Δύο παρεμβάσεις στο θέμα που θέτει ο Μανώλης Ανδριωτάκης (
Γιατί οι blogger δε συνιστούν (ακόμα) κίνημα):
1.
Μανώλη
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Σύνθετα και απροσδιόριστα τα κάνει το αρχικό σου ερώτημα, το οποίο κατά τη γνώμη μου, δεν υφίσταται: «Γιατί οι blogger δε συνιστούν κίνημα;».
Ερώτημα τόσο ανύπαρκτο όσο και τα: «Γιατί όσοι χρησιμοποιούν τηλέφωνο δεν συνιστούν κίνημα», «γιατί όσοι πίνουν νερό από το δημόσιο δίκτυο ύδρευσης δεν συνιστούν κίνημα». «γιατί όσοι πίνουν φραπέ στην παραλία της Θεσσαλονίκης δεν συνιστούν κίνημα».
Οι bloggers είναι πρώτα απ’ όλα χρήστες μιας συγκεκριμένης τεχνολογίας ή και πιο γενικά ακόμη, χρήστες ενός κοινού, δημόσιου αγαθού. Οσο μάλιστα αυξάνεται ο αριθμός τους, όσο περισσότεροι άνθρωποι από όλο και περισσότερα κοινωνικά στρώματα και ηλικίες χρησιμοποιούν αυτό το αγαθό τόσο παύουν να συνιστούν ομάδα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αρα και με «κινηματικά» χαρακτηριστικά (αν υποτεθεί ότι αυτά κάποτε υπήρξαν ή μπορούσαν να υπάρξουν!).
Ως χρήστες και μάλιστα μιας υπηρεσίας η οποία (προς το παρόν; Για πάντα;) παρέχεται ΔΩΡΕΑΝ και η οποία δεν απαιτεί (σχεδόν) κανενός είδους δέσμευση ή σύμβαση από τον χρήστη, δεν διαθέτουν και καμιά δυνατότητα πίεσης. (Π.χ. να απειλήσουν ότι θα διακόψουν τη χρήση της, ότι θα αυτονομηθούν με δικές τους υπηρεσίες, ότι θα απεργήσουν κλπ κλπ)
Είναι λοιπόν ένα σύνολο απλών χρηστών και τίποτα παραπάνω!
Τίνος πράγματος;
Ενός Μέσου Επικοινωνίας! (Προσοχή! Όχι ιδιοκτήτες του Μέσου! Χρήστες του!)
Όπως το σταθερό ή το κινητό τηλέφωνο! (Μόνο που αυτά δεν είναι Δωρεάν!)
Ενός Μέσου Επικοινωνίας το οποίο είναι αμφίδρομο, επιτρέπει δηλαδή στον χρήστη να είναι ΚΑΙ πομπός ΚΑΙ δέκτης.
Το ίδιο το Μέσο, αν και τεχνικά επιβάλλει έναν συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας, δεν υποδεικνύει το περιεχόμενο του κάθε blog. Το ίδιο το Μέσο έχει ένα συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης: την παραγωγή περιεχομένου. Οιουδήποτε περιεχομένου (πολιτικού, καλλιτεχνικού, σοβαρού, ανόητου, καθημερινού, φιλοσοφικού κλπ), αρκεί να είναι περιεχόμενο, πράγμα εντελώς απαραίτητο για την επιβίωση και εξάπλωση των τεχνολογιών του Internet σε όσο το δυνατόν πλατύτερες μάζες.
Η τεχνολογία των blog γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο δημιουργήθηκε και όχι φυσικά για να βοηθήσει την ανάγκη για ελεύθερη έκφραση. Οι bloggers δεν είναι τίποτα παραπάνω από άμισθοι «εργάτες» της τεράστιας βιομηχανίας των Νέων Μέσων και Τεχνολογιών. Η ελεύθερη έκφρασή τους δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ελάχιστη ανταμοιβή για το ότι επιτελούν –ασυνείδητα οι περισσότεροι- αυτόν τον ρόλο. (Φυσικά δεν είναι οι μόνοι. Οι χρήστες των MySpace, YouTube, FaceBook κλπ κάνουν ακριβώς το ίδιο!)
Εδώ το πράγμα –τεχνικά τουλάχιστον- θα τελείωνε!
Ούτε κινήματα ούτε τσουβαλιάσματα (τύπου Αλαβάνου ή Βενιζέλου) ούτε μελλοντικές προοπτικές…
Και θα τελείωνε αν δεν παρέμενε το θέμα του περιεχόμενου αλλά και του προσδιορισμού του Μέσου: τα blogs όπως και πολλές από τις υπηρεσίες του internet ΔΕΝ είναι Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πρόκειται για Διαδραστικά (Πομπός+Δέκτης) Μέσα Ατομικής/Συλλογικής Εκφρασης και Ενημέρωσης. Κάποια μπορεί να διατηρήσουν τον Ατομικό χαρακτήρα έκφρασης, κάποια μπορεί να αποτελέσουν προσπάθειες συλλογικής έκφρασης, κανένα όμως δεν μπορεί να απευθυνθεί σε ένα Μαζικό ακροατήριο, άρα κανένα δεν μπορεί να έχει μαζική επιρροή και ουσιαστική παρέμβαση στα κοινωνικά δρώμενα…
Απογοητευτικό;
ΚΑΘΟΛΟΥ!
Ισα-ίσα! Τα blogs αντί να μετατραπούν σε Μέσα Μαζικής Χειραγώγησης, εκείνο που μπορούν –στην καλύτερη, φυσικά, περίπτωση- να γίνουν είναι πολλά πεδία ζημώσεων. Μπορούν ακόμη να γίνουν μεγεθυντές κάποιων τάσεων, όχι όμως τόσο ώστε να τις επιβάλλουν (αφού για κάθε είδους μεγέθυνση και προβολή θα υπάρχει πάντα κάποιος που θα ασκεί κριτική ή ακόμη και θα υπονομεύει αυτή την τάση). Μπορούν να γίνουν επιταχυντές ρευμάτων σκέψης και δράσης καθώς και εργαλεία οργάνωσης και συντονισμού κοινών δράσεων.
Τα blogs –όπως και καμιά τεχνολογία ή μέσο- δεν είναι ικανά να παράγουν περιεχόμενο (σκέψεις, ιδέες, πολιτικές). Η παραγωγή περιεχομένου προϋποθέτει τον ανθρώπινο παράγοντα…
Ισχύει δηλαδή το «πανάρχαιο»: «ότι σε ένα οποιοδήποτε πληροφοριακό σύστημα σκουπίδια βάζεις, σκουπίδια βγάζεις».
Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι σε καμιά περίπτωση –κι ας λένε ότι θέλουν τα παραδοσιακά ΜΜΕ- αν και πότε οι blogger θα συσταθούν σε κίνημα. Το ερώτημα είναι πότε και με ποιόν τρόπο τα κινήματα θα χρησιμοποιήσουν ουσιαστικά αυτές τις τεχνολογίες.
Και έχουν ήδη αρχίσει να το κάνουν!
ANemos2.
Μανώλη
Λες: « Κατ΄ αρχήν δεν έθεσα ερώτημα.». Το ερώτημα τίθεται και από τον τίτλο του ποστ σου και από πολλούς, κυρίως στα «παραδοσιακά» Μέσα.
Λες επίσης: «Η γνώμη μου είναι ότι δεν συνίσταται κίνημα στη βάση διαμαρτυριών και μόνο.»
Όχι, δεν συνίσταται. Πολλά κινήματα όμως έχουν ξεκινήσει στη βάση διαμαρτυριών.
Όμως γιατί να υποτιμήσουμε το θέμα της διαμαρτυρίας. Και πολύ περισσότερο γιατί απαιτούμε οι διαμαρτυρόμενοι να έχουν πάντοτε συγκεκριμένα αιτήματα, προτάσεις και λύσεις. Αν συνέβαινε αυτό, τότε δεν θα έπρεπε να βγουν να φωνάξουν κάποιοι «Κάτω η Χούντα» εάν δεν είχαν να προτείνουν και έναν συγκεκριμένο τρόπο δημοκρατικής διακυβέρνησης. Για να το πω και αλλιώς: η διαμαρτυρία ενώνει πολύ πιο εύκολα από ότι ένα συγκεκριμένο αίτημα… (Αυτό βέβαια την καθιστά πολλές φορές μάταιη, δεν σημαίνει όμως ότι δεν θα διαμαρτυρηθείς επειδή δεν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις εκ θεμελίων τον κόσμο.)
«Το επιχείρημα περί χρηστών τηλεφώνου το αντέκρουσα στην προηγούμενη ανάρτηση. Η δημόσια διάσταση των μπλογκ καθιστά το Μέσο ριζικά διαφορετικό απ’ όλα τα προηγούμενα, γι’ αυτό κι αδυνατούμε να συλλάβουμε τις μείζονες προεκτάσεις του σε πεδία όπως π.χ. η ψυχολογία». Εγραφες: «Η αναλογία του ‘50 και του τηλεφώνου είναι άτοπη. Εδώ έχουμε να κάνουμε μ’ ένα Μέσο, που επιτρέπει στον καθένα να έχει ένα τηλεοπτικό, ραδιοφωνικό, κι εκδοτικό συγκρότημα.»
Να μου επιτρέψεις να μην βρίσκω διόλου άτοπη την αναλογία. Η εφεύρεση του τηλεφώνου και η χρήση του είχε ριζοσπαστικές συνέπειες για τα άτομα και τις κοινωνίες, τόσο σε πρακτικό όσο και σε φαντασιακό επίπεδο. Οι δυνατότητες οι οποίες ανοίχτηκαν ήσαν «άπειρες» σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση. Το τηλέφωνο επηρέασε την οικονομία και το εμπόριο, την παιδεία, τον λόγο, τις τέχνες, την ίδια τη δημοσιογραφία. Τα πάντα!
Οσο για τον ρόλο του στην πολιτική; Μην το συζητάμε! «Γουότεργκέϊτ», ελληνική χούντα («μην τα λέμε αυτά από το τηλέφωνο»), κοριοί επί Δεξιάς αλλά και ΠΑΣΟΚ και όχι μόνο…
Μήπως να πούμε και για τον ρόλο των κινητών τηλεφώνων; Πρόδηλος και εξίσου ριζοσπαστικός! Όταν μάλιστα ενοποιεί και τις τεχνολογίες του Internet, ακόμη μεγαλύτερος.
Τα παραπάνω αφορούν και τα επόμενα που λες: «Επανέρχομαι στους χρήστες του τηλεφώνου για να σου πω ότι πολύ απλά η ευθύνη στη χρήση του τηλεφώνου είναι πολύ περιορισμένη».
Περιορισμένη; Τότε γιατί παρακολουθούνται συστηματικά;
Και σίγουρα δεν έχει μόνο αυτή την διάσταση:
«Βέβαια μπορείς να ζητήσεις την παρακολούθηση του τηλεφώνου σου και την άρση του απορρήτου των τηλεπεκοινωνιών αν θεωρείς ότι κάποιος σε απειλεί ή σε ενοχλεί συστηματικά.»
Λες: «Βέβαια θα ήταν ακραία η σύναψη οργάνων των χρηστών, ακριβώς γιατί δεν υφίσταται η απεύθυνση στη δημόσια σφαίρα. Στο τηλέφωνο είσαι εσύ κι άλλος ένας, ή το πολύ δυό τρεις. Στα ιστολόγια δυνητικά είναι οι πάντες.»
Δυνητικά! Δεν είναι όμως! Και όσο οι πομποί(-bloggers) αυξάνονται τόσο σε λιγότερους απευθύνονται.
Ένα κανάλι (τηλεόρασης, ραδιοφώνου) = όλοι οι τηλεθεατές, ακροατές.
Πολλά κανάλια = τεμαχισμένο κοινό
100 blog = πολλοί επισκέπτες για το καθένα
1.000.000 blog = ελάχιστοι επισκέπτες για το καθένα
Τι σημαίνει αυτό;
Ότι η ένωση κεκέδων είναι ουσιαστικά ηλίθια. Αφού τα σχετικά βίντεο είναι ζήτημα αν θα τα δουν 100 άνθρωποι το καθένα! («Πρόσφατα, μια οργάνωση για τα δικαιώματα των κεκέδων (ναι καλά διάβασες) στη Μεγάλη Βρετανία διαμαρτυρήθηκε έντονα στο YouTube γιατί εμφανίζονται δεκάδες βίντεο που προσβάλουν ανθρώπους με το συγκεκριμένο πρόβλημα».)
