Χρειάζεται τέχνη, τύχη και τόλμη για να κατονομάσεις τους μαλάκες!

Το λιοντάρι του χειμώνα

Με τον ΣΤΑΘΗ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟ

Λίγα πράγματα είχαν τη δύναμη και την αξία του λόγου που έγραψε ο Χάρολντ Πίντερ για την τελετή του Νόμπελ, σήμερα. Δόθηκε πριν από 5 μέρες στη δημοσιότητα και χτύπησε σαν αστροπελέκι τη συνείδηση του υπνωτισμένου κόσμου. Ουσιαστικά ήταν μια δραματική πύκνωση της πολιτικής του στάσης τα τελευταία χρόνια. Που τη χαρακτηρίζει ένα πράγμα: σκέφτεται την κατάσταση από την αρχή, χωρίς να θεωρεί δεδομένο τίποτα. Σκέφτεται δηλαδή το πράγμα από τη ρίζα του - είναι ριζοσπαστικός με την κυριολεξία του όρου.

Από κάθε άποψη με ανακουφίζει. Υπάρχει ένας μαύρος μανδύας που τυλίγει τον πλανήτη, τον πήζει από νύχτα: είναι το μανιπουλάρισμα των media. Δεν υπάρχουν άνθρωποι, αλλά η εικόνα τους. Δεν υπάρχουν γεγονότα, αλλά ανταποκρίσεις. Μια γιγαντιαία μάκινα στήνεται νυχθημερόν για να κοπεί και να ραφτεί η «αλήθεια». Για να βαφτούν πρόσωπα. Να δοξαστούν δολοφόνοι. Να συκοφαντηθούν οι αντιρρησίες. Είναι τόσο πολυπλόκαμος, πολυάριθμος και πολύσημος ο μηχανισμός, που η κριτική της εικονικής πραγματικότητας, μοιραία, στέκεται στα επιμέρους, πιάνει το νόθο νήμα από τη μέση ή την άκρη του.

Χρειάζεται αθωότητα παιδιού και λιονταρίσια καρδιά για να δεις το ψέμα ολόκληρο -μετέωρο με τις ρίζες του στον αέρα. Να δεις όλους τους ηθοποιούς ταυτόχρονα πάνω στη σκηνή, τη διαπλοκή των ρόλων τους, πώς η μια ατάκα απαντάει στην άλλη, πώς τα σκηνικά εναλλάσσονται για να οδηγήσουν στο κοινό, μοιραίο τέλος. Χρειάζεται να είσαι έξω από τη διαδικασία του πλουτισμού, τα μαύρα μεγαλεία, τα παιχνιδάκια της κοινωνίας. Χρειάζεται να είσαι καλλιτέχνης ή τρελός, παιδί με ζόρια ή βαριά άρρωστος. Να μην έχεις τίποτα να χάσεις από αυτά που, αν τα χάσεις, δεν έχασες και τίποτα. Για να μπορέσεις να συλλαβίσεις το ψέμα σαν κάτι εξωφρενικό. Και να δεις ότι ο κύριος που μιλά με στόμφο, φρενήρης κάτω από την κορόνα του, λέει απλώς μαλακίες.

Αυτά είναι βεβαίως γενικότητες. Το ουσιώδες, στην περίπτωση του Πίντερ, που αναβαθμίζει το λόγο του από τη ρητορεία στον ακτιβισμό, είναι ότι κατονομάζει το κακό. Μιλά συγκεκριμένα. Αυτός, που αγαπά το κρίκετ και τη λεπτομέρεια, μισεί τις γλύκες και θέλει να είναι χρήσιμος. Μιλά για το πόσο αμέριμνα εγκληματεί ο Μπους, πόσο ταπεινωμένο κι άδοξο είναι το σκυλάκι της Μεγάλης Βρετανίας. Δεν είναι τυχαίο ούτε παράδοξο ότι οι εικόνες που χρησιμοποιεί θυμίζουν το βίντεο κλιπ ενός άλλου, θυμωμένου καλλιτέχνη: του Τζορτζ Μάικλ. Διότι αυτό είναι θυμός -όχι μόνο να γράφεις δεκαπεντασύλλαβους για την οργή- αλλά και να τα βάζεις με τον κορυφαίο δυνάστη σου: την Εταιρεία!

Αυτή η ολική κριτική του συστήματος είναι ανακουφιστική, διότι απαντά σε μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη. Να ανατραπούν και να ξαναμοιραστούνε όλα. Η Δύση έχει τα καλά της, αλλά γέρασε. Σάπισε. Κυλάει στο έγκλημα και τη γενοκτονία - και το βαφτίζει διεθνές δίκαιο. Στην Ελλάδα, που είναι ακόμα πιο ζαλισμένη κι άμαθη, πνευματικοί άνθρωποι ή καλλιτέχνες με κότσια δεν υπάρχουν, να βγουν και να ΚΑΤΟΝΟΜΑΣΟΥΝ την ασκήμια. Το ψέμα. Και το έγκλημα. Λίγες φωνές στο αντεργκράουντ μόνο, που γρήγορα το σύστημα τις παίρνει, τις μιμείται και τις προσοικειοί.

Ομως η ανάγκη υπάρχει. Κι όταν η Τέχνη και το Πνεύμα δεν την εκφράζουν, την εκφράζει το πεζοδρόμιο. Ο δρόμος. Σπασμωδικά και βίαια.

Στο site του BBC υπάρχει ολόκληρος ο λόγος του Πίντερ (και η αναφορά του στη δικτατορία των Ελλήνων συνταγματαρχών, που ξελεχώνιασε κάτω απ' το χνώτο της Αμερικής, στο στάβλο). Γενικώς, στο Ιντερνετ, μέσω του Google, υπάρχουν καταπληκτικά κομμάτια γι' αυτόν τον καταπληκτικό άνθρωπο.