Το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού και ο Ευφυής Σχεδιασμός

ΒΑΣΩ ΚΙΝΤΗ

Τα τελευταία χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες παλαιο-συντηρητικοί και νεο-συντηρητικοί, ευαγγελιστές και τηλε-ευαγγελιστές, προασπιστές της παράδοσης και των οικογενειακών αξιών, θρησκόληπτοι γονείς και χριστιανικές οργανώσεις, κραυγαλέοι δημοσιογράφοι και ραδιοφωνικοί παραγωγοί, πολιτικοί του ρεπουμπλικανικού κόμματος, ο ίδιος ο πρόεδρος Μπους, προσπαθούν να επιβάλουν στα σχολεία τη διδασκαλία της λεγόμενης θεωρίας του Ευφυούς Σχεδιασμού, μιας θρησκευτικής υπόθεσης, η οποία θέλουν να εκτοπίσει, αν όχι να αντικαταστήσει, τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης. Αυτός ο εσμός συντηρητικών και χριστιανών φανατικών θεωρεί ότι δικαιούται να επιβάλει στην εκπαίδευση τη δική του ιδεολογική γραμμή, αφήνοντας στο περιθώριο την επιστήμη και τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας.

Πόσο απέχουν από αυτή την κατάσταση όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα με το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού; Δεν έχουμε και εδώ χριστιανούς φανατικούς, τον Αρχιεπίσκοπο σε παροξυσμό, ιδεοληπτικούς διανοουμένους, λαϊκιστές δημοσιογράφους, επαγγελματίες εθνικιστές, συντηρητικούς πολιτικούς, φαιδρές περσόνες των τηλεπαραθύρων που κραυγάζουν σε όλους τους τόνους για να επιβάλουν τη δική τους ιδεολογική γραμμή στην ελληνική εκπαίδευση, περιφρονώντας την επιστημονική κοινότητα των Ελλήνων ιστορικών, τα ευρήματα της έρευνας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τους θεσμούς της ελληνικής Δημοκρατίας που μεριμνούν για την εκπαίδευση;

Οι Έλληνες ιστορικοί, εκπροσωπούμενοι από τα επιστημονικά τους περιοδικά, υποστήριξαν το βιβλίο. Περιέχει, είπαν, τους κοινούς τόπους της ελληνικής ιστοριογραφίας και εισάγει στην ελληνική εκπαίδευση νέες παιδαγωγικές πρακτικές που βρίσκονται στην αιχμή της έρευνας. Με ποια επιχειρήματα αντιδρούν όσοι πολεμούν το βιβλίο με λυσσώδες πάθος; Με τα επιχειρήματα, έτσι τα μάθαμε, έτσι τα παραλάβαμε, έτσι θέλουμε να συνεχιστούν. Δεν γνωρίζουν - και δεν ενδιαφέρονται να μάθουν - τι παράγει η ιστορική έρευνα, αδιαφορούν για τη διεθνή εμπειρία, περιφρονούν την επιστήμη με το πείσμα και την τυφλότητα ενός αυτάρεσκου επαρχιωτισμού. Σε μια μονότονα επαναλαμβανόμενη διεκδίκηση ιδιαιτερότητας και θλιβερού απομονωτισμού, επικαλούνται τις παραδόσεις μας, την κληρονομιά μας, τα ιερά και τα όσια, για να καθηλώσουν την ελληνική εκπαίδευση στην αέναη εμπέδωση στερεοτύπων. Η εκπαίδευση γι' αυτούς στρέφεται πάντοτε στο παρελθόν, δεν θέτει στόχους για το μέλλον, δεν πειραματίζεται, δεν ερευνά. Και η Ιστορία δεν είναι τίποτε άλλο, θεωρούν, παρά η επαναβεβαίωση όσων γνωρίζουμε ήδη. Υπάρχουν αλήθειες οι οποίες έχουν ανακαλυφθεί κι εμείς πρέπει να τις διαιωνίζουμε. Μ' αυτή τη λογική καμία Ιστορία όσων καταδικάστηκαν στη σιωπή δεν θα ερχόταν ποτέ στην επιφάνεια. Αν δεν αμφισβητηθούν παραδεδομένες αλήθειες και αν δεν τεθούν νέα ερωτήματα, η Ιστορία αποστεώνεται και μουμιοποιείται.

Ποιους, λοιπόν, αν όχι τους επαγγελματίες ιστορικούς (και βέβαια τους δασκάλους), πρέπει να εμπιστεύεται η ελληνική πολιτεία για τη συγγραφή και την αξιολόγηση του βιβλίου; Αυτοί μετέφεραν στο έργο τους τα κοινώς αποδεκτά πορίσματα της κοινότητάς τους, αυτοί μετέχουν στην έρευνα και αυτοί παρακολουθούν τι συμβαίνει διεθνώς, τόσο στον χώρο της Ιστορίας όσο και στον χώρο της διδασκαλίας της Ιστορίας. Ούτε οι αγανακτισμένοι Έλληνες χριστιανοί ούτε τα παροπλισμένα μέλη της Ακαδημίας το κάνουν. Ο καθένας, ασφαλώς, μπορεί να εκφράζει τη γνώμη του και για το πόσο χρήσιμη είναι η αφήγηση, και για τα λάθη που βρίσκει και για το ποια είναι τα ακριβέστερα ρήματα. Το μπαράζ όμως των επιθέσεων δεν είναι έκφραση γνώμης, αλλά κίνημα σκοταδισμού που θέλει να αφαιρέσει τη δικαιοδοσία της εκπαίδευσης από την επιστημονική κοινότητα και τους θεσμούς της ελληνικής πολιτείας, και να την παραδώσει στις ιδεολογικές αγκυλώσεις και στους σχεδιασμούς ενός οπισθοδρομικού λόμπι. Όπως ακριβώς γίνεται με την υπόθεση του Ευφυούς Σχεδιασμού στην Αμερική. Οι μαθητές στην Ελλάδα - που δεν είναι μόνο Έλληνες - δικαιούνται καλύτερη Παιδεία, η οποία συγχρονίζει το βήμα της με τις ζωντανές δυνάμεις της επιστήμης και της κοινωνίας.

Η Βάσω Κιντή διδάσκει Φιλοσοφία της Ιστορίας στο Τμήμα ΜΙΘΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών