Η επανάσταση λέγεται Aνοιχτός Kώδικας

ΟPΕΝ 1

Στην εποχή της ιδιοκτησίας και της ατομικότητας, κάποιοι επιλέγουν ένα άλλο μοντέλο δημιουργίας: τη συνδημιουργία σε μαζική -συνήθως, παγκόσμια- κλίμακα.

Η Jenny Everywhere πέρασε σαν αστραπή από τις σελίδες του Αντιλόγου Νοεμβρίου, αφήνοντας πίσω της κάτι από την αύρα αυτού που ονομάσαμε «νέο ήθος της κοινοκτημοσύνης». H Τζένι είναι μια ηρωίδα κόμικς την οποία όποιος σχεδιαστής θέλει μπορεί να ενσωματώσει στη δική του ιστορία, χωρίς να καταβάλει πνευματικά δικαιώματα στο δημιουργό της. H Τζένι ενσαρκώνει τη φιλοσοφία του ανοιχτού κώδικα.

Αυτή η σύγχρονη εκδοχή της κοινοκτημοσύνης αξίζει λίγη περισσότερη προσοχή... Ίσως να μην έχουμε να κάνουμε απλώς με μια νέα ιδέα, αλλά με μια νέα εποχή, όπως εκτιμά το αμερικανικό περιοδικό Wired που αφιέρωσε το τεύχος Νοεμβρίου στον ανοιχτό κώδικα, open source στα αγγλικά.

Αν στον 20ό αιώνα η αλυσίδα παραγωγής ήταν η ιδέα πίσω από τη μαζική παραγωγή, στον 21ο αιώνα ο ανοιχτός κώδικας είναι η ιδέα που δημιουργεί τη μαζική καινοτομία. Εδώ, η λέξη-σύμβολο δεν είναι ο συνεταιρισμός, αλλά η συνδημιουργία.

O όρος «ανοιχτός κώδικας» προέρχεται, βέβαια, από την πληροφορική και το software. Κάθε πρόγραμμα γράφεται σε έναν κώδικα, ο οποίος παραμένει συνήθως μυστικός (ώστε κανείς να μην μπορεί να τον αντιγράψει) και αποτελεί ιδιοκτησία της εταιρείας που τον δημιούργησε ή, ακριβέστερα, χρηματοδότησε τη δημιουργία του. Αντίθετα, ο ανοιχτός κώδικας είναι... ανοιχτός σε όλους. Το πρόγραμμα συνδιαμορφώνεται από όσους προγραμματιστές θέλουν να συμμετάσχουν. Απέναντι στο μυστικό κώδικα των Windows της Microsoft, σύμβολο του ανοιχτού κώδικα είναι το λειτουργικό σύστημα Linux. Σήμερα, το Linux χρησιμοποιείται από 18 εκατομμύρια χρήστες και αναπτύσσεται επτά φορές πιο γρήγορα από τα Windows της Microsoft.

Η ίδια φιλοσοφία εμποτίζει όλους τους τομείς δημιουργίας: από τη βιολογία και το διάστημα μέχρι τη φιλολογία και τη... μαγειρική, όπως φαίνεται, άλλωστε, και στον πίνακα με τα πιο ενδιαφέροντα project κοινοκτημοσύνης που επέλεξε το Wired.

Η φιλοσοφία του ανοιχτού κώδικα έχει δύο άκρες: κοινοκτημοσύνη στη δημιουργία, κοινοκτημοσύνη στη χρήση.

Στη μια άκρη, η συνεργασία των δημιουργών. Το έργο τεμαχίζεται σε πολλά μικρά κομμάτια. Ο κάθε συντελεστής αναλαμβάνει ένα μικρό κομμάτι ή συμβάλλει στη βελτίωση των κομματιών των άλλων. Οι συμμετέχοντες στη συνεργασία μπορεί να είναι ιδιώτες ή μεγάλες πολυεθνικές. Ή και τα δύο! Η μέθοδος, αλλά και το αποτέλεσμα θυμίζουν αποικία μυρμηγκιών. Το όλον είναι καλύτερο από τα μέρη του. Το συλλογικό αποτέλεσμα ξεπερνά το άθροισμα της δουλειάς κάθε συντελεστή.

Στην άλλη άκρη, η ελεύθερη χρήση. Όσοι περισσότεροι έχουν πρόσβαση στο προϊόν τόσο καλύτερο μπορεί να γίνει. Και επειδή η εμπορική λογική δεν είναι κατ? ανάγκη αντίθετη με τη φιλοσοφία του ανοιχτού κώδικα, όσο περισσότερο διαδοθεί το προϊόν τόσο μεγαλύτερη γίνεται η αγορά του...

Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Οι ίδιοι οι οπαδοί του ανοιχτού κώδικα τοποθετούν τις ιστορικές του ρίζες στον Πτολεμαίο, το 150 π.Χ.! Λίγο πιο... πρόσφατα, το 19ο αιώνα, οι πιο σπουδαίοι ετυμολόγοι του κόσμου συνεργάστηκαν μέσω... ταχυδρομείου, για να δημιουργήσουν το διάσημο αγγλικό λεξικό Oxford.

Η νέα δυναμική του ανοιχτού κώδικα οφείλεται σε δύο παράλληλα φαινόμενα: Πρώτον, στην άνοδο του Ίντερνετ, που επέτρεψε τη συνεργασία των δημιουργών και δίνει τη βιομηχανική-μαζική διάσταση στη νέα φιλοσοφία. Δεύτερον, στις υπερβολές των νόμων της πνευματικής ιδιοκτησίας που έσπρωξαν τους δημιουργούς να αναζητήσουν νέους τρόπους συνεργασίας μεταξύ τους και επαφής με το κοινό.

Για όσους νομίζουν ότι όλα αυτά είναι αφελή σε μια εποχή ιδιοκτησίας και ατομικότητας, αξίζει να σημειωθούν οι πρώτες εντυπωσιακές νίκες της κουλτούρας της κοινοκτημοσύνης· δεν είναι μόνο το Linux.
― Η Wikipedia, μια εγκυκλοπαίδεια ανοιχτού κώδικα με 150.000 λήμματα on line, δέχεται πλέον περισσότερες επισκέψεις από την Britannica, το ιερό τέρας του χώρου.
― Το Human Genome Project, δηλαδή η χαρτογράφηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, έγινε δυνατό μόνον όταν η ιδιωτική έρευνα μεταβλήθηκε σε project ανοιχτού κώδικα.
― Και το πιο πρόσφατο παράδειγμα: η έγκαιρη αναχαίτιση του SARS οφείλεται ακριβώς σε μια open source συνεργασία (για πρώτη φορά) μεταξύ των δεκατεσσάρων μεγαλύτερων εργαστηρίων του κόσμου, υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (βλ. Αντίλογο Ιουνίου). Θα μπορούσε να είναι αντιαμερικανικό ή αντικαπιταλιστικό σύνθημα άλλης εποχής. Γίνεται, όμως, πράξη με αφετηρία την καπιταλιστική Αμερική σήμερα. «Η συμμετοχή των πολλών κερδίζει την ιδιοκτησία των λίγων».



OPEN 2
Πλανήτης Άρης, Σαίξπηρ, αριθμός π, χολέρα, ταινίες θρίλερ...

Project Αντικείμενο Ηλεκτρονική διεύθυνση Μars Global Surveyor Map

Συνολικά 85.000 εθελοντές εντοπίζουν πάνω σε έναν ηλεκτρονικό χάρτη τους κρατήρες του πλανήτη Άρη. Η χαρτογράφηση θα βοηθήσει τη ΝΑSA να επιλέξει σημείο προσγείωσης.
International E. Coli Alliance Βιο-μηχανικοί από όλο τον κόσμο συνδημιουργούν μια
εξομοίωση βακτηρίων για γενετική έρευνα.

«Nothing so strange» Τίτλος φιλμ του οποίου το μοντάζ είναι ανοιχτό σε όλους. Στην υπόθεση περιλαμβάνεται και η δολοφoνία του Mπιλ Γκέιτς! nothingsostrange.com/open_source
Υπολογίζοντας το π Μαθηματικοί υπολογίζουν συλλογικά τα υπόλοιπα δεκαδικά ψηφία του
αριθμού Π. projectpi.sourceforge.net

Doe Network H open source βερσιόν της Αγγ. Νικολούλη. Δίκτυο εντοπισμού εξαφανισμένων και αναγνώρισης θυμάτων που σε τέσσερα χρόνια έχει διεκπεραιώσει εκατό υποθέσεις.
doenetwork.org

Open Textbook Project Δωρεάν εγχειρίδια για ευρεία γκάμα αντικειμένων. Εκπαίδευση χαμηλού κόστους / υψηλής ποιότητας. otp.inlimine.org
Open Source Cookbook «Αυτοσχέδιοι» σεφ από όλο τον κόσμο βελτιώνουν ο ένας τη συνταγή του άλλου. ibiblio.org/oscookbook

Project Gutenberg Η πρώτη open source βιβλιοθήκη με 65.000 τίτλους διαθέσιμους on line.
Εθελοντές πληκτρολογούν σελίδα σελίδα τους κλασικούς και διορθωτές ελέγχουν την ακρίβεια των κειμένων.

Think Cycle Μηχανικοί, σχεδιαστές, ακαδημαϊκοί και γιατροί αντάλλαξαν ιδέες μέσω Ίντερνετ και σχεδίασαν ένα εξαιρετικά φτηνό και απλό εργαλείο κατά της χολέρας.


Πηγή: Περιοδικό Wired, Nοέμβριος 2003

... και άλλα 65.000 software ανοιχτού κώδικα στη διεύθυνση www.sourceforge.com