Τρίτη, Ιουνίου 19, 2007

Επιτροπές ζωής και θανάτου

Του ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Πουθενά το έλλειμμα ηθικής δεν εμφανίζεται με τρόπο περισσότερο μεγαλοπρεπή απ' ό,τι στο πεδίο της λεγόμενης βιοηθικής, όπου οι εξελίξεις βηματοδοτούνται απ' τις πιέσεις των εταιρειών για τη βελτίωση του προϊόντος, εν προκειμένω του ανθρώπινου σώματος. Αυτό το έλλειμμα πιστοποιείται απροκάλυπτα με την οικουμενική τάση απόδοσης πρωτείου στη βιολογική μας ύπαρξη, σε βάρος της ψυχικής, άρα και εν λευκώ εξουσιοδότησης ώστε η τεχνολογία να αποφασίζει περί ζωής και θανάτου. Θεωρήστε το σαν μια νοσταλγική επιστροφή του μετανεωτερικού ανθρώπου στην κατάσταση ενός ζωικού ή μάλλον φυτικού είδους, ανοιχτού στις μεταλλάξεις. Είναι φανερό ότι κουραστήκαμε να είμαστε άνθρωποι.

Η ιστορική πείρα των τελευταίων 30 χρόνων διαποτίστηκε απ' την ένταση και τους ρυθμούς επιτάχυνσης που επιβλήθηκαν σ' αυτή τη βάρβαρη μεταμόρφωση, αρχής γενομένης από την ιδέα ότι το DNA ήταν μια γλώσσα, συνεπώς και η γλώσσα δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί ένα πλέγμα κωδικοποιημένων πληροφοριών με ουδέτερο ηθικό φορτίο, που μεταδίδονταν όπως στα ζωντανά κυτταρικά συστήματα. Στην ίδια σιωπηλή γλώσσα έπρεπε τώρα να συνεννοηθούμε με τους γενετιστές, παρακολουθώντας αμίλητοι όλα εκείνα τα επεισόδια που συνόδευσαν την εξαφάνιση της ηθικής μέσα στην χαοτική κατάρρευση του συμβολικού οικοδομήματος.

Οπως θυμούνται οι παλαιότεροι, η αλυσίδα των επεισοδίων εγκαινιάστηκε με την τρέλα των μετρήσεων του I.Q., λες και η νοημοσύνη γινόταν ευρέως παραδεκτή σαν κάτι το αμιγώς εργαλειακό, οπότε η καλωδίωση του εγκεφάλου ήταν θέμα χρόνου. Με την εμπέδωση της νεοδαρβινικής πεποίθησης ότι είμαστε ομοαίματοι των πιθήκων, η νομιμοποίηση των εκτρώσεων αποδείχτηκε αναγκαία.

Αμέσως δρομολογήθηκε η ανάπτυξη τομέων όπως ο κλωνισμός και η κρυονική. Στάθηκε αδύνατο να φέρει κανείς αντιρρήσεις στον επαναπρογραμματισμό του γενετικού υλικού και στα μωρά κατά παραγγελίαν. Ηδη οι πύλες για την ευθανασία και την ευγονική είχαν αφεθεί διάπλατες. Η τεχνητή γονιμοποίηση, το Viagra και το χάπι γυναικείου οργασμού, τα αναβολικά, οι γάμοι ομοφυλόφιλων, οι εγχειρήσεις αλλαγής φύλου, οι πλειστηριασμοί ωαρίων στο διαδίκτυο και το κυνήγι οργάνων, όλ' αυτά εισέβαλλαν στην κοινωνική μας σφαίρα σαν κάτι το αναπόφευκτο. Ο καθ' οδόν επανασχεδιασμός του σώματος και οι φαντασιώσεις συγχώνευσης του ανθρώπου με τις μηχανές, τύπου cyborg, ανακηρύχθηκαν σε φιλοσοφικά ιδανικά ευρείας κατανάλωσης. Παρομοίως η γενετική τροποποίηση της χλωρίδας και της πανίδας συνέπεσε με τη θέσπιση του δικαιώματος, αυτονόητου πλέον, να κόβεις τα δάχτυλά σου ένα-ένα μπροστά στην κάμερα, δίχως να σε κλείνουν στο ψυχιατρείο.

Μοιραία, η ακύρωση του ηγεμονικού χαρακτήρα της πατρότητας, στην κοινωνική εμπειρία, αντήχησε σαν ο επιθανάτιος ρόγχος ενός κόσμου όπου το νόημα των πραγμάτων, έχοντας εκμηδενιστεί, δεν προϋπέθετε πια κανέναν εγγυητή, μόνον οθόνες και πληκτρολόγια, λογισμικό, ιλιγγιώδη κυκλοφορία στοιχείων στο δυαδικό σύστημα και ηλεκτρονική αναβάθμιση της συνειδητότητας. Εξάλλου, ο ίδιος ο πολιτισμός τείνει να γίνει κάτι βιολογικό, ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον γεωπονικής ή μικροβιολογικής τάξεως, όπου οι ιδέες, τα μηνύματα, οι εικόνες, οι μόδες, οι συμπεριφορές, τα επιστημονικά μοντέλα, όλ' αυτά, μεταδίδονται και πολλαπλασιάζονται ανεξάρτητα απ' τους παρωχημένους δεσμούς του ανθρώπου με την ηθική λειτουργία της ζωής του, σαν ιοί ή καρκινώματα.

Σ'αυτό το χυδαία νατουραλιστικό σύμπαν, απ' όπου ο ψυχισμός, επομένως και ο ηθικός Νόμος, είχαν προ πολλού εξοστρακιστεί, απαιτήθηκε τώρα να εισαχθούν, σε αντιστάθμισμα, ευμετάβλητοι κανόνες, προσομοιώσεις θεσμών, καρικατούρες επιτροπών και κέντρα ελέγχου της ρυθμιζόμενης γονιμότητας. Αναλόγως, οι ψυχικές διακυμάνσεις της συναναστροφής έδωσαν τη θέση τους στις politically correct αντιλήψεις, ενώ η συγκίνηση μπροστά στο φυσικό τοπίο υποκαταστάθηκε απ' το οικολογικό καθήκον.

Ετσι, με την επιθυμία να έχει περιοριστεί στην ενδοκρινολογική της βαθμίδα, δίχως ίχνος πνευματικής θέλησης ή αγάπης, και καθώς τα συναισθήματα εννοούνταν σαν απλές ανταλλαγές αμινοξέων, για να μην πούμε και για το κύρος που αποδιδόταν επίσημα σε γελοίες θεωρίες οι οποίες περιέγραφαν το μοντέλο της συνείδησης σαν ένα κύκλωμα νευροδιαβιβαστών, η ζωή των υποκειμένων σκηνοθετήθηκε στην κυριολεξία της, με τους όρους ενός αποκλειστικά βιολογικού φαινομένου, όπου η φύση επέβαλλε, δήθεν, ένα άθροισμα θετικών και αρνητικών αυτοματισμών, εν είδει δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, όπως στο ζωικό βασίλειο, όπου μπορούσε κανείς άνετα να διαπιστώσει την ορθότητα των προβλέψεων του Παβλόφ.

Ομως, πέραν απ' οτιδήποτε άλλο, το γεγονός ότι η βιοηθική ήρθε να σημάνει το τέλος της ηθικής, είναι κάτι περισσότερο από προφανές στο κραυγαλέο έλλειμμα της αίσθησης των ορίων, τα οποία μετατοπίζονται από στιγμή σε στιγμή προς το τελικό βάραθρο της πλήρους αδιαφορίας για τις συνέπειες. Μεταξύ μας, ο Γιώργος Κουμάντος, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής (αυτό σας μάρανε, κύριοι, το να έχετε δική σας, εθνική επιτροπή!), θα μπορούσε να έχει καταλάβει, έστω και αν είναι καθηγητής πανεπιστημίου, κάτι περισσότερο απ' αυτό που υπονοεί η αμέριμνη γνωμοδότηση υπέρ της διακοπής της κύησης προβληματικών εμβρύων. Κάθε γυναίκα γνωρίζει ότι, ναι, αυτό είναι ευλογία, στην περίπτωση που το έμβρυο κυοφορείται στη δική της μήτρα: υποθέτει ωστόσο κανείς πως ο καθηγητής πληρώνεται για να μας ειδοποιεί σχετικά με κινδύνους απείρως σοβαρότερους εκείνου που απειλεί την κάθε συγκεκριμένη υποψήφια μητέρα. Κάνω λάθος;

Πράγματι, η βιοηθική, αν ήταν όντως υπόλογη στην ηθική, θα καλείτο να προστατέψει όχι την εκάστοτε εγκυμονούσα αλλά την κοινωνία συνολικά, αντιλαμβανόμενη την εγγύηση του ορίου, ως αγαθού που προέχει. Για παράδειγμα, όταν επιτρέπεις την επιλογή του φύλου του παιδιού «για ιατρικούς λόγους», ποιος θέτει το όριο κατά την αποσαφήνιση του τι θα θεωρείται αύριο ασθένεια; Ηδη τα γηρατειά, αν μου επιτρέπετε την υπερβολή, θεωρούνται κάτι σαν αφροδίσιο νόσημα που μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή των γονέων: καθώς γεννιέσαι, είσαι εξ υποθέσεως φορέας της ασθένειας και καταδικασμένος να υποδεχτείς, όπου να 'ναι, τα συμπτώματα. Οι πλαστικοί χειρουργοί το πιστεύουν ανεπιφύλακτα.

Αν ισχύει ότι ο γονέας που διαλέγει το χρώμα των ματιών ή των μαλλιών του παιδιού του είναι ένας ευτυχής άνθρωπος ο οποίος δεν βλάπτει, φαινομενικά, κανέναν, αυτό πάντως δεν αφήνει ασυγκίνητους τους καθηγητές της κλάσεως του Κουμάντου. Ασυγκίνητοι μένουν, απεναντίας, όταν τους θυμίσεις ότι το ζήτημα δεν εξαντλείται στην ευκαιριακή αυτή ικανοποίηση, αλλά στο κατά πόσον η τελευταία, και με δεδομένη τη βεβαιότητα ότι τα όρια θα διολισθαίνουν επ' άπειρον, προαναγγέλλει την ανάδυση ενός είδους βιοτεχνολογικής φεουδαρχίας. Αυτό δεν θίγεται, παρά μόνον πολύ αόριστα και επί τροχάδην. Και ενώ ο Κουμάντος αναπαύεται στις δάφνες του, εμείς φτάνουμε ένα μόλις βήμα απ' την έναρξη της δεύτερης φάσης του προγράμματος για τον γενετικό επανασχεδιασμό των Αρίων.


7 - 17/06/2007

Δεν υπάρχουν σχόλια: