρατηγική για το Έδαφος» η οποία θα πρέπει να είναι έτοιμη την άνοιξη του 2005. Επίσης, θα κάνει συστηματικότερη χρήση των διαθέσιμων μέσων προκειμένου να διασφαλίσει τη βιώσιμη διαχείριση των ακτών. Τα μέσα αυτά είναι τα εξής:

• Η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα, η οποία από το 2000, αποτελεί σημαντικό μέσο για την πρόληψη της συσσώρευσης προσχωματικών υλικών σε νέα φράγματα ποταμών
• Η οδηγία για τα φυσικά ενδιαιτήματα, η οποία από το 1992, συμβάλλει στην παρεμπόδιση της διάβρωσης των παράκτιων ζωνών που ανήκουν στον δίκτυο φυσικών ενδιαιτημάτων της ΕΕ NATURA 2000
• Η οδηγία για τη Στρατηγική Περιβαλλοντική Αξιολόγηση, η οποία θα τεθεί σε ισχύ τον Ιούλιο του 2004 και θα συμβάλει στον έγκαιρο εντοπισμό και την πρόληψη των αρνητικών συνεπειών των σχεδίων ανάπτυξης των ακτών.

10. Οι επιπτώσεις από το έργο, που έχουν γίνει ορατές μέχρι σήμερα

Από τον Ιούνιο του 2006 άρχισαν και συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς τα έργα της επέκτασης. Ήδη το «σχετικώς βραχύ χρονικό διάστημα» που θα μεσολαβούσε ως την εκδίκαση των προσφυγών έχει μεγαλώσει υπερβολικά. Στο μεταξύ έχουν ήδη προκληθεί μη αντιστρεπτές βλάβες στο περιβάλλον, δεδομένου ότι:
α. Πραγματοποιήθηκαν βυθοκορισμοί, δηλαδή απόξεση του θαλάσσιου βυθού και τα βυθοκορήματα μεταφέρθηκαν με φορτηγίδες (μαούνες) και απορρίφθηκαν στα ανοιχτά του Θερμαϊκού Κόλπου.

β. Έχουν ήδη κατασκευαστεί και συνεχίζουν να επεκτείνονται με συνεχείς επιχώσεις οι δύο περιφερικοί λιμενοβραχίονες, οι οποίοι ορίζουν την περίμετρο του έργου.

γ. Έχουν κατασκευαστεί δρόμοι για την εξυπηρέτηση των αναγκών του έργου, εκ των οποίων ένας ακριβώς επί της ακτογραμμής.

δ. Οι περιφερικοί λιμενοβραχίονες, παρεμβαλλόμενοι στην κίνηση των ρευμάτων του Θερμαϊκού Κόλπου, ενδέχεται να πυροδοτήσουν τα φαινόμενα των εξαμμώσεων, δηλαδή της απώλειας της αμμώδους ακτής, ένθεν και ένθεν του έργου. Ο επιτόπιος έλεγχος αυτής της πιθανολογούμενης εξέλιξης επείγει!

ε. Η οστρακοφόρα περιοχή γύρω από την επέκταση (ένα τετραγωνικό μίλι, σύμφωνα με τους αλιείς) έχει καταστραφεί ολοσχερώς. Οι τρεις ενδημικές ποικιλίες οστρακοειδών της περιοχής αποτελούν ήδη παρελθόν.

στ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στο χώρο του μπαζώματος πραγματοποιείται η μη προβλεπόμενη από τη ΜΠΕ αποστράγγιση του υδροφόρου ορίζοντα γλυκού νερού (κάτω από το βυθό) με δυσοίωνες προοπτικές για τον υγρότοπο της περιοχής.

ζ. Με τροποποιήσεις της ΜΠΕ, ελεγχόμενες ως προς τη νομιμότητά τους, ορίστηκαν περιοχές υποθαλάσσιες αμμοληψίας (Μεγάλο Έμβολο - δες φωτογραφία), γεγονός που ξεσήκωσε τους παράκτιους αλιείς της περιοχής, οι οποίοι υποστηρίζουν βάσιμα ότι έτσι θα καταστραφούν τα αλιεύματα του Κόλπου, συνεπώς και οι ίδιοι.

η. Γίνονται βολιδοσκοπήσεις σε τοπικούς παράγοντες ώστε να γίνουν αμμοληψίες, για λογαριασμό του διαδρόμου, με «αποκατάσταση» της Σκάλας των Ν. Επιβατών και άλλα σημεία των ακτών.

11. Η προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας και η

εξέλιξη του έργου

Το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αναβάλει τέσσερις (συν μία) φορές την εκδίκαση των προσφυγών του Δήμου Θερμαϊκού για την επέκταση του διαδρόμου 10/28 με μπάζωμα του Θερμαϊκού Κόλπου. Από τον Δεκέμβριο του 2005 υπήρξε αναβολή για τον Φεβρουάριο 2006, για τον Ιούνιο 2006, για τον Δεκέμβριο 2006, για τον Μάιο του 2007 - και, τότε, παραπομπή του θέματος στην Ολομέλεια.

Στο μεταξύ, με την υπ. αριθμ 814/15.9.2005 Απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, απορρίφθηκαν τα ασφαλιστικά μέτρα που είχε ασκήσει ο Δήμος Θερμαϊκού διότι «…κατά το σχετικώς βραχύ χρονικό διάστημα» μέχρι την έκδοση αποφάσεων επί των Αιτήσεων Ακύρωσης «οι εργασίες κατασκευής της επεκτάσεως του αεροδρομίου «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», οι οποίες θα διαρκέσουν συνολικά τουλάχιστον 5 έτη και εννέα μήνες, θα ευρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο, και δεν αναμένεται ότι θα έχουν αναπτύξει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις».

Είναι προφανές ότι, όπως εξελίσσεται η υπόθεση, προκύπτει σοβαρό πρόβλημα δημοκρατικής τάξης. Διότι, έως την τελική εκδίκαση της προσφυγής από την Ολομέλεια του ΣτΕ, θα έχουν δημιουργηθεί τέτοιας έκτασης τετελεσμένα στο υπό κατασκευή έργο, τα οποία θα προκαλούν μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές βλάβες, κατά παράβαση του πνεύματος της απόφασης 814/15.9.2005 της Επιτροπής Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Στην περίπτωση αυτή και με το ενδεχόμενο η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας να κάνει δεκτή την προσφυγή του Δήμου Θερμαϊκού, γεννάται το ερώτημα ποιος και με τι κόστος και ποια διαδικασία θα αναλάβει το έργο της απομάκρυνσης από τη θάλασσα και τις ακτές των εν λόγω κατασκευών και την αποκατάσταση κατά το δυνατόν της περιοχής, προκειμένου να προληφθούν περαιτέρω περιβαλλοντικές βλάβες, οι οποίες θα συνεχίσουν να εκδηλώνονται, ακόμα κι αν το έργο «παγώσει».

12. Επίλογος

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, δηλαδή ο Δήμος Θερμαϊκού, οφείλει να πρωτοστατήσει στην προσπάθεια για αποτροπή των καταστροφικών επιπτώσεων από την επέκταση του 10/28. Το θέμα, ωστόσο, αφορά όλους τους Δήμους της Θεσαλονίκης, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, τους εκπροσώπους του νομού στο Κοινοβούλιο και τους Έλληνες Ευρωβουλευτές. Όλοι αυτοί θα πρέπει να συντονίσουν τις ενέργειές τους, ώστε:

α. Να υπάρξει πλήρης και λεπτομερής ενημέρωση για τα έργα που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, καθώς και για όσα προβλέπονται να γίνουν στο επόμενο διάστημα.

β. Άμεσα να μπλοκάρεται με κάθε νόμιμο μέσο κάθε ενέργεια που παραβιάζει τη ΜΠΕ ή δεν προβλέπεται σαφώς από αυτήν.

γ. Να πιεστούν / παροτρυνθούν οι πολιτικές δυνάμεις, σε τοπικό και πανελλαδικό επίπεδο, ώστε να θέσουν το θέμα της συνολικής επαναξιολόγησης του έργου. Στο μεταξύ, να σταματήσουν οι εργασίες που πραγματοποιούνται.

Οι ενέργειες και η δραστηριότητα των πολιτών που ανησυχούν για τις επιπτώσεις και αντιτίθενται στην υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου, θα πρέπει να στοχεύουν στην ενημέρωση της κοινής γνώμης και στη δημιουργία ισχυρού κινήματος πολιτών για την προστασία του Θερμαϊκού. Η ανάγκη προστασίας της θάλασσας και των ακτών θα γίνεται όλο και περισσότερο πιεστική: Όταν (αν) το έργο ολοκληρωθεί, θα αντιμετωπίσουμε αμέσως το δίλημμα: Το ξηλώνουμε ή αρχίζουμε το τσιμεντάρισμα των ακτών της Περαίας, των Νέων Επιβατών και της Αγίας Τριάδας για να «αντιμετωπιστεί» το πρόβλημα της διάβρωσης;

Δεν είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε αυτή την επικίνδυνη και εξαιρετικά πολυδάπανη περιπέτεια και, αντί γι’ αυτή, να διεκδικήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας;

Περαία, Φεβρουάριος 2008

Πάνος Α. Ζέρβας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Κείμενο που αναρτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2005, στο blog «Τα μυστικά του Κόλπου»

Τι θέλετε από αυτή τη ζωή;

Θέλετε να κολυμπάτε ήσυχα στο Θερμαϊκό - ή να «απολαμβάνετε» τις απογειώσεις και τις προσγειώσεις, πάνω από τα κεφάλια σας; (κάθε πέντε λεπτά… κάθε μέρα… για πάντα!)

Θέλετε να βλέπετε τις γοργόνες και τους μάγκες να σερφάρουν με τα ρεύματα και τους ανέμους του Κόλπου - ή σας ικανοποιεί η «λύση», που θα δημιουργήσει αξεπέραστα περιβαλλοντικά και αισθητικά προβλήματα και θα υποβαθμίσει δραματικά την ποιότητα ζωής - ιδιαίτερα στην Ανατολική Ακτή;

Θέλετε το οικοσύστημα του Κόλπου να γιατρευτεί κάποτε - ή να το «τελειώσουμε» μια κι έξω - εδώ και τώρα; (Επέκταση αεροδρομίου + υποθαλάσσια αρτηρία + τα λύματα στη θάλασσα + η μόλυνση που φέρνουν τα ποτάμια + ο τρόπος της δόμησης των οικιστικών συνόλων = ο οριστικός θάνατος του Κόλπου)

Θέλετε να πίνετε τον καφέ σας αγναντεύοντας τις γοητευτικές καμπύλες της φύσης - ή «θαυμάζοντας» το τεχνολογικό τέρας; (Πλάτος: 450 μέτρα. Μήκος: 900+ μέτρα μέσα στον Κόλπο. Βάθος και ύψος: όσο πάρει)

Θέλετε να σκεφτόσαστε με βάση τη λογική - ή με βάση τη «λογική» πως ό,τι και να κάνουμε στη φύση, θα το αντέξει; (Ως πότε;)

Θέλετε τα παιδιά σας, που μεγαλώνουν τώρα, να σας θυμούνται με αγάπη - ή να λένε «αυτοί οι τύποι ήταν τελείως γκάου - ρήμαξαν μέχρι και τη θάλασσα!»

Θέλετε να έχετε λόγο για τα έργα που θα επηρεάσουν καθοριστικά την ποιότητα της ζωής σας - ή σας αρκεί να παρακολουθείτε από την TV τους εργολάβους και τους πολιτικούς να αποφασίζουν για εσάς - χωρίς εσάς;

Θέλετε να είστε άνθρωποι και πολίτες - ή cyborgs (ρομποτάνθρωποι) και υπήκοοι;

Θέλετε να βάλετε το μυαλό σας να δουλέψει - ή θα ικανοποιηθείτε από τις διαβεβαιώσεις των πολιτικών, των τοπικών παραγόντων και των «περιβαλλοντολόγων» ότι όλα θα πάνε καλά;

Αν θέλετε τα πρώτα, κάντε κάτι για να τα διεκδικήσετε!

Αν θέλετε τα δεύτερα, μη χαλάτε τη ζαχαρένια σας. Σας τα έχουν όλα έτοιμα!

- ΟΧΙ στην επέκταση του διαδρόμου μέσα στο Θερμαϊκό Κόλπο

- Να γίνει νέο αεροδρόμιο, μακριά από τα οικιστικά σύνολα του Κόλπου

2. Προκήρυξη που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 2006

Μπάζωμα στο Θερμαϊκό; Όχι, ευχαριστώ!

Φίλες και φίλοι,

Το έργο της επέκτασης του αεροδρομίου μέσα στο Θερμαϊκό έχει ήδη αρχίσει. Σε όποιο δήμο και να κατοικείτε, στις ανατολικές ακτές, στην Καλαμαριά ή το Κέντρο της Θεσσαλονίκης, η επέκταση σας αφορά. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση του Κόλπου, ο οποίος κινδυνεύει να μετατραπεί σε ανοιχτή χαβούζα, είναι ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο, το οποίο θα πρέπει να κινητοποιήσει όλους μας.

ΓΙΑΤΙ ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ

• Γιατί το έργο θέτει σε άμεσο κίνδυνο το Θερμαϊκό. Ο πρόβολος της επέκτασης (περίπου 1000 μέτρα μήκος, επιφάνεια περίπου 500 στρέμματα και 7 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αδρανή υλικά για μπάζωμα) θα επηρεάσει την κίνηση των ρευμάτων που είναι υπεύθυνα για τον αυτοκαθαρισμό του Κόλπου από τους ποικίλους ρύπους. Θα προκαλέσει εξαμμώσεις (φάγωμα) των ακτών και σοβαρή αλλοίωση της ακτογραμμής, με κίνδυνο η θάλασσα να εισχωρήσει ακόμα και στις κατοικίες. Θα δημιουργήσει επιπλέον απαγορευτικές συνθήκες επιβίωσης για τη θαλάσσια πανίδα και χλωρίδα.
• Γιατί το έργο έχει ξεκινήσει χωρίς να υπάρχουν μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που να απαντούν πειστικά στις ανησυχίες μας για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Αντίθετα, μια σειρά ειδικών επιστημόνων κάνουν λόγο για ανεξέλεγκτες καταστροφές στη θάλασσα και τις ακτές. Επιπλέον, τα «έργα προστασίας» που προτείνονται (πχ κάθετοι και παράλληλοι κυματοθραύστες) θα δημιουργήσουν ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα, όπως έχουμε δει να συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις (στις ακτές της Πιερίας και αλλού)
• Γιατί η θέση του νέου αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης πρέπει να είναι κοντά στους μεγάλους οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες, το λιμάνι, τη βιομηχανική ζώνη. Η σημερινή θέση σημαίνει πως κάθε μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων από και προς το αεροδρόμιο, υποχρεωτικά θα περάσει μέσα από την πόλη της Θεσσαλονίκης, επιβαρύνοντας το κυκλοφοριακό πρόβλημα και τη ρύπανση, με ανυπολόγιστη σπατάλη σε χρόνο και ενέργεια.
• Γιατί το υπάρχον αεροδρόμιο βρίσκεται μέσα σε κατοικημένη περιοχή. Οι Ευρωπαϊκές πόλεις βγάζουν τα αεροδρόμιά τους έξω από τις κατοικημένες ζώνες - ακόμα και η Αθήνα και το Ηράκλειο το έκαναν.
• Γιατί σε λίγα μόνο χρόνια (και αφού καταστραφεί περιβαλλοντικά ο Θερμαϊκός και οι ακτές του) η Θεσσαλονίκη θα είναι υποχρεωμένη να αναζητήσει εξαρχής λύση.
• Γιατί θέτει υπό αμφισβήτηση το μέλλον διάφορων ανθρώπινων δραστηριοτήτων στη θάλασσα και τις ακτές του Κόλπου (αλιεία, υδατοκαλλιέργειες, τουρισμό, αλιεία οστράκων, αναψυχή κλπ) - με απροσδιόριστες οικονομικές επιπτώσεις για χιλιάδες εργαζομένους και επαγγελματίες.

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

Να ενημερωθούμε (η βασικότερη πηγή ενημέρωσης αυτή τη στιγμή είναι το διαδίκτυο) και να σχηματίσουμε ένα «τείχος προστασίας» γύρω από το Θερμαϊκό:

• Βάλτε το θέμα, με κάθε ευκαιρία, στους πολιτικούς κάθε επιπέδου. Απαιτείστε από τους βουλευτές της Θεσσαλονίκης να το φέρουν άμεσα στη Βουλή.
• Ζητείστε από κάθε υποψήφιο δήμαρχο, νομάρχη, δημοτικό σύμβουλο κλπ να εξηγήσει ποιες πρωτοβουλίες σκοπεύει να πάρει για την αποτροπή της καταστροφής του Θερμαϊκού.
• Στείλτε ευγενικά e-mail (http://www.primeminister.gr/gr/) ή επιστολές στον Πρωθυπουργό και καλέστε τον να εξαγγείλει το άμεσο σταμάτημα των έργων. (Για παράδειγμα: Κύριε Πρωθυπουργέ, επικοινωνώ μαζί σας για να σας παροτρύνω να λάβετε την πολιτική απόφαση να σταματήσουν άμεσα τα έργα της επέκτασης του διαδρόμου 10-28 του αεροδρομίου «Μακεδονία» και να συζητηθεί το θέμα από μηδενική βάση. Το έργο, έτσι όπως γίνεται, θα μετατρέψει το Θερμαϊκό Κόλπο σε νεκρή θάλασσα. Μια τέτοια τολμηρή, αλλά και σώφρων απόφασή σας θα εκτιμηθεί ιδιαίτερα, από όλους)
• Προμηθευτείτε τα αυτοκόλλητα «ΜΠΑΖΩΜΑ ΣΤΟ ΘΕΡΜΑΪΚΟ; - ΟΧΙ, ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ!»
• Διαδώστε το θέμα, όπως μπορείτε!
• Ελάτε σε επαφή με τις ομάδες πολιτών που έχουν δημιουργηθεί, συμβάλλετε με τις ιδέες και τη συμμετοχή σας στις εκδηλώσεις και τις κινητοποιήσεις που προγραμματίζονται.

- «Πολίτες για το Θερμαϊκό» (Πάνος Ζέρβας, panosz@otenet.gr)

- «Κρουσίδα Γη» (Τάσος Αναστόπουλος, anasto@chem.auth.gr)

- Ένωση Πολιτών Δήμου Θερμαϊκού (Γιάννης Μενδρινός, mendrin@otenet.gr)

- Οικολογική Κίνηση Θεσσαλονίκης (Γιάννης Μαχαίρας, bioannis@the.forthnet.gr)

3. Ανακοίνωση Επιτροπής Αγώνα για το Θερμαϊκό, Ιανουάριος 2008

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ - ΕΚΚΛΗΣΗ ΣΕ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

Τα έργα για την κατασκευή της επέκτασης του διαδρόμου 10/28 με μπάζωμα του Θερμαϊκού συνεχίζονται. Δυστυχώς, οι επιφυλάξεις και οι ανησυχίες μας γίνονται πραγματικότητα: Οι επιπτώσεις στη θάλασσα και στην ακτογραμμή είναι πλέον ορατές δια γυμνού οφθαλμού. Οι ελάχιστες δεσμεύσεις που έθετε η περιβαλλοντική μελέτη, όπως η χρήση πετασμάτων ιλύος, δεν υλοποιούνται. Στο μεταξύ, στο χώρο του μπαζώματος, πραγματοποιείται (η μη προβλεπόμενη από τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων) αποστράγγιση του υδροφόρου ορίζοντα γλυκού νερού (κάτω από το βυθό) με δυσοίωνες προοπτικές για τον υγρότοπο της περιοχής.

Οι ψαράδες καταγγέλλουν ότι η απόρριψη των βυθοκορημάτων (της λάσπης από την απόξεση του βυθού) μέσα στον κόλπο, έχει ήδη προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά:

• Μείωση των αλιευμάτων σε όλα τα είδη (γαρίδες, σουπιές, γλώσσες, οστρακοειδή) μέχρι και 90% ανά περιοχή.
• Η οστρακοφόρα περιοχή γύρω από την επέκταση (περίπου ένα τετραγωνικό μίλι) έχει καταστραφεί ολοσχερώς.
• Το επίπεδο των τοξινών στα νερά και στα οστρακοειδή παραμένει εδώ και καιρό σταθερά και επικίνδυνα υψηλό, ενδεχομένως ως αποτέλεσμα της απόρριψης των βυθοκορημάτων στον κόλπο.

Η επόμενη φάση της καταστροφής του Θερμαϊκού και των ανθρώπων που ζουν από αυτόν θα είναι η αμμοληψία από θαλάσσια περιοχή, στο Μεγάλο Έμβολο του Αγγελοχωρίου. Προβλέπεται η απόληψη 400 χιλιάδων κυβικών μέτρων άμμου, με εκσκαφή 200 στρεμμάτων, σε βάθος 2 μέτρων. Για να επιτραπεί η αμμοληψία έγινε τροποποίηση της περιβαλλοντικής μελέτης, με Υπουργική Απόφαση, χωρίς να τηρηθούν οι νόμιμες διαδικασίες: για παράδειγμα, η τροποποίηση δεν συζητήθηκε στο Νομαρχιακό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, όπως προβλέπει ο νόμος.

Η Ομοσπονδία Παράκτιων Αλιέων έχει προσφύγει στη δικαιοσύνη, υποστηρίζοντας ότι με την αμμοληψία θα καταστραφεί ολόκληρη η τελευταία καθαρή περιοχή στο Θερμαϊκό, με αποτέλεσμα και την ολοσχερή εξαφάνιση των αλιευμάτων. Οι ψαράδες τονίζουν ότι η απόφαση για την αμμοληψία εκδόθηκε κατά παράβαση κάθε διάταξης εθνικού και κοινοτικού δικαίου για την προστασία του περιβάλλοντος. Η ίδια η μελέτη του έργου περιγράφει την καταστροφή, για την οποία εκφράζει απλώς ένα ευχολόγιο περί φυσικής αποκατάστασης, κάποτε στο μέλλον!

Η Επιτροπή Αγώνα για το Θερμαϊκό εκφράζει τη συμπαράστασή της στους παράκτιους αλιείς, που αγωνιούν για την ίδια την επαγγελματική τους επιβίωση. Υπενθυμίζει ότι η επέκταση του διαδρόμου 10/28 γίνεται ουσιαστικά χωρίς μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως και η προβλεπόμενη αμμοληψία. Καλεί όλους τους φορείς (επαγγελματικές ενώσεις, συλλόγους, Τοπική Αυτοδιοίκηση) να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να διακηρύξουν ότι δεν πρέπει να επιτραπεί παράνομη αμμοληψία από κανένα σημείο του Θερμαϊκού, υποθαλάσσιο ή στις ακτογραμμές. Καλεί τα κόμματα, τα ΜΜΕ και τους πολίτες να υποστηρίξουν την προσπάθεια για να αποτραπεί η μετατροπή του Θερμαϊκού κόλπου σε μια νέα Κορώνεια.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΡΜΑΪΚΟ, Ιανουάριος 2008