ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

To "OPEN" έλαβε και δημοσιεύει το παρακάτω άρθρο με το οποίο ανοίγει το διάλογο για τη Θεσσαλονίκη:

Στις 13 Ιανουαρίου του 1990 σε κείμενό μου στην εφημερίδα ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ έγραφα: Η Θεσσαλονίκη, αυτή η άλλη η διαφορετική πόλη, έπρεπε να ενοχοποιηθεί. “Έπρεπε η ανάλυση που ίσχυσε για την Αθήνα, για την ανάπτυξή της, να ισχύσει και για την πόλη μας… Η αποενοχοποίηση του Αθηναϊκού μοντέλου φαίνεται ότι πρέπει να περάσει μέσα από την ενοχοποίηση της δικής μας ανάπτυξης”.

Δεκαπέντε χρόνια μετά δυστυχώς για τον τόπο μας η ΕΝΟΧΗ αυτή εγκαταστάθηκε πλήρως! Την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας ενοχοποιήθηκαν, κακοποιήθηκαν, συκοφαντήθηκαν ιδέες, αξίες, ιδανικά, έννοιες, λέξεις (1).

Απόψεις, πολιτικές, αναλύσεις, μορφωτικές προσπάθειες, όταν δεν λεηλατούνταν στο εσωτερικό του Ελληνικoύ γραφειοκρατικού, ¨Σοσιαλιστικού¨ μορφώματος , εξωστρακίζονταν ή έπιπταν εις το πυρ το εξώτερον. Η λεηλασία των ιδεών είναι η ¨καλύτερη¨ εκδοχή, παντελούς απουσίας και εξαφάνισης της Δημοκρατίας από την πολιτική ζωή.

Ο G.Bargel στο βιβλίο του – με τον παραπλανητικό για τους μορφωτικά υπανάπτυκτους τίτλο – ¨ΑΘΗΝΑ¨(2), υποστήριζε ότι η Θεσσαλονίκη από το Βυζάντιο μέχρι και την Τουρκοκρατία ήταν η κατ΄ εξοχήν Βαλκανική πόλη. Ο δε Ν. Σβορώνος (3) γράφει:¨Ο Λευκός Πύργος που οικοδομήθηκε τον 15^ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε αργότερα στον χώρο του λιμανιού, θύμιζε τον πλούτο της Θεσσαλονίκης τον 18^ο αιώνα¨. Μια απλή ιστορική ανάγνωση της περιοχής μας δείχνει ότι η Θεσσαλονίκη υπήρξε ένα αυτοδύναμο οικονομικό και κοινωνικό κέντρο σε μια περίοδο που είναι αδύνατη η συσσώρευση αγροτικού περιφερειακού πλεονάσματος.

Ο δικομματικός μονοκομματισμός όμως στην Ελλάδα επέλεξε την άλλη εκδοχή. Την εκδοχή της Θεσσαλονίκης ως μεταπρατικής πόλης (4) . Αυτή είναι η συμβολή πολιτικών και μορφωτικών υποκειμένων της πόλης μας, της χώρας μας, στην επιλογή του Αθηναϊκού εθνοκτόνου μοντέλου για την περιοχή μας. Πολιτικά και μορφωτικά υποκείμενα, ελίτ και διάδοχοι που δεν ανέγνωσαν την Ιστορία, αλλά την αγνόησαν συστηματικά επέλεξαν την ψευδοεξυγχρονιστική ανισορροπία της ανάπτυξης. Την ΑΝΑΠΤΥΞΗ της ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.

Μια βαθιά κοινωνική, δημογραφική, και οικονομική μελέτη του αναπτυξιακού δρομολογίου, όχι μόνο της πόλης μας, αλλά και των γύρω αναπτυξιακών κέντρων, αποδεικνύει ότι η Θεσσαλονίκη – σε αντίθεση με την Αθήνα – τουλάχιστον μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ΄80 δεν αναπτύχθηκε ερημώνοντας την Νάουσα, την Έδεσσα, την Βέροια, τα Γιαννιτσά, τη Χαλκιδική, την Κατερίνη κλπ. Ούτε προκάλεσε ¨συνθήκες εθνικής αυτοκτονίας, αποδιάρθρωσης, προσφυγοποίησης των αυτόχθονων (5) . Δεν ενσωμάτωσε τους γύρω της, δεν έγινε πόλη-κράτος, δεν παραμορφώθηκε. Αντίθετα, από τη δεκαετία του ΄90 και μέχρι σήμερα, γίναμε μάρτυρες ¨Αθηνοποίησης¨ της Θεσσαλονίκης, μετατροπής της σε μια πόλη που ¨αναπαράγεται χωρίς να ολοκληρώνεται που- τελικά- αναπτύσσεται μέσα στον περιβαλλοντολογικό βιασμό και την παραμόρφωση¨(6). Είναι η δεκαετία που η χώρα μας, οι πόλεις και οι περιφέρειές τους, χάνουν το πλεονέκτημα του γεωοικονομικού, γεωιστορικού και γεωπολιτισμικού πλεονάσματος. Είναι η περίοδος που η Πρωτεύουσα γίνεται Χώρα (7).

Η μνήμη μαζί με την ταυτότητα, την ιστορία και την συνείδηση είναι σημεία ¨εκκίνησης για την ανάκτηση των πόλεών μας (8). Της Θεσσαλονίκης. Σήμερα, σε αντίθεση με το παρελθόν, έχουμε τον Έλληνα Gramsci. Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης με την τεράστια ιδεολογική, μορφωτική και πολιτική του συμβολή μας βοηθά να καταλάβουμε τη διαφορά ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο μας (9). Τα πολιτικά, ιδεολογικά και αισθητικά εφόδια υπάρχουν. Αν το 2000 μ.Χ. ευγνωμονούμε τους προγόνους μας για τον πολιτισμικό πλούτο που μας κληροδότησαν, είναι σίγουρο ότι το 4000 μ.Χ. οι απόγονοί μας είτε θα μας περιγελούν είτε θα προσπαθούν να καταλάβουν τι να είναι άραγε αυτές οι τσιμεντένιες κολώνες με τις τέσσερις σιδερένιες ¨αναμονές¨ στην κορυφή τους, που χάσκουν εδώ και κει στο δρόμο Θεσσαλονίκη-Κιλκίς! Είναι τα ¨μεταβιοτεχνικά¨ και ¨μεταβιομηχανικά¨ κατάλοιπα των διαφόρων ¨αναπτυξιακών¨ Νόμων των Πράσινων και των Μπλε που ένωσαν το Κιλκίς με την Θεσσαλονίκη με μια απέραντη κακογουστιά, καταστρέφοντας το τοπίο, τη γη, την παραγωγή. Έτσι, το έλος που οι πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Θράκη και την Μικρά Ασία αποξήραναν με τα χέρια τους και μετέτρεψαν σε έναν εύφορο κάμπο, ξαναγίνεται έλος εγκαταλελειμμένων βιοτεχνιών και βιομηχανιών. Εκεί καλλιεργήθηκε τσιμέντο.

Οι εθνοκτόνες Ελληνικές Κυβερνήσεις, οι Έλληνες βιοτέχνες και βιομήχανοι ανακάλυψαν τον ¨Ιμπεριαλισμό¨. Την Βουλγαρία, την Αλβανία, τα Σκόπια, την Ρουμανία.

Το ίδιο τοπίο παντού΄ στο δρόμο για την Πέλλα, το Πολύκαστρο, την Χαλκηδόνα. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις ¨καθαρή¨ ελιά στον κάμπο της Ορμύλιας και των Ν. Μουδανιών. Και είναι ακόμη πιο δύσκολο πια, να βρεις βιοτεχνίες στη Θεσσαλονίκη. Βιοτεχνίες ένδυσης, το καμάρι της πόλης, η ζωογόνος φλέβα του Βορρά.

¨Η ύπαιθρος ερημώνεται ή γίνεται ¨πόλις¨ και η πόλις γίνεται μη-πόλις, αντίπολις (10) . Η Άνω Πόλις της Θεσσαλονίκης θάφτηκε από την κάτω πόλη, την αντίπολη. Θάφτηκε κάτω από την ασχήμια του μεγαλύτερου και ατιμώρητου ποινικού αδικήματος που ίσχυσε και ισχύει ακόμα στην Ελλάδα (βλ. Κ.Καραμανλής, ο πρεσβύτερος). Την ΑΝΤΙΠΑΡΟΧΗ. Βασικός πυλώνας της αρχιτεκτονικής υπανάπτυξης. Στο Πανόραμα αντί για πεύκα φυτρώνει τσιμέντο. Στην Ανατολική Θεσσαλονίκη στα όμορφα ¨χωριουδάκια¨ του κόλπου, Περαία, Μπαχτσές, Ν. Μηχανιώνα, σε λίγα χρόνια θα χρειάζεται να γίνει εισαγωγή σταφυλιών για να γίνουν οι γιορτές του τσίπουρου που έχουν καθιερώσει οι Δήμαρχοι της περιοχής. Τα πεπόνια, τα καρπούζια, οι φακές της περιοχής, δεν υπάρχουν πια. Στην Επανομή χτίζουν πλέον δίπλα στον Βιότοπο. (Οι Έλληνες οικολόγοι απουσιάζουν, έχουν ένα μόνο στόχο, τους Έλληνες κυνηγούς).

Οι καλλιέργειες, ο τόπος υποχωρεί δίνοντας τη θέση τους σε κλώνους. Η Θεσσαλονίκη κλώνος της Αθήνας. Τα χωριά, οι πόλεις της περιοχής μας, κλώνοι της Θεσσαλονίκης. Οι άξονες των πόλεων κόπηκαν στη μέση. Οι ορίζοντες στεριανοί και θαλάσσιοι αφανίστηκαν (11). Όλα πια είναι απελπιστικά ίδια και άσχημα. Χωρίς μνήμη, ταυτότητα, αισθητική. Χωρίς τόπο, χωρίς σχέδιο. Νομίζω ότι ήρθε ο καιρός η πόλις, ο δήμος, το άστυ να συναντηθεί αρμονικά με τους αγρούς, με την παραγωγή, με την μνήμη. Οι επεκτάσεις των ρυθμιστικών σχεδίων αποτελούν εδώ και χρόνια τη μέγιστη πολεοδομική, αρχιτεκτονική και πολιτισμική βαρβαρότητα.

Η Ελλάδα έχει ανάγκη από νέες πόλεις, νέες περιφέρειες, νέα ανάπτυξη.

Μια σχολή ζωοτεχνίας στο Σοχό, τυροκομίας στη Δορκάδα, οινοποιίας στον Άγιο Παύλο Χαλκιδικής, ελαιουργίας στα Ν. Μουδανιά και δασοπονίας στη Μ. Παναγία Χαλκιδικής, θα ήταν μια καλή αρχή.

Μια νέα ΑΓΡΟΦΙΛΙΑ (12) θα πρέπει να πάρει πίσω το έδαφος που της ανήκει από τις πόλεις.

Οι δε πόλεις μπορούν να ¨ανακτήσουν τη χαμένη ιστορική, πολιτισμική, αρχιτεκτονική κληρονομιά και ταυτότητά τους, την ψυχή, το πνεύμα τους…..¨(13).

Θεσσαλονίκη 7/3/2005

ΣΤΕΛΙΟΣ ΒΙΚΟΠΟΥΛΟΣ

ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΣ.

ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ομιλία Μ.Χαραλαμπίδη στη συνεδρίαση του Ε.Σ. της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ- Θεσσαλονίκη 24/3/2002.
2. G.Burgel ¨ΑΘΗΝΑ¨εκδ. Εξάντας 1976.
3. Ν.Σβορώνος ¨Le commerce de Salonique au 18eme siecle.Paris pof.1956.
4. Κ.Μοσκώφ ¨Τομή της μεταπρατικής πόλης¨ εκδ.Στοχαστής.
5. Χ.Κηπουρός ¨ Η Ελληνική ανάπτυξη πρέπει να αρχίσει από την περιφέρεια. Εφ. Ελευθεροτυπία 31/12/87.
6. Β.Χαστάογλου ¨Η σχέση πόλης-υπαίθρου στον Γκράμσι¨.Περιοδικό ¨Πόλη και Περιφέρεια¨Νο3. Ιανουάριος-Απρίλιος 1982.
7. Χ.Κηπουρός ¨Αγώνας για την Γεωοικονομική Δημοκρατία¨.Εκδ. Γόρδιος 2002.
8. Γ.Χούτας ¨Κοσμητεία πόλεων και τοπίου¨εφ.Επενδυτής 12-13/1/2002.
9. P.Ingrao ¨Crisi e terza via¨.
10. Μ.Χαραλαμπίδης ¨Πόλεων και Τόπου Παιδεία¨εκδ.ΣΤΡΑΒΩΝ.
11. Le Corbusieur ΄Για μια αρχιτεκτονική¨εκδ. ΕΚΚΡΕΜΕΣ
12. Μ.Χαραλαμπίδης ¨ΑΓΡΟΦΙΛΙΑ¨εκδ. Γόρδιος.
13. Μ.Χαραλαμπίδης ¨Πόλεων και Τόπου Παιδεία¨εκδ. ΣΤΡΑΒΩΝ.