«Το αγαθό βέβαια δεν είναι δημόσιο, μιας και το πληρώνεις σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Το αίτημα για δωρεάν Διαδίκτυο π.χ. θα μπορούσε να είναι όντως ένα πολύ ωραίο αίτημα για την ελληνική μπλογκόσφαιρα, αλλά το έχει θέσει , απ’ ότι γνωρίζω με μικρή ένταση, μόνο κάποιο μέρος του ΠΑΣΟΚ.»
Και πολύ καλά κάνουν!
Δωρεάν Διαδίκτυο θα σήμαινε νεκρό Διαδίκτυο!
«Εν πάση περιπτώσει, η διαφωνία μας έγκειται στο εξής. Εσύ για παράδειγμα υποστηρίζεις ότι ένας υπάρχον σχηματισμός, μια συλλογικότητα, ένα όργανο, οι ομοφυλόφιλοι ή οι Αλβανοί, ή οι κυνηγοί, θα χρησιμοποιήσουν τα μπλογκ ως όργανα επικοινωνίας και προπαγάνδας, προκειμένου να πείσουν ή να κάνουν λόμπιινγκ. Είμαι σίγουρος ότι δεν αναφέρεσαι στους κυνηγούς, αλλά σε δίκαια κινήματα και σχηματισμούς, που θα διατυπώσουν καίρια και υγιή πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα.»
Ναι, διαφωνούμε ριζικά! Και μάλιστα αναφέρομαι και στους υπόλοιπους. Ποιος θα τους το απαγορεύσει; Και γιατί να τους απαγορεύσει; Και τι θα πει «υγιή» πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα; Μακριά από μένα (όμως ΠΟΛΥ μακριά) όσοι νομίζουν ότι μπορούν να το παίξουν ιερατείο το οποίο θα κρίνει την υγεία και το δίκαιο των αιτημάτων. Αυτό μόνο η κοινωνίας ως συλλογικότητα μπορεί και πρέπει να το κάνει…
Λες: «Ωστόσο, στο Μέσο επιφυλάσσεις κατά τη γνώμη μου μια παραδοσιακή και «κατεστημένη» χρήση, που το θέλει να είναι περισσότερο εργαλείο του μάρκετινγκ και της «επικοινωνίας», παρά ένα διαλεκτικό Μέσο, που μπορεί να βοηθήσει σε πραγματικές ζυμώσεις, αν και μερικές αράδες παραπάνω λες ότι οι τελευταίες ευνοούνται. Ίσως εδώ υπάρχει μια αντίφαση. Πρέπει να επιλέξουμε: θέλουμε ένα εντυπωσιοθηρικό εργαλείο για πρόσκαιρα αποτελέσματα ή ένα Μέσο που θα επιβεβαιώσει τη δυναμική του, βοηθώντας τους πολίτες να μπουν στην πολιτική, στην κοινωνία, στη ζωή;»
Η αντίφαση δεν είναι στην επιλογή, ο καθένας μπορεί να θέλει ο,τι από τα δύο προτιμά ή και τα δύο! Η αντίφαση είναι στο «θέλουμε». Ποιοι «θέλουμε»; Θέλουμε εμείς οι δύο το ίδιο πράγμα; Θέλω εγώ και ο τάδε blogger τα ίδια; Προς Θεού!
Δεν υπάρχει κοινή συνιστάμενη σε όλα τα ζητήματα. Κι ούτε πρόκειται ποτέ να υπάρξει. Κοινές συνισταμένες θα υπάρχουν μόνο σε επιμέρους θέματα και για όσο διάστημα και σε όση έκταση συμφωνούν οι περισσότεροι. Από εκεί και πέρα ο καθείς και τα όπλα του, ο καθένας και ο δρόμος του…
«Η δική μου άποψη είναι ότι τα ιστολόγια δίνουν μια ιστορική ευκαιρία αυτό να γίνει σε μηδενική βάση. Να δημιουργηθούν δηλαδή συλλογικότητες και συμμαχίες στη βάση διαλόγου που θα έχει γίνει μέσα σε εικονικούς χώρους, οι οποίοι βέβαια στη συνέχεια θα γίνονται και απτοί.»
