Παρασκευή, Ιανουαρίου 21, 2005

Αγαπητέ μου υπολογιστή

Από την ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ
Εκατόν πενήντα χρόνια έπρεπε να περάσουν πριν εκδοθεί το ημερολόγιο του Σάμιουελ Πέπις. Η Soul Reaver χρειάστηκε, για το δικό της, μόλις μερικά δευτερόλεπτα.

«Ο καιρός περνά τόσο απίστευτα αργά λες και ο κόσμος έχει κλειδωθεί σε μια παγωμένη κορνίζα και εγώ είμαι η μόνη ζωντανή»: έτσι άρχιζε πριν από τρία χρόνια το ηλεκτρονικό της ημερολόγιο στον διαδικτυακό κόμβο Open Diary η ανώνυμη Αμερικανίδα έφηβη· σχεδόν ταυτόχρονα δεκάδες μάτια διάβαζαν την αποθάρρυνσή της. «Εξάντληση, αιώνιά μου εξάντληση, γιατί δεν μπορώ να βρω γαλήνη έστω και για ένα λεπτό;» αναρωτιόταν, σε μια εγγραφή, που αν και δεν πρόκειται να μνημειωθεί όπως εκείνες του Πέπις, σίγουρα δεν υστερεί φιλολογικά από τις δικές του: «Εφαγα στη σοφίτα τα υπολείμματα μιας γαλοπούλας· στην προσπάθειά της να τα ζεστάνει, η γυναίκα μου έκαψε το χέρι της», έγραφε τον Γενάρη του 1660 ο πιο διάσημος ημερολογιογράφος στην ιστορία των αγγλικών γραμμάτων. Οχι και πολύ ενδιαφέρον.

Ομως γιατί να συγκρίνουμε τη νεαρή Αμερικανίδα και τον υπάλληλο του Λόρδου Σάντουιτς; Και οι δύο μπορεί να είναι ημερολογιογράφοι, αλλά η κατεύθυνσή τους είναι εντελώς διαφορετική: ο πρώτος αποβλέπει στη λογοτεχνία, η δεύτερη στην performance art. Το να κρατάς ημερολόγιο κατά τον παλιό τρόπο δεν εκθέτει σε κανέναν τη ζωή σου παρά μόνο στον εαυτό σου και στην αόριστη αφαίρεση που ονομάζεται υστεροφημία, την προσφιλή στον Ντιντερό μούσα· ένα ηλεκτρονικό μπορεί να σε εκθέσει ανεπανόρθωτα στον μπαμπά, τη μαμά, τους εργοδότες σου και στον κάθε αδιάφορο ξένο. Πράγμα που δεν σημαίνει, ασφαλώς, ότι οι ημερολογιογράφοι του κανόνα -συγγραφείς όπως η Πλαθ, ο Κάφκα, η Αναΐς Νιν- δεν έχουν αισθανθεί την ανάσα του πιθανού αναγνώστη στο σβέρκο τους, ή ότι οι πιο ακατέργαστες στιγμές της αυτοέκθεσής τους γίνονταν λιγότερο ακατέργαστες ελλείψει μιας σύνδεσης DSL. Υπάρχει όμως η σωτήρια απόσταση ανάμεσα στη στιγμή της έκφρασης και τη στιγμή της δημοσίευσης κι αυτή έχει καλλιεργήσει το παράδοξο μιας περιφρουρημένης δημόσιας ιδιωτικότητας, την κλασική συγγραφική υποκειμενικότητα του μοντερνιστικού μύθου. Με το online ημερολόγιο μπαίνουμε σε μια εντελώς καινούργια περιοχή: τη διακεκαυμένη ζώνη του Μεγάλου Αδελφού, όπου ναρκισσισμός και οφθαλμολαγνεία συνευρίσκονται και όπου τα όρια μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ζωής συγχέονται εντελώς.

Μεγάλη μόδα το web loging, το blogging, η συνήθεια των online ημερολογίων· εμμονή που εξαπλώνεται σαν επιδημία. Πριν από μερικά χρόνια αντιμετωπιζόταν σαν μια ανώδυνη και εν πολλοίς ανούσια φλυαρία: σήμερα διεκδικεί, καθώς διαβάζουμε στο CNN.com., μια τέτοια δημοτικότητα, ώστε μπορεί να αποτελέσει την πλατφόρμα για το επόμενο κύμα ανανέωσης και οικονομικών προοπτικών του Διαδικτύου. Ετοιμες είναι να επενδύσουν στην ιντερνετική «μπλογκόσφαιρα» εταιρείες όπως η Google, η America online, η Terra Lycos. Υπό μετάλλαξη και η επικράτεια της ηλεκτρονικής ενημέρωσης. Στο βρετανικό online περιοδικό dot journalism φιγουράρει το ερώτημα: μήπως το blogging είναι η νέα δημοσιογραφία; Ο JD Lasica, αρχισυντάκτης της ηλεκτρονικής επιθεώρησης Online Journalism Review, διαπιστώνει ότι στα weblogs και μόνο στα weblogs καταφεύγουν οι χρήστες του Internet σε αναζήτηση ανάλυσης, κριτικού σχολιασμού, εναλλακτικών προτάσεων, ρεπορτάζ, που καμιά εφημερίδα δεν θα φιλοξενούσε. Δεν είναι απλώς ένας online εσωτερικός μονόλογος, μια «ροή της συνείδησης» που κυλάει αβίαστα, εν πλήρει ελευθερία, χωρίς επιτήρηση και χειραγώγηση τα weblogs, μας λένε οι θιασώτες τους. Δεν είναι αυθαίρετες, αμφιλεγόμενες ως προς την εγκυρότητά τους αφηγήσεις. Συχνά είναι χάρτες θησαυρών, αξιόπιστοι οδηγοί στον παγκόσμιο πολιτικοκοινωνικό λαβύρινθο. Στο χέρι μας είναι να τα αξιοποιήσουμε.


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/01/2005

Δεν υπάρχουν σχόλια: