«Η Αριστερά πέθανε!», διαπίστωσε με απόλυτα κατηγορηματικό τρόπο ο τελευταίος διευθυντής του περιοδικού «Ο Μαρξισμός Σήμερα», Μάρτιν Ζακ, σε πρόσφατο άρθρο του («The Only Show in Town», Guardian, 20/11/04). «Και δεν υπάρχει περίπτωση να αναγεννηθεί», φρόντισε να αποσαφηνίσει.
Τουλάχιστον με τον τρόπο και τη μορφή που την ξέραμε. Η περιθωριοποίηση του εργατικού κινήματος, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η πολιτική της παρουσία, και η σοβαρή υποβάθμιση της Ευρώπης -που υπήρξε η κοιτίδα της προέλευσής της- απέναντι στις ΗΠΑ και την Ασία, με τις διαφορετικές τους αξίες, πεποιθήσεις και κοινωνικές ιεραρχήσεις, συνέβαλαν αποφασιστικά στον οριστικό της θάνατο. Τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες και κοινωνίες της ηπειρωτικής Ευρώπης (κατ' εξοχήν προϊόντα της παραδοσιακής ευρωαριστεράς), σε αντίθεση με τη σχετική ευημερία που διαπνέει τις τύχες των περισσότερο νεοφιλελεύθερων αγγλοσαξωνικών χωρών, σηματοδοτεί οριστικά την περιθωριοποίηση των οραματισμών της Αριστεράς σε σχέση με τη δυνατότητά της να επηρεάσει τις σύγχρονες εξελίξεις.
Σύμφωνα με τον Ζακ και πάλι, «ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί την καινούργια γενικά αποδεκτή πραγματικότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις αδιαμφισβήτητα κυριαρχούν παντού, ενώ η ισότητα έχει εξαφανισθεί ως πολιτικός όρος από τα λεξικά». Εν τούτοις, κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί πως τα προβλήματα λύθηκαν, πως ο κόσμος κινείται μονοδιάστατα στον αστερισμό του τέλους των ιδεολογιών και πως η ιστορία έχει τελειώσει. Ισως σήμερα τα ζητήματα εξαίρεσης, κοινωνικού περιθωρίου και οικονομικής εξαθλίωσης να γίνονται κατά καιρούς και κατά περιοχή εντονότερα από κάθε άλλη φορά. Η πεποίθηση απλώς είναι πως η Αριστερά δεν είναι πλέον σε θέση να τα αντιμετωπίσει. Το ιδεολογικό της οπλοστάσιο και οι συνακόλουθες πολιτικές της προτάσεις δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στην κυρίαρχη διάρθρωση των κοινωνιών της εποχής.
Γι' αυτό και διαπιστώνουμε πως τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα, για να επιβιώσουν, υιοθετούν πολιτικές που έχουν αφετηρία τις αξίες και τα πιστεύω των αντιπάλων τους. Δεν υπάρχει στην Ευρώπη ολόκληρη σήμερα -αλλά και στον κόσμο ολάκερο- αριστερό κόμμα εξουσίας που να μην υιοθετεί τη λογική της οικονομίας της αγοράς, να μην επιχειρεί να μπολιάσει την κοινωνία με αντιλήψεις ατομικής υπευθυνότητας και συντριβής του κρατισμού και να μη μάχεται για ανταγωνιστική παιδεία, για δημιουργική επιχειρηματικότητα και για μια χώρα με εξωστρεφείς προσανατολισμούς και μαχητική διεκδίκηση διεθνών αγορών σε κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας.
Την αντίδραση απέναντι στο σύστημα και τη λαϊκίστικη κουστωδία ανέφικτων υποσχέσεων κι ανεδαφικών οραματισμών την έχουν αναλάβει πλέον σήμερα τα εθνικιστικά άκρα και κάποιες ανορθόδοξες συμμαχίες παλαιοκομμουνιστών με φονταμενταλιστές της θρησκείας! Αυτοί επιχειρούν να εκμεταλλευθούν τη δυσαρέσκεια όσων, ίσως και πρόσκαιρα, βρίσκονται έξω από τη ροή των εξελίξεων, φοβούνται την ταχύτητα των αλλαγών ή αδυνατούν να προσαρμοστούν στις νέες, συχνά ίσως και αδυσώπητες, πραγματικότητες. Τη σκοτεινή πλευρά των κοινωνικών προβλημάτων που δημιουργούνται από την επέλαση του σύγχρονου τουρμπο-καπιταλισμού (κατά την επιτυχή εκδοχή του Edward Luttwak στο «Turbo Capitalism», 1998) δεν είναι, λοιπόν, πλέον η Αριστερά που μπορεί αξιόπιστα να προβάλει πολιτικές για την αντιμετώπισή τους.
Προβλήματα όπως η ανισότητα στην παροχή ηλεκτρονικής γνώσης κι εξειδίκευσης, ζητήματα ανακατανομής πλούτου στο οικονομικό περιβάλλον της Νέας Οικονομίας, τα αδιέξοδα του ασφαλιστικού συστήματος, οι νέες συνθήκες στο άγριο διεθνές περιβάλλον, η απαραίτητη ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και η δημιουργία κινήτρων ανάπτυξης μέσα από τη μείωση των φόρων και την πάταξη της κρατικής γραφειοκρατίας είναι αδύνατον να επιλυθούν μέσα από τις αγκυλώσεις των παραδοσιακά αριστερών αναζητήσεων.
Σε ένα περιβάλλον πάταξης του κρατισμού είναι αδύνατον οι όποιες δυνατές λύσεις να έλθουν μέσα από τις επιλογές αυτών που οικοδόμησαν τις πιο ακραίες μορφές κρατισμού. Οπως επισημαίνει κι ο Μάρτιν Ζακ, «η κομμουνιστική αλλά και η σοσιαλδημοκρατική παράδοση μοιράζονταν σε κάποιο βαθμό το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας -οικοδομημένης, όμως, πάνω σε κολλεκτιβιστικά πρότυπα. Αλλά αυτό ακριβώς το όραμα είναι που αποτεφρώθηκε με την απόλυτη αποσύνθεση του κομμουνισμού». Ξαφνικά, ο καπιταλισμός παρέμεινε ο αδιαφιλονίκητος μοναδικός κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Δεν είναι, κατά συνέπεια, αναπάντεχο το σημερινό φαινόμενο. Μοναδικός, δηλαδή, σοβαρός αμφισβητίας των επιτευγμάτων των ανοιχτών κοινωνιών και της οικονομίας της αγοράς να είναι κινήματα ακραία, θρησκόληπτα και κρυπτοφασιστικά. Ολα αυτά βέβαια ισχύουν για ολόκληρο τον κόσμο, πέραν της Ελλάδας.
Στη χώρα μας οι επιθέσεις των άκρων ενάντια στη λογική μιας μετριοπαθούς δημοκρατίας ανοχής, ελευθερίας και δυναμικής οικονομικής προόδου είναι ενσωματωμένες εν πολλοίς στον κύριο κορμό της πολιτικής ζωής της χώρας. Γιατί εδώ η Αριστερά, ως κοιτίδα ιδεών, προτάσεων και πολιτικών, ζει και βασιλεύει. Και τα σχετικά ακραία πολιτικά φαινόμενα -η περίεργη, δηλαδή, φαιοκόκκινη συμμαχία- εμφανίζονται δραστήρια και μέσα στα παραδοσιακά κόμματα.
Η σύγχυση είναι απόλυτη. Οι κομμουνιστές εγκολπώνονται τις ανησυχίες των εθνικιστών της άκρας Δεξιάς και οι δεξιοί εκφράζουν τις αντι-καπιταλιστικές φοβίες των κομμουνιστών. Οι ανανεωτές της Αριστεράς βρίσκουν τον δρόμο για το μέλλον μέσα από την παλινδρόμηση σε παλαιο-μαρξιστικές θέσεις. Και πολλοί σοσιαλδημοκράτες ψάχνουν τη λύτρωση στην παλινόρθωση ξεπερασμένων τριτοκοσμικών οραματισμών και κρατικο-ελεγχόμενων οικονομικών μοντέλων.
Η κυβέρνηση δεν τολμά να προχωρήσει με πολιτικές που απηχούν τις βασικές της ιδεολογικές αρχές. Φοβούμενη τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, αναγκάζεται να φλερτάρει τις κρατικο-παρεμβατικές ιδεοληψίες της Αριστεράς. Κι οδηγεί συνακόλουθα τον τόπο σε αδιέξοδα. Η αγωνία για το μέλλον είναι μεγάλη. Είναι κρίμα ο τόπος να οδηγηθεί σε οριστική παρακμή, γιατί κάποιες από τις ηγεσίες του αδυνατούν -ή δεν τολμούν- να προσεγγίσουν τα μηνύματα των ημερών...
Τουλάχιστον με τον τρόπο και τη μορφή που την ξέραμε. Η περιθωριοποίηση του εργατικού κινήματος, πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η πολιτική της παρουσία, και η σοβαρή υποβάθμιση της Ευρώπης -που υπήρξε η κοιτίδα της προέλευσής της- απέναντι στις ΗΠΑ και την Ασία, με τις διαφορετικές τους αξίες, πεποιθήσεις και κοινωνικές ιεραρχήσεις, συνέβαλαν αποφασιστικά στον οριστικό της θάνατο. Τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες και κοινωνίες της ηπειρωτικής Ευρώπης (κατ' εξοχήν προϊόντα της παραδοσιακής ευρωαριστεράς), σε αντίθεση με τη σχετική ευημερία που διαπνέει τις τύχες των περισσότερο νεοφιλελεύθερων αγγλοσαξωνικών χωρών, σηματοδοτεί οριστικά την περιθωριοποίηση των οραματισμών της Αριστεράς σε σχέση με τη δυνατότητά της να επηρεάσει τις σύγχρονες εξελίξεις.
Σύμφωνα με τον Ζακ και πάλι, «ο νεοφιλελευθερισμός αποτελεί την καινούργια γενικά αποδεκτή πραγματικότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις αδιαμφισβήτητα κυριαρχούν παντού, ενώ η ισότητα έχει εξαφανισθεί ως πολιτικός όρος από τα λεξικά». Εν τούτοις, κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί πως τα προβλήματα λύθηκαν, πως ο κόσμος κινείται μονοδιάστατα στον αστερισμό του τέλους των ιδεολογιών και πως η ιστορία έχει τελειώσει. Ισως σήμερα τα ζητήματα εξαίρεσης, κοινωνικού περιθωρίου και οικονομικής εξαθλίωσης να γίνονται κατά καιρούς και κατά περιοχή εντονότερα από κάθε άλλη φορά. Η πεποίθηση απλώς είναι πως η Αριστερά δεν είναι πλέον σε θέση να τα αντιμετωπίσει. Το ιδεολογικό της οπλοστάσιο και οι συνακόλουθες πολιτικές της προτάσεις δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες και στην κυρίαρχη διάρθρωση των κοινωνιών της εποχής.
Γι' αυτό και διαπιστώνουμε πως τα παραδοσιακά αριστερά κόμματα, για να επιβιώσουν, υιοθετούν πολιτικές που έχουν αφετηρία τις αξίες και τα πιστεύω των αντιπάλων τους. Δεν υπάρχει στην Ευρώπη ολόκληρη σήμερα -αλλά και στον κόσμο ολάκερο- αριστερό κόμμα εξουσίας που να μην υιοθετεί τη λογική της οικονομίας της αγοράς, να μην επιχειρεί να μπολιάσει την κοινωνία με αντιλήψεις ατομικής υπευθυνότητας και συντριβής του κρατισμού και να μη μάχεται για ανταγωνιστική παιδεία, για δημιουργική επιχειρηματικότητα και για μια χώρα με εξωστρεφείς προσανατολισμούς και μαχητική διεκδίκηση διεθνών αγορών σε κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας.
Την αντίδραση απέναντι στο σύστημα και τη λαϊκίστικη κουστωδία ανέφικτων υποσχέσεων κι ανεδαφικών οραματισμών την έχουν αναλάβει πλέον σήμερα τα εθνικιστικά άκρα και κάποιες ανορθόδοξες συμμαχίες παλαιοκομμουνιστών με φονταμενταλιστές της θρησκείας! Αυτοί επιχειρούν να εκμεταλλευθούν τη δυσαρέσκεια όσων, ίσως και πρόσκαιρα, βρίσκονται έξω από τη ροή των εξελίξεων, φοβούνται την ταχύτητα των αλλαγών ή αδυνατούν να προσαρμοστούν στις νέες, συχνά ίσως και αδυσώπητες, πραγματικότητες. Τη σκοτεινή πλευρά των κοινωνικών προβλημάτων που δημιουργούνται από την επέλαση του σύγχρονου τουρμπο-καπιταλισμού (κατά την επιτυχή εκδοχή του Edward Luttwak στο «Turbo Capitalism», 1998) δεν είναι, λοιπόν, πλέον η Αριστερά που μπορεί αξιόπιστα να προβάλει πολιτικές για την αντιμετώπισή τους.
Προβλήματα όπως η ανισότητα στην παροχή ηλεκτρονικής γνώσης κι εξειδίκευσης, ζητήματα ανακατανομής πλούτου στο οικονομικό περιβάλλον της Νέας Οικονομίας, τα αδιέξοδα του ασφαλιστικού συστήματος, οι νέες συνθήκες στο άγριο διεθνές περιβάλλον, η απαραίτητη ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και η δημιουργία κινήτρων ανάπτυξης μέσα από τη μείωση των φόρων και την πάταξη της κρατικής γραφειοκρατίας είναι αδύνατον να επιλυθούν μέσα από τις αγκυλώσεις των παραδοσιακά αριστερών αναζητήσεων.
Σε ένα περιβάλλον πάταξης του κρατισμού είναι αδύνατον οι όποιες δυνατές λύσεις να έλθουν μέσα από τις επιλογές αυτών που οικοδόμησαν τις πιο ακραίες μορφές κρατισμού. Οπως επισημαίνει κι ο Μάρτιν Ζακ, «η κομμουνιστική αλλά και η σοσιαλδημοκρατική παράδοση μοιράζονταν σε κάποιο βαθμό το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας -οικοδομημένης, όμως, πάνω σε κολλεκτιβιστικά πρότυπα. Αλλά αυτό ακριβώς το όραμα είναι που αποτεφρώθηκε με την απόλυτη αποσύνθεση του κομμουνισμού». Ξαφνικά, ο καπιταλισμός παρέμεινε ο αδιαφιλονίκητος μοναδικός κυρίαρχος του παιχνιδιού.
Δεν είναι, κατά συνέπεια, αναπάντεχο το σημερινό φαινόμενο. Μοναδικός, δηλαδή, σοβαρός αμφισβητίας των επιτευγμάτων των ανοιχτών κοινωνιών και της οικονομίας της αγοράς να είναι κινήματα ακραία, θρησκόληπτα και κρυπτοφασιστικά. Ολα αυτά βέβαια ισχύουν για ολόκληρο τον κόσμο, πέραν της Ελλάδας.
Στη χώρα μας οι επιθέσεις των άκρων ενάντια στη λογική μιας μετριοπαθούς δημοκρατίας ανοχής, ελευθερίας και δυναμικής οικονομικής προόδου είναι ενσωματωμένες εν πολλοίς στον κύριο κορμό της πολιτικής ζωής της χώρας. Γιατί εδώ η Αριστερά, ως κοιτίδα ιδεών, προτάσεων και πολιτικών, ζει και βασιλεύει. Και τα σχετικά ακραία πολιτικά φαινόμενα -η περίεργη, δηλαδή, φαιοκόκκινη συμμαχία- εμφανίζονται δραστήρια και μέσα στα παραδοσιακά κόμματα.
Η σύγχυση είναι απόλυτη. Οι κομμουνιστές εγκολπώνονται τις ανησυχίες των εθνικιστών της άκρας Δεξιάς και οι δεξιοί εκφράζουν τις αντι-καπιταλιστικές φοβίες των κομμουνιστών. Οι ανανεωτές της Αριστεράς βρίσκουν τον δρόμο για το μέλλον μέσα από την παλινδρόμηση σε παλαιο-μαρξιστικές θέσεις. Και πολλοί σοσιαλδημοκράτες ψάχνουν τη λύτρωση στην παλινόρθωση ξεπερασμένων τριτοκοσμικών οραματισμών και κρατικο-ελεγχόμενων οικονομικών μοντέλων.
Η κυβέρνηση δεν τολμά να προχωρήσει με πολιτικές που απηχούν τις βασικές της ιδεολογικές αρχές. Φοβούμενη τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, αναγκάζεται να φλερτάρει τις κρατικο-παρεμβατικές ιδεοληψίες της Αριστεράς. Κι οδηγεί συνακόλουθα τον τόπο σε αδιέξοδα. Η αγωνία για το μέλλον είναι μεγάλη. Είναι κρίμα ο τόπος να οδηγηθεί σε οριστική παρακμή, γιατί κάποιες από τις ηγεσίες του αδυνατούν -ή δεν τολμούν- να προσεγγίσουν τα μηνύματα των ημερών...
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/12/2004
1 σχόλιο:
Αντικομμουνιστικό ντελίριο Μπερλουσκόνι
ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 18/01/2005
Αντι-κομμουνιστικό ντελίριο κατέλαβε χθες τον πρωθυπουργό της Iταλίας, Σίλβιο Mπερλουσκόνι. «Aν στις επόμενες εκλογές κερδίσει η κεντροαριστερά, το αποτέλεσμα θα είναι φτώχεια, τρόμος και θάνατος», είπε σε συγκέντρωση οπαδών της Φόρτσα Iτάλια, για να προσθέσει ότι «αυτό συμβαίνει όπου κυβερνούν κομμουνιστές».
«Δεν θα υπάρχει το φιλελεύθερο κράτος που θέλουμε», είπε σχεδόν απειλητικά ο Iταλός πρωθυπουργός και κατηγόρησε την κεντροαριστερά ότι δεν έχει καμία σχέση με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. «Oι δηλώσεις είναι απαράδεκτες όταν προέρχονται από απλό πολίτη, αντιλαμβάνεστε το μέγεθος αν προέρχονται από τον πρωθυπουργό», δήλωσε ο ηγέτης της Kομμουνιστικής Eπανίδρυσης, Φάουστο Mπερτινότι.
Mεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν στην Iταλία ωστόσο τα σχέδια του πρωθυπουργού για την ανάρρησή του στην προεδρία της χώρας. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Pεπούμπλικα», ο Mπερλουσκόνι επεξεργάζεται δύο σενάρια που θα του επιτρέψουν να αναλάβει το ύπατο πολιτειακό αξίωμα είτε πριν από τη λήξη της θητείας του Tσιάμπι (2006), είτε μετά.
Δημοσίευση σχολίου