Τρίτη, Ιουνίου 19, 2007

Η αποσύνθεση βαθαίνει

Τα παρεπόμενα της δίκης για το Πάντειο
Του Δ.Θ. Τσάτσου
Περίμενα να κοπάσει το εύλογο σοκ από τη βαρυσήμαντη δίκη και τις βαριές καταδίκες. Αν κριθεί και από το δευτεροβάθμιο δικαστήριο πως τα αδικήματα τελέστηκαν, τότε η ζημιά για το Πανεπιστήμιο και για το κύρος και την αξιοπιστία του Καθηγητή θα είναι μεγάλη και η πικρία και η αγανάκτηση της κοινωνίας εύλογη.
Το κείμενο που ακολουθεί δεν αφορά την υπόθεση. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να την αφορά αφού, έχοντας φύγει προ πολλού από την πανεπιστημιακή υπηρεσία, δεν θα ήταν δυνατόν να έχω γνώση άρα και άποψη για τα γεγονότα. Το κείμενο αφορά ορισμένα «παρεπόμενα» που μπορούν να χαρακτηριστούν ως «τα προσδοκώμενα κέρδη τηλεθέασης» από τη δίκη και ως η «κομματική της αξιοποίηση». Ως συνήθως έτσι και στο θέμα αυτό αποσιωπούνται τα αυτονόητα. Δηλαδή:
1Έχεις συνταγματικό δικαίωμα, αναγνώστη, να σε πληροφορούν και να μη σε καθιστούν εργαλείο των τηλεοπτικών και των κομματικών τους συμφερόντων. Αυτό όμως έγινε στην περίπτωση αυτής της δίκης.
2Η καταδίκη των κατηγορουμένων, σύμφωνα με τους νόμους της ίδιας της πολιτείας μας, είναι προσωρινή. Θα καταστεί οριστική (δηλαδή «τελεσίδικη») όταν αποφανθεί το Πενταμελές Εφετείο που θα ξαναδικάσει εξ αρχής, δηλαδή από το Α την υπόθεση. «Αμετάκλητη» δεν θα καταστεί η απόφαση όταν και αν ο Άρειος Πάγος δεν βρει νομικό σφάλμα στην απόφαση. Αυτά όλα, για λόγους ευνόητους, περίπου αποσιωπήθηκαν κατά την τηλεοπτική και κομματική αξιοποίηση της δραματικής δίκης. Πρόκειται για «νομικές λεπτομέρειες» που δεν «παίζουν δυνατά». Κυρίως θύμα της παρασιώπησης; Ο πολίτης. 3Τα αδικήματα που οι πρωτοβάθμιοι δικαστές απέδωσαν στους κατηγορουμένους είναι βαρύτατα. Αλλά και οι ποινές ήταν πρωτόγνωρα αυστηρές. Οι δικαστές όμως- συνήθως- είναι ανεξάρτητοι και έχουν την απόλυτη εξουσία, στο πλαίσιο του νόμου να επιμετρήσουν, όπως εκείνοι κρίνουν, την ποινή. Το ίδιο απόλυτο όμως είναι και το δικαίωμα των πολιτών, χωρίς να αμφισβητήσουν αθεμελίωτα το νομικό κύρος της απόφασης, να διαφωνούν ή να συμφωνούν με τις ποινές.
Το ίδιο ισχύει και για την επιστημονική προσέγγιση της απόφασης.
4Χύθηκε πολύ αίμα, κυρίως κατά τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, μεταξύ άλλων και για τις θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του κράτους δικαίου. Από τις αρχές αυτές προκύπτει ο βασικός κανόνας της ποινικής δίκης, ότι ο κατηγορούμενος είναι, ώς την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης, αθώος. Αυτό δεν ίσχυσε μόνο στην Ιερά Εξέταση και στις δικτατορίες παντός είδους. Η αρχή ότι ο κατηγορούμενος είναι αθώος ώς την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης, τυπικά μόνο ισχύει στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί η εφαρμογή της δεν βοηθάει την αξιοποίηση της ποινικής διαδικασίας ούτε με την άνοδο της τηλεθέασης ούτε για την κομματική αντιπαράθεση (τώρα λέμε: «ανέβασμα τόνων»). Και οι δυο αυτοί χώροι δεν χρειάζονται κατηγορουμένους. Χρειάζονται από την πρώτη ημέρα ενόχους.
5Η ουσιαστική τηλεοπτική και κομματική κατάργηση της θεμελιώδους αυτής αρχής απέβη χρήσιμη και για να εμπλουτιστεί η τηλεοπτική και κομματική αξιοποίηση της δίκης με τις μομφές εναντίον εκείνων που προσήλθαν στη δίκη, καλούμενοι ως μάρτυρες υπεράσπισης. Όμως:
α. Πρώτον, κατά τον χρόνο της κατάθεσης οι κατηγορούμενοι ήταν, κατά τη θεμελιώδη αρχή που αναφέραμε, αθώοι.
β. Δεύτερον, κάθε κατηγορούμενος έχει αξίωση να αποδεχθεί το «έντιμον του προτέρου βίου» αφού είναι και αυτό κατά τον νόμο κριτήριο επιμέτρησης της ποινής.
γ. Τρίτον, ο τηλεοπτικός εκφοβισμός των μαρτύρων υπονομεύει τη δικαιοκρατική διεξαγωγή μιας δίκης, αφού δημιουργεί αναστολές στην εκπλήρωση της μαρτυρικής υποχρέωσης.
6Για το τελευταίο αυτό θέμα όμως υπάρχει μια νομικά, ηθικά και ανθρώπινα έξοχη τοποθέτηση ενός πολιτικού με την πραγματική έννοια της λέξης, ενός ανεξάρτητου ανθρώπου με παιδεία και ήθος, του Θεόδωρου Πάγκαλου. Άσχετα με το αν και πότε κανείς συμφωνεί μαζί του, θα πρέπει να προσέξει πολύ αυτή του την τοποθέτηση. Την παραθέτω αυτούσια και δηλώνω πως συμφωνώ απολύτως και ως προς όλα τα σημεία με αυτήν:
«Ο κος Πάγκαλος προσήλθε ως μάρτυς χαρακτήρος και προτέρου εντίμου βίου υπέρ του κατηγορουμένου στην υπόθεση της Παντείου, καθηγητή κ. Κ. Για την υπόθεση δήλωσε ότι δεν γνωρίζει τίποτα πέραν των όσων αναφέρονται στον Τύπο και το Δικαστήριο ουδεμία του έκανε επ΄ αυτού του θέματος ερώτηση.
Τα όσα είπε πρωτόδικα βεβαίως είναι διατεθειμένος να επαναλάβει και στην κατ΄ έφεση δίκη αν του ζητηθεί.
Επιτέλους κάποτε θα πρέπει κάποιοι να καταλάβουν ότι η δημοσιογραφική και πολιτική ζούγκλα έχει και τα όριά της και δεν είναι δυνατόν να καταργεί ανθρώπινες σχέσεις και την καλώς εννοούμενη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Και αν κάποιοι αυτό δεν μπορούν να το καταλάβουν, δεν θα έπρεπε οι αρμόδιοι να προστατέψουν την ομαλή λειτουργία των θεσμών, αν βεβαίως είμαστε μια πολιτισμένη ευρωπαϊκή κοινωνία;».
7Αυτά ήταν κάποια σημαντικά παρεπόμενα μιας εξαιρετικά δυσάρεστης υπόθεσης. Η οριστική κρίση, με την οποία θα κλείσει η αυλαία είναι εκείνη του Πενταμελούς Εφετείου. Θα ήταν καλό για όλους, δηλαδή για την κοινωνία μας, για το Πανεπιστήμιό μας, για την έννοια και την αξιοπιστία του Καθηγητή, για τους ίδιους τους πρωτοβάθμια καταδικασθέντες και για τις οικογένειές τους, να αποδεικνυόταν ότι οι πράξεις δεν τελέστηκαν ή τουλάχιστον ότι δεν τελέστηκαν από τους πρυτάνεις, ώστε έτσι το Εφετείο να έφτανε σε διαφορετικές εκτιμήσεις από εκείνες των πρωτοβάθμιων δικαστών.
8 Θα μου πεις, αναγνώστη, πως αυτά όλα που έγραψα, τα έγραψα απολύτως άδικα καθ΄ ότι οι έχοντες τη δύναμη στα χέρια τους τα σημειώνουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους. Δίκαιο έχεις. Όμως εγώ δεν γράφω γι΄ αυτούς. Για σένα, και μόνο για σένα, γράφω.

Δεν υπάρχουν σχόλια: