Σκοπιανό: Το χρονικό μιας κρίσης

Από τον Τίτο στον Νίμιτς

Το χρονικό μιας κρίσης που κρατάει 17 χρόνια

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

Πώς φτάσαμε από την ίδρυση της ΠΓΔΜ στη διαιώνιση (από το 1991) της «περιπέτειας» ενός ονόματος και τι σημαίνει η παρούσα, κρίσιμη φάση στην οποία έχει εισέλθει το ζήτημα μετά και την κατάθεση της νέας πρότασης Νίμιτς; «ΤΑ ΝΕΑ» απαντούν σε 10 + 1 βασικά σημεία για το Σκοπιανό.

10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις

1 Πότε ιδρύθηκε η ΠΓΔΜ;Πότε άρχισε η περιπέτεια του ονόματος;
Στις 25 Ιουνίου 1991 πρώτα η Κροατία και η Σλοβενία κήρυξαν την αποχώρησή τους από τη Γιουγκοσλαβική Ομοσπονδία. Την επομένη ακριβώς η «Μακεδονική» Βουλή συζήτησε το ζήτημα της απόσχισης και της «Μακεδονίας». Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές έλαβαν χώρα στις 11 και 25 Νοεμβρίου 1990 και η πρώτη επίσημη σύγκληση της νέας Βουλής τον Ιανουάριο του 1991. Στις 27/1 του 1991 οι βουλευτές εξέλεξαν τον Κίρο Γκλιγκόροφ στην προεδρία της Δημοκρατίας. Η ΠΓΔΜ ήταν η μοναδική περίπτωση στη Γιουγκοσλαβία όπου δημιουργήθηκε συμμαχία κομμουνιστών-εθνικιστών.
Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε., με τη συμμετοχή και του τότε υπουργού Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, αποδέχθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1991 τη διάλυση της Πρώην Γιουγκοσλαβίας και αναγνώρισε την κρατική οντότητα της Κροατίας, της Σλοβενίας και των Σκοπίων. Κατά τον Α. Σαμαρά είχε κλείσει το θέμα της ονομασίας, αλλά οι θέσεις του δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς στα κοινοτικά έγγραφα το νέο κράτος εξακολουθούσε να εμφανίζεται ως «Μακεδονία», χωρίς εισαγωγικά.
2 Τι προέβλεπε η περίφημη πρόταση Πινέιρο;
Τον Απρίλιο του 1992 ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας Ζοζέ Πινέιρο πρότεινε συμβιβασμό με αποδοχή από την πλευρά της Ελλάδας μιας σύνθετης ονομασίας για το νέο κράτος με επικρατέστερη την «Νοβοματσεντόνια» (Νέα Μακεδονία), την οποία απέρριψε η Αθήνα.
3 Πότε υπεγράφη και τι προβλέπει η Ενδιάμεση Συμφωνία;
Υπεγράφη τον Σεπτέμβριο του 1995 από τις δύο χώρες και παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα. Η Ελλάδα ήρε το εμπορικό εμπάργκο που είχε επιβάλει στα Σκόπια τον Φεβρουάριο του 1994, ενώ η ΠΓΔΜ αποδέχθηκε να αντικαταστήσει στη σημαία τον Ήλιο της Βεργίνας και να αλλάξει το Σύνταγμά της, αφαιρώντας από τις διατάξεις του όλες τις αλυτρωτικές αναφορές που η ελληνική πλευρά χαρακτήριζε «επιθετικές βλέψεις» (όπως την αναφορά που έκανε λόγο για «δικαιώματα των μελών του μακεδονικού λαού σε γειτονικές χώρες»). Με την Ενδιάμεση Συμφωνία παρέμεινε σε εκκρεμότητα μόνο το ζήτημα της ονομασίας, για το οποίο συμφωνήθηκε να ανοίξει κύκλος διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
4 Τι προβλέπει η σημερινή πρόταση Νίμιτς;
Η φόρμουλα Νίμιτς είναι μια παραλλαγή της διπλής ονομασίας, που προτείνει τη διατήρηση της συνταγματικής ονομασίας των Σκοπίων (αναγνωρίζεται δηλαδή ότι το συνταγματικό της όνομα είναι «Δημοκρατία της Μακεδονίας») για χρήση στο εσωτερικό της χώρας και μία σύνθετη ονομασία για τα Σκόπια, η οποία θα χρησιμοποιείται από την Ελλάδα και τους Διεθνείς Οργανισμούς. Από τα πέντε προτεινόμενα ονόματα η ελληνική πλευρά προκρίνει το «Δημοκρατία της Άνω Μακεδονίας», η σκοπιανή πλευρά τα «Ανεξάρτητη Δημοκρατία της Μακεδονίας» και «Δημοκρατική Πολιτεία (Democratic Republic) της Μακεδονίας» και οι ΗΠΑ το «Νέα Δημοκρατία της Μακεδονίας» (το πέμπτο προτεινόμενο όνομα είναι «Συνταγματική Δημοκρατία της Μακεδονίας»).
5 Απαγορεύει η πρόταση τη χρήση του όρου «Μακεδονία» στην Ελλάδα;
Στο σχετικό κείμενο αναφέρεται ότι «κανένα κράτος δεν θα έχει αποκλειστικά δικαιώματα, πολιτικά είτε εμπορικά, στα ονόματα “Μακεδονία ή μακεδονικός” μόνο του». Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αυτό δημιουργεί επιπλοκές στην Ελλάδα, καθώς δημιουργεί ζήτημα για τις διοικητικές περιφέρειες της Μακεδονίας, καθώς και για το υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης. Πάντως, τα ονόματα «Μακεδονία» και «μακεδονικός» μπορεί να χρησιμοποιούνται εμπορικά και από τα δύο μέρη και τους πολίτες και από νομικά αναγνωρισμένες ομάδες των δύο μερών.
6 Πόσες χώρες έχουν αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας»; 123 χώρες έχουν αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ με τη συνταγματική της ονομασία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Ανάμεσα σε αυτά οι ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, δηλαδή τρία από τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
7 Σε ποια περίπτωση η Ελλάδα θα ασκήσει βέτο;
Η Ελλάδα μιλά για συνολική αξιολόγηση της ενδεχόμενης υποψηφιότητας της ΠΓΔΜ στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Η μη ικανοποίηση του κριτηρίου της καλής γειτονίας, που αποτελεί συστατική παράμετρο της Συμμαχίας, αποτελεί για την Ελλάδα «κόκκινη γραμμή». Πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι ότι η μη εξεύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης στο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, θα σημάνει αυτόματα τη μη πρόσκλησή της για ένταξή της στο ΝΑΤΟ στη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Απριλίου στο Βουκουρέστι.
8 Μπορεί η Ελλάδα να ασκήσει βέτο,αν προηγουμένως δεν έχει καταγγείλει την Ενδιάμεση Συμφωνία;
Η Ενδιάμεση Συμφωνία είναι διμερής συμφωνία- εκτός ΝΑΤΟ- και δεν περιορίζει, ούτε επηρεάζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχουν τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας.
9 Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις ενός ελληνικού βέτο;
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η άσκηση βέτο από την ελληνική πλευρά, θα φέρει σε δύσκολη θέση την Αθήνα και θα οδηγήσει στη διεθνή της απομόνωση, καθώς η μη πρόσκληση της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ λόγω ενδεχόμενου ελληνικού βέτο, θα ερμηνευθεί από Ευρωπαίους και Αμερικανούς εταίρους ως αρνητική στάση απέναντι στην ασφάλεια και σταθερότητα που απαιτείται στην περιοχή των Βαλκανίων. Σε περίπτωση άσκησης βέτο από την Αθήνα, η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ θα επανεξεταστεί στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2009.
10 Εάν η ΠΓΔΜ προσφύγει στα Ηνωμένα Έθνη και ζητήσει αναγνώριση με τη συνταγματική ονομασία,πώς μπορεί να το επιτύχει;
Για να αλλάξει η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών προϋπόθεση είναι να υπάρξει νέα απόφασή τους, στην οποία απαιτείται πλειοψηφία των δύο τρίτων.
11 Πόσα χρήματα έχουν επενδύσει οι Έλληνες επιχειρηματίες στη γειτονική χώρα;
Περίπου 300 ελληνικές επιχειρήσεις έχουν επεκτείνει τις επενδύσεις τους στην ΠΓΔΜ, απασχολώντας περί τους 20.000 εργαζομένους. Χαρακτηριστικό της άνθησης των ελληνικών επενδύσεων στα Σκόπια είναι το γεγονός ότι ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών κατάφερε μέσα σε μια δεκαετία να δεκατετραπλασιαστεί αγγίζοντας από τα 52 εκατ. ευρώ το 1995 τα 758,4 εκατ. ευρώ το 2006, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, ενώ οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν προσεγγίσει το 1 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με το ελληνικό Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στα Σκόπια, το μέγεθος των ελληνικών επενδύσεων- σύμφωνα με το επενδεδυμένο κεφάλαιοανέρχεται σε 950 εκατ. ευρώ καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση, ενώ οι σαράντα μεγαλύτερες εταιρείες ελληνικών συμφερόντων στην ΠΓΔΜ διαθέτουν επενδεδυμένο κεφάλαιο που αγγίζει τα 830 εκατ. ευρώ.

Από τον Τίτο στον Νίμιτς

Αν ο αλυτρωτισμός ήταν ο εχθρός έναντι του οποίου ήθελε η Ελλάδα να προφυλαχθεί, αυτό που κατάφερε στην πραγματικότητα ήταν να τον γιγαντώσει, να τον θεριέψει, μέσα σε 16 χρόνια. Και να τον βρίσκει τώρα απέναντί της, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Γνώμη
Νίμιτς και Πινέιρο

Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