Η δημιουργική καταστροφή...

Αν τα σχέδια για τα αυτοκίνητα υδρογόνου προχωρήσουν, η πιθανότερη αντιμετώπιση του Τύπου θα είναι περίπου η εξής: «Καταστρέφονται χιλιάδες μικρομεσαίοι. Σε απόγνωση οι βενζινάδες όλης της χώρας». Κάποιοι πιο φιλεργατικοί μπορεί να τιτλοφορήσουν την είδηση ως εξής: «Στο δρόμο εκατοντάδες εργαζόμενοι των διυλιστηρίων». Όσοι αμφιβάλλουν γι’ αυτή την εξέλιξη, ας ρίξουν μια ματιά στους τίτλους περί «Πάλκο». Οι ίδιοι είναι, μόνο που δεν αφορούν το πετρέλαιο, αλλά την εξίσου απαξιωμένη (για τα επίπεδα της χώρας μας) κλωστοϋφαντουργία.

Όλοι ξέρουν –και το γνωρίζουμε χρόνια τώρα– ότι βιομηχανίες έντασης εργασίας στη χώρα μας δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους χαμηλά αμειβόμενους Ασιάτες, ή Βουλγάρους. Ακόμη κι εκείνοι που χύνουν τα πιο πυρωμένα δάκρυα τα φορούν ρούχα «Made in Malaisia». Ως καταναλωτές –κι όχι ως αιμοβόροι καπιταλιστές– επιδοτούν τις «μεσαιωνικές εργασιακές συνθήκες» στον Τρίτο Κόσμο. Οι ίδιοι άνθρωποι θα βγάλουν πύρινους λόγους κατά των «εταιριών που βάζουν τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους», αλλά δεν θα πουν τίποτε εναντίον των καταναλωτών που βάζουν το κέρδος (το οποίο έχουν από την χαμηλή τιμή των εσώρουχων «Made in India»), πάνω από τις εργαζόμενες της «Πάλκο».

Το 1942 ο Αυστριακός οικονομολόγος Γιόσεφ Σουμπέτερ διατύπωσε την θεωρία της «δημιουργικής καταστροφής». Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η ίδια η ζωή απαξιώνει μερικές οικονομικές δραστηριότητες και δημιουργεί νέες. Κάποτε υπήρχε στην Ελλάδα ανθηρή πιλοβιομηχανία. Έφτιαχνε καπέλα και ζούσαν μερικές εκατοντάδες οικογένειες. Σήμερα έμεινε –ως ανάμνηση– ένα θαυμάσιο κτίριο στην Οδό Πειραιώς. Κάποτε όλος ο κόσμος εξόρυσσε άνθρακα. Σήμερα κινείται με πετρέλαιο και αύριο με υδρογόνο. Εμείς τι πρέπει να κάνουμε; Να παραμείνουμε στον άνθρακα, για να μην χαθούν θέσεις εργασίας, ή να δούμε το υδρογόνο;

Το πρόβλημα στη χώρα μας είναι πως ο δημόσιος διάλογος επικεντρώνεται πάντα στην «καταστροφή» και ποτέ στη «δημιουργία». Ίσως γιατί η «καταστροφή» δίνει καλύτερα πλάνα στην τηλεόραση (ειδικά όταν έχει να κάνει με όμορφα κορίτσια που εργάζονται σε αλυσίδες καλλυντικών). Ίσως γιατί έτσι μπορούν διάφοροι «φιλεργάτες» πολιτικοί ν’ ανέβουν σε ένα βαρέλι και να αλιεύουν ψήφους.

Το πρόβλημα λοιπόν στη χώρα δεν είναι ότι καταστράφηκαν 500 θέσεις εργασίας στην «Πάλκο», αλλά γιατί ταυτόχρονα δεν δημιουργήθηκαν άλλες χίλιες. Το πρόβλημα δεν είναι οι κλωστοϋφαντουργίες που φεύγουν, αλλά οι επιχειρήσεις πληροφορικής που δεν έρχονται.

Πάσχος Μανδραβέλης

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή» στις 19.5.2003