Από την πλευρά μου δεν νομίζω και δεν ελπίζω σε καμιά ιστορική ευκαιρία των ιστολόγιων (Είδες; Επιτέλους με βρίσκεις απαισιόδοξο) εάν η ίδια η κοινωνία και οι δυνάμεις της δεν δώσουν ευκαιρίες στον εαυτό τους.
ANemos
3.
Θέτεις πολλά ζητήματα μαζί και σε ακολουθώ:
1.
Αλί και τρισαλί αν περιμένουμε από μια τεχνολογία (τα ιστολόγια) να αδράξουν την ιστορική ευκαιρία. Αυτό μου θυμίζει τον τεχνολογικό (και τάχα πολιτικό) ανταγωνισμό των πάλαι ποτέ υπερδυνάμεων για το ποια θα πατήσει πρώτη το πόδι της στη Σελήνη…
Τις ιστορικές ευκαιρίες τις αδράχνουν οι κοινωνίες (πιο συγκεκριμένα: οι κοινωνικές τάξεις). Βεβαίως οι τεχνολογικές εξελίξεις (αλλά όχι από μόνες τους) δημιουργούν νέες κοινωνικές τάξεις, ανάγκες και ιδέες (Το εμπόριο, την αστική τάξη. Οι ατμομηχανές, την εργατική τάξη κοκ) όμως εδώ δεν μπορούμε να μιλάμε ακόμη για ένα τέτοιο φαινόμενο. Ισως επειδή το internet δεν συνιστά μια αυτοτελή εξέλιξη…
2.
Αν «αποτύχουν (τα ιστολόγια), θα σημαίνει ότι η κοινωνία, οι πολίτες δε μπορούν, ή δε θέλουν, ή αδυνατούν πια να αδράξουν τις ευκαιρίες». Νομίζω ότι τους παρα-δίδεις αξία. Δηλαδή, αν ξεπεραστούν ως τεχνολογική πλατφόρμα (όπως είναι πολύ πιθανό), την χάσαμε την επανάσταση; Τι λες σύντροφε;
3.
Λες: «Θεωρώ ότι η πολυδιάσπαση φερ’ ειπείν της αριστεράς είναι μια παθογένεια που θα μπορούσε να «θεραπευτεί», εάν η γνήσια δημοκρατία εισχωρούσε στα σχήματα, εάν το άνοιγμα στην κοινωνία γινόταν ειλικρινές». Αυτές είναι οι αιτίες της παθογένειας της Αριστεράς; Και θα τα λύσει μέσα από τα ιστολόγια;
Αλλά και πάλι μιλάμε με όρους υγείας;
Γιατί είναι «παθογένεια»;
Τι θα πει «γνήσια δημοκρατία»;
Αυτές οι (ιδεολογικές) «καθαρότητες» μας φάγανε!
3.
«Εάν για παράδειγμα μας έλεγαν δέκα, είκοσι, τριάντα blogger ελάτε να συζητήσουμε πάνω σε συγκεκριμένη ατζέντα (στην οργάνωση της οποίας βέβαια θα είχαμε κι εμείς συμμετοχή) θα αρνιόμασταν με το σύνηθες για την Ελλάδα επιχείρημα «όχι, γιατί δε γίνεται τίποτα» ή θα προσπαθούσαμε να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας σε κάτι τόσο αβέβαιο, όσο και το μέλλον;»
Όχι! Θα αρνιόμουν με το επιχείρημα: «δεν εκπροσωπώ κανέναν, δεν δεσμεύω κανέναν και δεν δεσμεύομαι από κανέναν». Και θα συμπλήρωνα (από μέσα μου): «…παρά μόνο σε ένα πλαίσιο μιας στρατηγικής σύγκρουσης και ανατροπής». Αρνούμενος τη δημιουργία μια «φωτισμένης πρωτοπορίας»!
Η φτώχεια στην Ελλάδα
